هاکی ورزش ملی و پرطرفدار کانادا

محمود عبدالهی – هاکی در کانادا محبوب ترین و پرطرفدارترین ورزش است. هیچ ورزشی در جهان حتی ورزش بزرگ و مافیایی فوتبال، با میزان سود حاصل از هاکی در کانادا رقابت نمی کند. هاکی از قدیمی‌ترین انواع بازی‌های توپ و چوب است که در هر گوشه از دنیا در زمان‌های مختلف به شکلی انجام می‌شده است. هاکی روی زمین سده‌ها در انگلستان رایج بوده و از سال ۱۹۰۱ به بعد نیز در آمریکا رواج یافته است. اصل هاکی روی یخ از کانادا است و به گمان بسیار دانشجویان دانشگاه میگل کانادا آن را به صورت امروزی درآوردند.

اولین تصویری که از شنیدن اسم هاکی به ذهنمان خطور می کند تصویر فردی است با یک چوب که به توپ ضربه می زند. دقیقا همان تصاویری که در کنده کاریهای 4000 سال پیش مصر و نقاشی هایی که 600 سال پیش از میلاد مسیح در یونان باستان نیز دیده می شود. این موضوع نشان دهنده قدمت این رشته ورزشی به ظاهر ساده و اما پرمخاطب در کل دنیاست.

ریشه واژه هاکی ( Hockey ) در نوع خود از نظر منشاء ناشناخته می باشد ، اگر چه به نظر می رسد احتمالا از کلمه hoquet ، یک واژه فرانسوی میانه برای چماق چوپانان باشد .

پیدایش و تدوین مقررات هاکی نوین به اوایل سده ۱۹ در مدارس غیر انتفاعی انگلستان باز می‌گردد. «باشگاه بلکهیث» در جنوب شرقی لندن، باشگاه‌های کریکت در میدلسکس که هاکی را به عنوان یک ورزش زمستانی انجام می‌دادند و «باشگاه تدینگتون» پیشگامان اشاعه این رشته ورزشی شمرده می‌شوند. در سال ۱۸۸۶ اتحادیه هاکی تأسیس شد و در ۱۸۹۵ نخستین مسابقه بین‌المللی این رشته بین تیم‌های ملی ولز و ایرلند (۳ بر صفر به سود ایرلند) برگزار شد.

هاکی در کانادا

ورزش هاکی در کانادا همان‌قدر در این کشور اهمیت و طرفدار دارد که کشتی در مازندران ایران و داغستان روسیه.

جای تعجب نیست اگر ادعا شود کانادا پس از درآمد حاصل از مهاجرت، صادرات آب شیرین، نفت و چوب، به درآمد حاصل از ورزش هاکی می اندیشد که می تواند به بسیاری از کشورهای دنیا به خصوص کشورهای اسکاندیناوی محصولات ورزشی، لباس های مخصوص، بازیکنان حرفه ای، مربیان بزرگ و تکنولوژی تولید یخ سریع صادر کند.

به ادعای موسسه فوربس گردش مالی در ورزش هاکی در کانادا در سال 2012 پس از گردش مالی بسکتبال در آمریکا، بالاترین میزان سود را داشته و هیچ ورزشی در جهان حتی ورزش بزرگ و مافیایی فوتبال، نمی تواند با میزان سود حاصل از هاکی روی یخ در این کشور رقابت کند.

البته درباره رقابت هاکی با فوتبال حرف و حدیث بسیار است. خبرنگاران اروپایی معتقدند فوربس برای بالا بردن اعتبار هاکی در مقالات خود بیش از حد این ورزش را سودآور جلوه می دهد؛ اما منظور از طرح این ادعا این است که بدانید هاکی در کانادا بسیار اهمیت دارد و هواداران بسیاری را گرد خود جمع کرده است.

تاریخچه ی هاکی

بازی هاکی در هلند ابداع شد. شخصی به نام جمیز دوم ( پادشاه انگلستان ) در دوران تبعیدش به هلند به هاکی علاقه پیدا کرد و پس از اتمام دوران تبعیدش، وقتی به سرزمین خود بازگشت هاکی روی یخ را به مردم انگلستان معرفی کرد.

مردم انگلستان به هاکی روی یخ علاقه پیدا کردند. در نیمه ی قرن نوزدهم کشور انگلستان هاکی نوینی را بوجود آورده و قوانین خاصی را وضع کرد.

اولین مسابقه ی بین المللی در یازدهم بهمن سال 1278 بین کشور های ولز و ایرلند برگزار شد که ایرلند توانست با نتیجه ی 3 بر 0 پیروز شود.

در سال 1302 کشور فرانسه تصمیم گرفت که فدراسیون بین المللی مردان را تاسیس کند. سه سال بعد در سال 1305 فدراسیون هاکی زنان در انگلستان تشکیل شد. این 2 فدراسیون 50 سال بطور جداگانه فعالیت کرده و پس از 50 سال ادغام شدند.

انواع هاکی

1- هاکی روی چمن

2- هاکی روی یخ

3- هاکی داخل سالن

هاکی روی چمن

هاکی روی چمن یک ورزش گروهی است که بین 2 تیم ۱۱ نفره بر روی یک زمین چمن با هدف وارد کردن یک توپ کوچک به وسیله چوب هاکی به دروازه حریف انجام می‌شود.

نهاد اداره‌گر این رشته ورزشی فدراسیون بین‌المللی هاکی است و مهمترین مسابقات این رشته ورزشی المپیک و جام جهانی هاکی است که هر ۴ سال یک‌بار برگزار می‌شوند. هاکی از المپیک ۱۹۲۸ آمستردام به این‌سو همواره در برنامه بازی‌های المپیک قرار داشته‌است و پیش از آن نیز دو بار در المپیک ۱۹۲۰ آنتورپ و المپیک ۱۹۰۸ لندن برگزار شد.

هاکی پس از فوتبال بیشترین تعداد بازیکنان را در میان ورزش‌های گروهی خارج از سالن (فضای آزاد) را دارد، اما رقابت‌های باشگاهی هاکی تماشاگران زیادی را به خود جذب نمی‌کند و بازیکنان کمی به صورت کاملاً حرفه‌ای به این رشته ورزشی می‌پردازند.

در کشورهایی که فصل زمستان مانع از برگزاری مسابقات هاکی در فضای باز می‌شود، نوع داخل سالن هاکی نیز تمرین می‌شود که با تغییراتی در قوانین از جمله حضور ۶ بازیکن (به‌جای ۱۱ بازیکن) در هر تیم و در یک زمین حدوداً ۴۰ در ۲۰ متری (به جای زمین استاندارد ۹۱ در ۵۵ متری) و قرار دادن دیواره‌هایی در کنار خط برای ریباند توپ و تفاوت‌های جزئی دیگری برگزار می‌شود.

هاکی(چمن) نوین

هاکی در اواخر قرن نوزدهم وارد هند شد و نخستین باشگاه هاکی در کلکته شکل گرفت، هاکی پس از مدتی به صورت ورزش ملی این سرزمین درآمد و تیم ملی هندوستان در المپیک ۱۹۲۸ شرکت کرد و با پیروزی در تمام بازی‌ها و بدون دریافت هیچ گلی مدال طلای المپیک را به خانه برد، پس از آن نیز تا بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۵۶ تنها قهرمان المپیک بود، اما پس ازاستقلال پاکستان از هند این دو کشور به صورت رقبای اصلی این رشته ورزشی درآمدند. پاکستان در المپیک‌های ۱۹۶۰، ۱۹۶۸ و ۱۹۸۴ و هند در دوره‌های ۱۹۶۴ و ۱۹۸۰ قهرمان المپیک شدند.

تغییر زمین مسابقات هاکی از چمن طبیعی به چمن مصنوعی باعث شد تا حاکمیت هندی‌ها و پاکستانی‌ها در این رشته خاتمه پیدا کند.

زمین‌های چمن مصنوعی از ابتدای دهه ۱۹۷۰ جایگزین چمن‌های طبیعی شدند و قیمت بالای آن‌ها و تغییراتی که در نحوه بازی هاکی به دلیل بالا رفتن سرعت بازی ایجاد شد، باعث شد تا از دهه ۱۹۷۰ کشورهای ثروتمندتری چون آلمان، هلند و استرالیا به قدرت‌های برتر این رشته ورزشی بدل شوند.

اطلاعات کلی:

تعداد بازیکن:۱۸  نفر بازیکنان داخل زمین ۱۱ بازیکن

تعداد کل داوران:۲داور وسط داور ذخیره منشی و وقت نگهدار و سرداور

اندازه ی زمین:به شکل مربع مستطیل-طول۹۱/۴ عرض ۵۵ متر

شکل اندازه و رنگ دروازه:فاصله دو پایه:۳/۶ متر-ارتفاع۲/۱۴-۳/۶۳ متر.

وزن رنگ و جنس توپ:۱۵۷ الی ۱۶۳ گرم-محیط ان ۲۲/۵ سانتی متر و رنگ ان سفید است.چرمی و لاستیکی می باشد.

شروع بازی:با قرعه کشی شروع می شود

زمان بازی:۷۰ دقیقه یعنی دو ۳۵ دقیقه

زمان استراحت:۱۰ دقیقه بین دو نیمه در این ورزش همانند هاکی از چوب برای ضربه زدن به توپ استفاده می شود

ابزار و لوازم هاکی روی چمن :

زمین: زمین هاکی به شکل مستطیل و به اندازه ۵۵ * ۴۴/۹۱ متر خط کشی می شود. این میدان یک خط مرکزی دارد که با آن زمین به دو نیمه مساوی تقسیم می شود.

دروازه: دو دروازه در دو سوی میدان بازی هاکی روی چمن قرار دارند که فاصله بین دو پایه این دروازه ها ۶۶/۳ متر و ارتفاع آن ۱/۲ متر است.

چوبدستی / چوب هاکی: چوب هاکی بطور معمول به صورت یکپارچه ساخته می شود. این چوب در سمت چپ مسطح است و در سمت راست خمیدگی دارد. وزن چوبدستی هاکی ۵۱۰ تا ۵۶۰ گرم است و درازای آن هم ۴/۹۱ سانتیمتر است.

توپ: توپ ویژه بازی هاکی بطور معمول ۱۶۰ گرم وزن دارد و پیرامون آن کم و بیش ۵/۲۲ سانتیمتر است. رنگ آن هم سفید است.

لباس: دروازه بان هاکی  برای نگهداری خود، ساق بنده های بزرگ و مخصوص می بندد و کلاه ضربه گیر به سر می گذارد.

شیوه بازی هاکی روی چمن :

هر تیم هاکی روی چمن دارای ۱۱ بازیکن است که به ترتیب:

۵ بازیکن پیشرو

۳ بازیکن نگهبان

۲ بازیکن پشتیبان

۱ دروازه بان

مدت بازی هاکی روی چمن ۷۰ دقیقه است که پس از ۳۵ دقیقه اول یک تنفس ۵ تا ۱۰ دقیقه ای برای عوض کردن زمین و استراحت بازیکنان داده می شود.

قوانین هاکی روی چمن :

۱ – در هاکی روی چمن نگهداشتن یا ضربه زدن با پا یا هر قسمت بدن خطا می باشد. بازیکنان باید توپ را تنها با قسمت خمیده چوبدستی / چوب هاکی بزنند و به جلو برانند. اما دروازه بان در محوطه جریمه، می تواند با هر قسمت از چوبدستی یا بدن خود به توپ ضربه بزند یا آن را مهار کند.

۲ – در هاکی روی چمن هر گونه خشونت یا ایجاد مانع بر سر راه بازیکنان تیم مقابل خطا می باشد.

۳ – در شرایطی که بازیکن در حال بازی با توپ است یا برای گرفتن توپ می دود، چوبدستی و نباید از ارتفاع شانه هایش بالاتر باشد.

۴ – با سمت راست چوب هاکی که دارای خمیدگی می باشد، نمی توان به توپ ضربه زد.

بازیکنان باید چوبدستی را همیشه از دست راست بگیرند.

هاکی روی یخ

یکی از پر طرفدارترین بازی های جهان هاکی است که بیشتر در کشورهای سردسیر که فصل سرما و یخبندان در آن زیاد است، محبوبیت دارد. این ورزش در کشورهایی مانند اسکاندیناوی و کانادا به عنوان ورزش اول شناخته میشود.

مسابقات حرفه ای هاکی در جهان به نامهای NHL ( برای مردان) و NWHL ( برای زنان) مشهور هستند.

64 کشور در جهان عضو فدراسیون بین المللی هاکی روی یخ (IIHF) هستند. با این وجود در بازی های المپیک و جام جهانی هاکی کشور هایی چون کانادا، جمهوری چک، فنلاند، روسیه، اسلواکی، سوئد و ایلات متحده ی آمریکا حرفی برای گفتن دارند. به طوری که از سال 1298 شمسی تاکنون، از 63 مدالی که در مسابقات المپیک زمستانی هاکی مردان  توضیع شده است، کشورهای دیگر تنها توانسته اند 6 مدال  را بدست آورند.

بازی هاکی روی یخ

هاکی یک بازی گروهی است  که در آن دو تیم در مقابل یکدیگر قرار میگیرند. هر کدام برای زدن پوک ( به توپ هاکی است که از جوش دادن چند قطعه کائوچو درست میشود. ضخامت آن 1 اینچ و قطر آن 3 اینچ بوده و قبل از بازی آنرا سرد میکنند تا یخ بزند ) به داخل دروازه ی حریف تلاش میکنند.

تعداد بازیکنان ذخیره 12 نفر است که هر وقت که در صورت نیاز تعویض خواهند شد.

ورزشکار ها

در این ورزش، ورشکارها باید از مهارت های بسیار پیچیده ای برخوردار باشند.خوب اسکی کردن، خوب شوت زدن، خوب پاس دادن، سرعت زیاد، تکنیک و قدرت بدنی بالا از ویژگی های یک بازیکن خوب در ورزش هاکی است.

در این ورزش سرعت بالا بسیار مهم است، بطوریکه در برخی مواقع سرعت بازیکنان تا 50 کیلومتر بر ساعت میرسد.گاهی دیده میشود که سرعت پوک به 200 کیلومتر بر ساعت میرسد.به همین دلیل چراغ قرمزی در پشت دروازه ی دروازبان ها قرار دارد که اگر پوک از دروازه عبور کند، شروع به چرخیدن و آژیر کشیدن میکند.

وسایل مورد نیاز برای هاکی

همانطور که میدانید هاکی یک ورزش بسیار خطرناک است. به همین دلیل این ورزش نیاز به وسایل و تجهیزاتی برای محافظت از بدن دارد.  این موضوع باعث شده است که تجهیزات هاکی از اهمیت فراوانی برخوردار باشند.

کلاه شامل بند چرمی هستند.  بعضی از آنها قفسه ای برای محافظت از سر دارند و  لبه ای که قفسه بر روی آن قرار میگیرد. کلاه های هاکی برای محافظت از سر استفاده شده و در سایز ها و اندازه های مختلفی وجود دارند.

محافظ  گردن

محافظ گردن که از پلاستیک و صفحات محکم ساخته شده و درون آن بسیار نرم است. این وسیله برای جلوگیری از ضربات تیغه ی اسکیت و دیگر ضربات استفاده میشود.

محافظ شانه

محافظ شانه ترکیبی است از جلیقه ای با قطعاتی در پشت کمر و جلوی بازیکن که دارای تسمه های چرمی محکم کردن جلیقه است. این محافظ دارای سرپوشی است که بطور انتخابی از محافظ نرم یامحافظ سخت پوشیده شده می باشد. هر کدام مانع وارد شدن ضربه ی سنگین به سر شانه ها می شوند.

محافظ آرنج

محافظ آرنج  ساعد ها و بازو ها را میپوشاند. این محافظ از ضربات وارده توسط پوک، ضربات حاصل از تنه زدن بازیکنان به هم، کوبیده شدن بازیکنان به دیواره ی زمین و … محافظت میکند.

پیراهن زیر جلیقه

شانه و آرنج ها را میپوشاند. از پارچه ی کشبافت نازکی درست شده و پشت پیراهن ها شماره و اسم هر بازیکن با رنگ مشخصی چاپ شده است.

دستکش هاکی

از لایه ی خیلی نازک چرمی درست شده که کف دست و انگشتان را پوشانده و برای قسمت بیرونی دست ضخامت زیاد و قابل توجهی در نظر گرفته شده است. این قسمت محکم کمک می کند که انگشتان دست برنگشته و باعث جلو گیری از وارد شدن ضربه به پشت دست می شود.

شلوار هاکی

شلوار هاکی که اندازه ی آن ها تا زانوی بازیکنان است قسمت لگن را می پوشاند.

شلوار های هاکی دارای صفحاتی هستند که مفصل را میپوشانند.

محافظ ساق پا

از پلاستیک سخت ساخته شده و زیر جوراب بسته میشود.

جوراب هاکی

جوراب هاکی با جوراب های معمولی متفاوت بوده و از پشم کشبافت درست شده است.

روی جورابها نه تنها نشان تیم، بلکه پست هر بازیکن ( حمله_مدافع_دروازبان ) نیز هک شده است.جورابها از زیر شلوار هاکی یعنی روی زانو را میپوشانند.

اسکیت هاکی

اسکیت هاکی از یک محافظ سخت تشکیل شده که مناسب با اندازه ی پای بازیکنان ساخته میشود. اغلب با مش فلزی تقویت شده است.

قسمت ضروری اسکیت، بوت داخلی آن است. تنها قسمت بیرونی که اهمیت دارد قسمت تیغه ی اسکیت است. به طور معمول اسکیت از ساق پا به پایین را میپوشاند.

چوب هاکی

چوب هاکی از مواد کامپوزیت است که برای سبک های مختلف و در ابعاد و اندازه های گوناگون ساخته شده است. برای جلوگیری از شکستن چوب های هاکی، کمی قابلیت انعطاف پذیری دارند.

پیشرفته ترین چوبه های هاکی از گرافیت ساخته میشود که به بازیکن اجازه میدهد قدرت و دقت بالاتری داشته باشند. این چوبها بسیار خوب هستند اما هزینه ی خرید آنها بسیار بالاست. به همین دلیل زیاد از آنها استفاده نمیشود.

زمان بازی و وقتهای اضافه

این بازی شامل سه ست 20 دقیقه ای میباشد و زمان بازی فقط هنگامی محاسبه میشود که توپ در حال حرکت باشد. در بازی های غیر حرفه ای و بازی های کودکان زمان هر دوره بازی، کوتاه تر خواهد بود. اگر در پایان ست سوم نتیجه مساوی بود، وقت اضافه نیز در نظر گرفته میشود و اولین تیمی که گل بزند، برنده ی آن مسابقه است.

هاکی سالنی

هاکی سالنی یا داخل سالن یک ورزش تیمی چوب و توپ و نوع سالنی هاکی روی چمن می‌باشد. و نسبت به دیگر گونه ورزش‌های چوب و توپ داخل سالن٬ چون فلوربال شباهت بیشتری به هاکی روی چمن دارد.

در گذشته بازیکن‌های هاکی روی چمن در بین فصل‌های مسابقات و در شرایط بد آب و هوایی به تمرین در سالن‌های سرپوشیده می‌پرداختند که به تدریج پس از مدتی هاکی سالنی خود به یک ورزش مجزا تبدیل گشت. مسابقات قهرمانی این رشته در سطح جهان برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی توسط فدراسیون بین‌المللی هاکی برگزار گردید.

قوانین و مقررات هاکی داخل سالن

یک تیم حداکثر از ۱۲ نفر تشکیل شده است که ششش بازیکن در داخل زمین و مابقی تا حد ۶ نفر ذخیره هستند.

خط انتهای زمین ( بک لاین ) خط کوتاه تر پیرامون زمین به ابعاد ۱۸ تا ۲۲ متر

تخته طولی کنار زمین به طول ۳۶ تا ۴۴ متر

پوش ( ضربه فشار به  توپ)

فلیک : ضربه فشاری به توپ به طوری که توپ از زمین بالا بیاید.

اسکوپ : بلند کردن توپ با قسمت یک  هنــد چوب

هیت : برخورد محکم و مؤثر چوب به توپ ( این عمل در هاکی سالنی مجاز نیست )

زمین بازی طول آن نباید کمتر از ۳۶ متر و بیش از ۴۴ متر و پهنای زمین نیز نباید کمتر از ۱۸ متر و بیشتر از ۲۲ متر باشد .

نقاط جریمه ( پنالتی استروک ) به قطر ۱۰ سانتی متر در مقابل چهار چوب دروازه و مرکز آن با فاصله ۷ متر از لبه داخلی خطوط دروازه علامت گذاری می گردند.

-هر تیم مجاز به تعویض حداکثر ۱۲ بازیکن می باشد .

زمان مسابقه در دو زمان ۲۰ دقیقه ای و یک زمان استراحت ۵ دقیقه ای بین دو نیمه تشکیل شده است .

پنــالتی کرنر :

الف ) یک مهاجم توپ را بدون اینکه عمدی بلند شود پرش کند .

ب ) مهاجمی که توپ را از خط انتهای عرضی پرش کنید بایستی حداقل یک پای او بیرون زمین باشد.

قوانین پنالتی کرنر وقتی توپ حرکتی بیش از ۳ متر در محوطه D  داشته باشد قابل اجرا نبوده و اعمال نمی گردد.