استان تهران، ۱۳ میلیون جمعیت و ۱۲۹۸۱ کیلومتر مربع وسعت داشته و پایتخت ایران است. پس از وقوع زلزله سر پل ذهاب در غرب ایران، اضطراب تهرانی‌ها برای وقوع زلزله در تهران بیش از پیش شد و هشدارهای کارشناسان نیز به‌خاطر بافت فرسوده شهر افزایش یافت.
به گزارش رسانه هدهد کانادا، به نقل از سازمان نقشه‌برداری ایران، چند زلزله دماوند که یکی در ماه ژوئیه (اردیبهشت) با قدرت ۵ ریشتر و آخرین آن‌ها در تاریخ ۹ سپتامبر (۱۹ شهریور) با قدرت ۳ ریشتر اتفاق افتادند، با منشا «گسل مشا» بوده‌اند.
با گذشت بیش از یک سال از زلزله فاجعه بار سرپل ذهاب، مردم و مسئولان ایران، زلزله و خطرات آن را فراموش کرده‌اند. حالا که دو زلزله اخیر اطراف تهران روی یک گسل اتفاق افتاده و کارشناسان از تغییر شکل این گسل می گویند، شاید اندیشیدن به عواقب وقوع زلزله در تهران، تلنگری برای همه باشد.
زمین لرزه در تهران
زلزله آرامش و امنیت زندگی انسان‌ها را در سراسر دنیا سلب کرده و حتی فکر آن نیز وحشت خاصی به وجود افراد می‌اندازد. این حادثه برای تمام افراد، چه مستضعفین و چه ثروتمندان، مهم تلقی می‌شود.
شهر تهران، نسبت به وسعت آن، یکی از پر تراکم ترین شهرهای ایران است. انبوه سازی‌های بسیاری اخیرا در این شهر انجام شده که نگرانی کارشناسان را دوچندان کرده است. چرا که با وجود گسل‌های فعال اطراف تهران، بافت ساختمانی شهر باید محکم تر از پیش احداث شود.
شاید پرسش بسیاری از افراد این باشد که آیا زلزله کرمانشاه باعث فعال شدن گسل‌های تهران نیز شده است؟ اگر چنین زلزله‌ای در تهران رخ دهد، چه بلایی بر سر تهران خواهد آمد؟
بافت شهری و ساختمان‌های شهر سرپل ذهاب از استحکام لازم بهره‌مند نبود و همین مسئله باعث شد تا این زلزله، خسارات جبران ناپذیری را از خود به جای بگذارد. زلزله‌های اخیر در دماوند خسارات زیادی را به بار نیاورده‌اند، اما مساله قابل توجه، تكرار زمین لرزه در طول یک گسل است که باعث نگرانی از فعال شدن احتمالی کوه دماوند می‌شود. بافت تهران نیز، خصوصا با انبوه سازی‌های صورت گرفته در اطراف شهر، قابل اطمینان نیست. شهرهایی مثل پرند و پروژه مسکن مهر از بزرگ ترین اقدامات انبوه سازی به شمار می‌روند.
وضعیت گسل‌های تهران و احتمال وقوع زلزله در تهران
به گفته‌ی یکی از اساتید دانشگاه ایران، استاد محمد میرزایی، گسل کرمانشاه هیچ ارتباطی به گسل‌های تهران نداشته و این زلزله ممکن نیست که گسل تهران را فعال کند. اگر هم تاثیری بر این گسل‌ها بگذارد چندان چشم‌گیر نیست.
وی خاطرنشان کرد که تهران منطقه‌ای پر از گسل است و در هر شرایطی باید آماده مقابله با زلزله‌ها باشد. به گفته‌ی آقای میرزایی، در تهران صدای پای زلزله شنیده می‌شود. در تهران و اطراف تهران ۱۶ گسل وجود دارد. از میان این گسل ها، گسل مشا با طول ۲۰۰ کیلومتر و در امتداد خط شرق به غرب از مشا تا هشتگرد، تغییر شکل‌هایی مشاهده می‌شود. زلزله های اخیر در نتیجه تغییر شکل و فعالیت این گسل است.
گسل‌های مهم شهر تهران عبارتند از:
- گسل فرحزاد تا لشگرک در شمال تهران
- گسل اتوبان شهید بابایی تا سید خندان در شرق تهران
- گسل ری، دولت آباد و اسلامشهر در جنوب تهران
بر اساس گفته‌های آقای میرزایی، این سه گسل قدرت بالایی در ویرانگری دارند و اثرات آن می‌تواند به شهرهای دماوند و پردیس هم برسد. آیا فعالیت چندباره گسل مشا بر فعالیت این گسل‌ها تاثیرگذار خواهد بود؟
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران نیز در بیست و دومین جلسه علنی خود گفته بود که مناطق ۹-۱۰-۱۱-۱۲-۱۴-۱۶-۱۷ استان تهران از دیگر مناطق خطرناک‌تر بوده اما مناطق ۳-۸-۱۹-۲۰ در وضعیت متوسطی قرار دارند.
در صورت وقوع زلزله در تهران رخ دهد، ریزش ساختمان‌ها می‌تواند به تنهایی یک میلیون کشته و مصدوم به جای بگذارد. اصولا تهران هر ۱۵۰ سال یکبار یک زلزله ۷ ریشتری را به خود دیده است. عدم رعایت استانداردها در ساخت و ساز می‌تواند شدت خسارت‌های زمین لرزه در تهران را بیشتر کند.
چنانچه در کنار ریزش ساختمان‌ها، انفجاری هم صورت بگیرد، شمار کشتگان و مصدومان از یک میلیون نفر هم خواهد گذشت. چرا که تهران مخازن گازی بیشماری داشته و به این مساله نیز باید توجه شود.
انفجار پالایشگاه جنوب شهر تهران با وقوع زمین لرزه در تهران با قدرت ۷ ریشتر
بر اساس گفته‌های یکی از محققان مدیریت بحران جنوب شهر تهران، این پالایشگاه بیشتر از ۵۰ سال است که در جنوب تهران مستقر بوده و با وجود شبکه گازی گسترده‌اش می‌تواند خسارات وحشتناکی در هنگام زلزله وارد کند.
از طرف دیگر، مخازن گازی بیشماری در باقرشهر تهران قرار داشته که قدیمی هستند و بافت فرسوده‌ای دارند. تانکرها و نفت‌کش‌های زیادی به این منطقه رفت و آمد کرده و روزانه ۷۵۰ دستگاه تریلر به همراه ۷۰۰ تریلر حامل فرآورده در این منطقه تردد دارند. وضعیت گسل جنوب شهر نیز از دیگر گسل‌های تهران وخیم‌تر است.
مدیران انبوه سازی احتمال وقوع زمین لرزه در تهران را در نظر نمی گیرند
مقدار ایمنی، استحکام و استقامت زیربنای ساختمان‌های انبوه سازی اطراف تهران مانند پردیس وپرند، سوال بسیار مهمی است که مدیران و مهندسان این پروژه‌ها باید پاسخ آن را به ما برسانند.
این ساختمان‌های بلند از یک سو و از سوی دیگر، ضعف آتش نشانی منطقه وضعیت را خطرناک‌تر میکند. چرا که اگر طبقات سوم به بالا آتش بگیرد، آتش نشانی و امداد منطقه توان رسیدگی به آن‌ها را ندارند.
با وجود این شرایط نابسامان، هیچ یک از زیربنا و ایمنی کافی برخوردار نیستند. مدیران پروژه هم صرفا در حد شعار و آرامش دادن ظاهری با مردم سخن گفته و از پاسخگویی به سوالات اصلی کارشناسان فرار می‌کنند.
طبق سخنان مدیرکل مدیریت بحران تهران، شمار تلفات زلزله در تهران بیشتر از حد تصور خواهد بود. تراکم ساختمان‌ها آنقدر بالاست که این تلفات در همان دقایق اول زلزله رخ داده و از این واقعیت نمی‌توان فرار کرد.
کشور ایران به عنوان بخشی از کمربند آلپ-هیمالیا در طول تاریخ همیشه شاهد زلزله‌های فاجعه بار بوده است. زلزله خیز بودن ایران یک واقعیت علمی است. اما به نظر می‌رسد که در ساخت مسکن و توسعه شهرهای ایران واقعیت‌های علوم جعرافیایی جایی ندارد.
تاریخچه زلزله‌های چند سال گذشته را ببینید
