نگاهی به زندگی و افتخارات مریم میرزاخانی؛ نخبه ریاضیات

۲۲ اردیبهشت ماه مصادف با زادروز «مریم میرزانی»، نخبه ریاضیات ایرانی است که در عمر کوتاهش کارهای بزرگی در این زمینه کرده است.

لینک کوتاه :

۲۲ اردیبهشت مصادف با تولد «مریم میرزاخانی»، نخبه جهان ریاضیات و نابغه ایرانی است که توانست معمایی دیرینه را در جهان اعداد حل کند. این روز توسط اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان به عنوان روز زنان در ریاضیات نامگذاری شده است.

این روز بهانه‌ای شد تا نگاهی کوتاه به زندگی این زن نخبه داشته باشیم و یاد او را گرامی بداریم.

کودکی و خانواده مریم میرزاخانی

مریم میرزاخانی ۲۲ اردیبهشت 1356 مصادف با ۱۲ مه ۱۹۷۷ میلادی در تهران چشم به جهان گشود. پدرش «احمد میرزاخانی» از مهندسان برق و از هیئت مدیران مرکزی خیریه به نام رعد بود.

وی از کودکی علاقمند به نویسندگی بود و به واسطه خواندن رمان‌های زیاد، این علاقه در او پرورش یافت.

مریم میرزاخانی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. او در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، در سال 1994 در هنگ‌کنگ و در سال 1995 در کانادا برنده مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی شد. مریم میرزاخانی در سال 1995 اولین دانش‌آموز ایرانی بود که در این آزمون نمره کامل را به دست آورد.

این نخبه ریاضی نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت و به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و نخستین دانش‌آموز ایرانی بود که دو سال متوالی مدال طلا گرفت.

ورود به دانشگاه شریف و عزیمت به آمریکا

مریم میرزاخانی پس از اخذ مدرک لیسانس از دانشگاه شریف، برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرد تا در دانشگاه هاروارد واقع در کمبریج ماساچوست، در کلاس‌های «کورتیس مک مولن» که سابقه کسب جایزه فیلدز است، شرکت کند. وی در سال ۲۰۰۴ به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان مدال فیلدز، از دانشگاه هاروارد دکترا گرفت.

کورتیس در رابطه با خلقیات این نخبه ریاضی در کلاس‌های درس می‌گوید: مریم همیشه سر کلاس به فارسی یادداشت برداری می‌کرد. در رابطه با هر موضوعی می‌پرسید.

در حالی که مریم میرزاخانی جوان بود، بلافاصله پس از اخذ مدرکش، در دانشگاه پرینستون تدریس را به عنوان استادیار شروع کرد. او تا دو سال به استادیاری مشغول بود تا در نهایت به مقام استاد تمامی برسد. میرزاخانی در ۳۱ سالگی (۲۰۰۸ میلادی- ۱۳۸۷ شمسی) به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و در این دانشگاه تدریس را به عنوان استاد شروع کرد.

از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیده سال ۲۰۰۵ از سوی نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشته ریاضیات تجلیل شد.

افتخارات مریم میرزاخانی

مریم میرزاخانی با استفاده از ۳ مسئله توانست جایزه بلومنتال (جایزه‌ای برای گرامی داشت بلومنتال ، ریاضی دانی بزرگ را در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸ شمسی) دریافت کند.

از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به اثبات حدس شار زلزله توسط «ویلیام ترستن» بر روی فضا‌های تایشمولر که از گذشته تا سال ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۸۹ شمسی) که میرزاخانی آنرا کشف کند، بی‌اثبات مانده بود.

«الکس اسکین»، امیر محمدی و مریم میرزاخانی توانستند در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ شمسی) اثبات کنند که ژئودزیک‌های متراکم و بستر آنان، برخلاف انتظار نامنظم نیستند بلکه بسیار منظم‌اند.

عدد اردوش مریم میرزاخانی (عددی که فاصله همکاری بین یک نفر و ریاضی‌دان مجارستانی که پال اردوش نام دارد که با نوشتن مقالات ریاضی سنجش می‌شود) ۳ است .

تاثیرگذاری این نخبه ریاضی در دنیا، موجب شد تا نهاد زنان در سازمان ملل، از او و ۷ زن دانشمند برتر دنیا در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۷ شمسی) یاد کند.

جوایز ایرانی و جهانی

کسب مدال طلا المپیاد جهانی ریاضی در هنگ‌کنگ در سال ۱۹۹۴ میلادی (۱۳۷۳ شمسی)
کسب مدال طلا با نمره‌ی کامل المپیاد جهانی ریاضی در کانادا در سال ۱۹۹۵ میلادی (۱۳۷۴ شمسی)
همکار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، تهران، ایران از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹ میلادی (۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ شمسی)
کسب جایزه افتخاری دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۸۲ شمسی)
کسب جایزه برترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۸۲ شمسی)
کسب جایزه پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۰۴ میلادی (۱۳۸۳ شمسی)
کسب جایزه ای‌ام‌اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸ شمسی)
کسب جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ میلادی (۱۳۹۲ شمسی)
برگزیده به عنوان یکی از ۱۰ فرد مهم سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ شمسی) از سوی مجله نیچر
کسب جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ شمسی)
سخنران مدعو کنگره بین‌المللی ریاضی در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ شمسی)
کسب مدال فیلدز سال در سئول در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ شمسی)
عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی)
عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی)
عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵ شمسی)
عضویت در فرهنگستان هنر و علوم در سال ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۹۶ شمسی)
کسب جایزه بریکترو در ریاضیات در سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۳۹۹ شمسی) (پس از درگذشت)

نام گذاری‌های افتخاری به نام مریم میرزاخانی

نام‌گذاری روز زن در ریاضیات در تاریخ تولد او از سوی اتحادیه انجمن‌های ریاضی دنیا
نام‌گذاری کتابخانه دانشگاه شریف به نام مریم میرزاخانی
نام‌گذاری ساختمان آمفی تئاتر دبیرستان فرزانگان به عنوان یادبود از او
نام‌گذاری تالار‌ها و نمایشگاه‌های خانه ریاضیات اصفهان به نام مریم میرزاخانی
نام‌گذاری تالار اجتماعات دبیرستان بین الملل پسران تهران به نام مریم میرزاخانی
تغییر نام خیابان‌هایی در برلین آلمان، مون پلیه فرانسه و لیون فرانسه به مریم میرزاخانی
نام‌گذاری سیارک ۳۲۱۳۵۷ میرزاخانی توسط مرکز بررسی ریز سیاره‌ها

خیابان مریم میرزاخانی در شهر مون پلیه فرانسه

ازدواج و فرزندان

<p>مریم میرزاخانی در سال ۱۳۸۴ با یان واندراک از ریاضی‌دانان دانشگاه استنفورد ازدواج می‌کند و ثمره این ازدواج دختری به نام آناهیتا می‌شود. یان واندراک اصالتا اهل جمهوری چک است.

بیماری و فوت

در تیر ۱۳۹۶ اعلام شد مریم میرزاخانی به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری شده است.

او از چهار سال پیش‌تر به سرطان پستان مبتلا بوده و این سرطان به مغز استخوانش سرایت کرده بود. پدر و مادر مریم برای مراقبت از او به آمریکا رفتند ولی در نهایت دختری که روزی از یک تصادف مرگبار در مسیر اهواز نجات پیدا کرده بود مغلوب بیماری سرطان شد و در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ و در سن ۴۰ سالگی در کالیفرنیا چشم از جهان فروبست.

با این وجود راه او همچنان ادامه دارد. بر همین اساس آکادمی ملی علوم آمریکا به پاس تلاش‌ها و دستاوردهای این نخبه ریاضی جایزه‌ای را به نام وی مزین کرده است که هرساله به کمک‌ها و پیشرفت‌های استثنایی در علم ریاضی تعلق می‌گیرد.

در ایران نیز، خانواده میرزاخانی در مراسم بزرگداشتی که برای وی در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شده بود، خبر از تاسیس بنیاد نیکوکاری به نام وی دادند.

به گفته دکتر علینقی مشایخی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف بنیاد نیکوکاری مریم میرزاخانی با هدف شناسایی استعدادها و حمایت‌های مادی و معنوی از آن‌ها تاسیس می‌شود و همچنین بستر رشد و تحول را برای نخبگان فراهم می‌کند.