«موزه معصومیت» نام اولین رمانی است که «اورهان پاموک» ـ نویسنده مشهور ترکیه‌ای ـ بعد از کسب جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۶ به نگارش درآورد. او همچنین موزه‌ای به همین نام را مرتبط با داستان کتاب راه‌اندازی کرد تا خوانندگانش هرچه بیشتر با فضای داستانش مانوس شوند.
موزه معصومیت همچنین موزه‌ای که او در استانبول بنا کرده است. نه از آن دست موزه‌هایی که به یاد نویسندگان برپا می‌شوند و با پرتره‌ها، نامه‌ها، خودنویس‌ها، میز و دست‌نوشته‌های نویسنده مزین می‌شوند. بلکه موزه‌ای که بر مبنای رمان یک نویسنده بنا شده است. رمان در سال ۲۰۰۸ نوشته شده و موزه در سال ۲۰۱۲ افتتاح شده است و حالا یکی از جاذبه‌های گردشگری برای دوست‌داران ادبیات است.
موزه در خیابان چوکورجومای استانبول واقع شده است.
وقتی وارد ساختمان اخرایی رنگ می‌شوید، در ابتدا با دیواری پوشیده شده از ۴۲۱۳ ته‌سیگار مواجه می‌شوید و به این‌ترتیب از همان ابتدای ورود خود احساسی از حیرت و پرسش را تجربه می‌کنید. در سمت چپ چند مانیتور کوچک، ویدئوآرت‌هایی از یک دست زیبای زنانه به نمایش می‌گذارند، که در ابتدا تکراری به‌نظر می‌رسند، اما در واقع تفاوت‌های ظریفی با هم دارند، که زمان‌های متفاوت یا به‌عبارت بهتر لحظه‌های متفاوت را به نمایش می‌گذارند. از پلکان بالا می‌روید و سفر رمزی خود را در عشقی که در زمان گم شده، با جملاتی از اورهان پاموک و با الهام از ارسطو آغاز می‌کنید:
«ارسطو میان زمان و لحظه تمایز قائل می‌شود، و لحظه را به‌عنوان حال (آن) توصیف می‌کند. لحظات مانند اتم‌های ارسطو واحدهایی غیرقابل تقسیم هستند. اما زمان مانند خطی لحظات را به هم وصل می‌کند. زندگی به من آموخته است که یادآوری زمان، همان خطی که لحظات را به هم وصل می‌کند برای بیشتر ما دردناک است.» اورهان پاموک.
با چنین برداشتی از زمان، قصه‌ی عشق ناکام و گم‌شده در زمان را از طریق لحظه‌های ثبت شده در اشیا موزه، کشف می‌کنید.
هر شی یادآور لحظه‌ای از شوریدگی عاشق به معشوق است:
کلیدها، قاشق‌ها، تکه‌هایی از روزنامه، گل‌سرها، عکس‌ها، پیراهن گل‌دار، روشویی، پنجره با گردسوز، سه‌چرخه دوران کودکی… همه و همه لحظه‌ای را ثبت کرده‌اند. همان لحظه‌ای که کمال و فسون (افسون) در دنیای خویش زندگی کرده‌اند و نقش خود را بر آن لحظه به‌جا گذاشته‌اند. یکی از زیباترین اشیا قاب‌هایی پنجره مانند است با پرده‌ای بر روی آن‌ها. بعضی پرده‌ها به کناری رفته‌اند و شی یا تصویری را به نمایش گذاشته‌اند و بعضی پرده‌ها فروافتاده‌اند و نمی‌دانیم در پشت آن‌ها چه نهان است: «لحظه‌ای که قاب گرفته شده، با خاطره‌ی غم وشادی نهفته در آن لحظه».
اورهان پاموک نویسنده ترک‌زبان برندۀ نوبل، در این رمان موفق شده است تا توأمان دو نوع از ادبیات و دو شکل از تجربه جهان را به قالب روایت درآورد. علاوه بر این، «موزه معصومیت» گواهی است بر آن‌که ادبیات -و به‌خصوص رمان- را نمی‌توان با تبلیغات و پشتوانه‌های مالی و معنوی، جهانی کرد. صریح‌تر آن‌که، ادبیات جهانی نمی‌شود، مگر آن‌که جهانی باشد. پاموک در این رمان، شیوه سهل و ممتنعی را پیش گرفته است. بهترین راه برای درک سبک او، تأمل در موتیف‌ها یا عناصر مکرری است که در این رمان به‌کار برده است.
موزه معصومیت ساختار ساده‌ای دارد.
حوادث آن از بهار ۱۹۷۵ آغاز می‌شود. کمال و سیبل، نمایندگان نخستین نسل از ترک‌هایی که از بدو تولد نه در امپراطوری عثمانی که در جمهوری ترکیه زیسته‌اند، در آستانه ازدواج با یکدیگر قرار دارند. در آخرین روزهای دوران نامزدی این دو، پای زن دیگری به اسم «فسون» به زندگی کمال باز می‌شود. فسون و سیبل در تاروپود رمان پاموک، گذشته از آن که دو قطب از جهنم ذهنی کمال را تشکیل می‌دهند، دو جلوه از استانبول نیمه‌آسیایی نیمه‌اروپایی نیز هستند. جدال کمال با زندگی خصوصی و عواطف نه دیگر و نه هنوز غربی‌اش، هشت سال طول می‌کشد.
کمال تدریجاً به این نتیجه می‌رسد که سیر این ماجرای پرطول و تفصیل را از طریق اشیای بی‌اهمیت پیرامونش به شکل موزه‌ای درآورد و از این طریق تاریخ مختصر برای خود فراهم آورد. محصول کار که در آغاز فقط اغراض شخصی کمال را دربر می‌گیرد، بیشتر به نقشه‌ای شبیه است که جامعه و تاریخی خاص را آشکار می‌کند. کمال داستان خود را با وقفه‌ای طولانی برای مخاطب فرضی‌اش بازگو می‌کند.
به عبارتی، او بیش از آن‌که حدیث نفس خود را بازگوید، اشیای موزه معصومیت را معرفی می‌کند. پاموک به‌جای آن که «منِ» راوی را بدیهی در نظر بگیرد و سیر وقایع زندگی‌اش را به شیوه‌ای خطی و سرراست ارائه کند، راه سخت‌تری را برگزیده است. او بر آن است تا با اشیا، با یک مشت خرده‌ریز بی‌اهمیت، یا بهتر است بگوییم تلی از زباله، سیر «من» شدن خود را شرح دهد. بنابراین، استعاره تازه‌ای برای راوی جهان سومی خلق می‌کند. کمال بیش از آن‌که قدرت تکلم داشته باشد و بتواند قصه تعریف کند، راهنمای موزه است.
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
