شیوع بیماری سل در کانادا و موضوع مقاومت آنتی‌بیوتیکی به یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام سلامت تبدیل شده است. گزارش‌های جدید نشان می‌دهند که «باکتری‌های کابوس‌وار» یا همان ارگانیسم‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک همین حالا در کشور حضور دارند و خطر آن‌ها واقعی است.
«دکتر آیزاک بوگوش»، متخصص بیماری‌های عفونی، در گفت‌وگویی با سی‌تی‌وی نیوز هشدار داده است که مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، به‌ویژه در صنعت کشاورزی، می‌تواند بحران مقاومت دارویی را تشدید کند و روند درمان بیماری سل و سایر عفونت‌های جدی را با مشکل روبه‌رو سازد.
افزایش جهانی موارد سل و نگرانی‌ها در کانادا
بر اساس گزارشی که در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ از سوی سازمان بهداشت جهانی منتشر شد، برای نخستین بار در سال‌های اخیر تعداد مبتلایان به سل، از جمله نوع مقاوم به دارو، در جهان افزایش یافته است. این افزایش زنگ خطری برای کشورهایی مانند کانادا است که برنامه‌های ملی برای ریشه‌کنی سل دارند.
در واقع، افزایش موارد بیماری سل در کانادا و مقاومت دارویی آن، نیاز به نظارت مستمر و بهبود دسترسی به داروهای نوین را برجسته‌تر می‌کند. سازمان بهداشت جهانی همچنین سل را «عامل اصلی مرگ و میر مرتبط با مقاومت ضد میکروبی» معرفی کرده و هشدار داده است که این بیماری می‌تواند دوباره به جایگاه نخست عوامل عفونی مرگ‌آور در جهان بازگردد.
آنتی‌بیوتیک‌ها؛ ابزاری قدرتمند اما خطرناک
بوگوش در این مصاحبه می‌گوید: «آنتی‌بیوتیک‌ها ابزاری باورنکردنی هستند و جان انسان‌های بی‌شماری را نجات داده‌اند.» اما او هشدار می‌دهد که هر روز این داروها «مورد استفاده و سوءاستفاده» قرار می‌گیرند. زمانی که باکتری‌ها در تماس با آنتی‌بیوتیک‌ها قرار می‌گیرند ولی به‌طور کامل از بین نمی‌روند، فرصت پیدا می‌کنند تا مقاومت ایجاد کنند. این موضوع به یک رقابت تسلیحاتی میان انسان و میکروب‌ها تبدیل شده است.
انسان‌ها آنتی‌بیوتیک‌های جدید تولید می‌کنند و باکتری‌ها مقاوم‌تر می‌شوند. این چرخه روند درمان بیماری سل و دیگر عفونت‌ها را طولانی و پرهزینه می‌کند و در برخی موارد حتی درمان را ناممکن می‌سازد.
کشاورزی و نقش آن در مقاومت آنتی‌بیوتیکی
یکی از مهم‌ترین بخش‌های متن به کشاورزی می‌پردازد. بوگوش صنعت دامداری و کشاورزی را کانون اصلی مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها معرفی می‌کند. او توضیح می‌دهد که حدود ۷۰ درصد مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در جهان مربوط به حیوانات است و این کار باعث می‌شود باکتری‌های مقاوم شکل بگیرند و سپس به انسان منتقل شوند. این وضعیت می‌تواند به افزایش موارد مقاوم بیماری سل در کانادا منجر شود و کنترل شیوع آن را دشوارتر کند. از دیدگاه سلامت عمومی، اصلاح الگوی مصرف دارو در کشاورزی می‌تواند یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای جلوگیری از گسترش مقاومت دارویی باشد و در نتیجه شانس موفقیت در درمان بیماری سل را افزایش دهد.
سلامت یکپارچه؛ پیوند انسان، حیوان و محیط
بوگوش مفهوم «سلامت یکپارچه» (One Health) را یادآور می‌شود. این مفهوم نشان می‌دهد که سلامت انسان‌ها، حیوانات و حتی محیط زیست به هم وابسته است. به همین دلیل، مقاومت دارویی که در دام‌ها شکل می‌گیرد می‌تواند تهدیدی برای انسان‌ها باشد. اگر این ارگانیسم‌ها وارد زنجیره غذایی یا محیط شوند، می‌توانند بیماری‌های مقاوم ایجاد کنند و روند درمان بیماری سل و بیماری‌های عفونی دیگر را پیچیده‌تر سازند.
بیماری‌های مقاوم به دارو؛ از HIV تا سل
بوگوش می‌گوید: «ما می‌دانیم که باکتری‌ها می‌توانند جهش پیدا کنند و تغییر کنند تا آنتی‌بیوتیک‌ها دیگر کشنده نباشند.» او از ایدز و سل به‌عنوان مثال‌هایی نام می‌برد که می‌توانند در برابر درمان مقاوم شوند. سل مقاوم به چند دارو (MDR) و سل مقاوم به داروهای گسترده (XDR) از چالش‌برانگیزترین انواع بیماری هستند و نیاز به داروهای قوی‌تر و طول درمان بیشتر دارند. این موضوع تأکید می‌کند که درمان بیماری سل باید با رویکردی دقیق و طولانی‌مدت دنبال شود تا احتمال بروز مقاومت کاهش یابد.
وضعیت بیماری سل در کانادا و آمار ۲۰۲۳
آژانس بهداشت عمومی کانادا در گزارش سال ۲۰۲۳ اعلام کرد که ۲۲۱۷ مورد ابتلا به سل ثبت شده است که بیش از ۱۰ درصد آن‌ها مقاوم به دارو بوده‌اند. این آمار هرچند نسبت به برخی کشورها پایین است، اما نشان می‌دهد که بیماری سل در کانادا همچنان تهدیدی جدی است. کنترل این بیماری نیازمند سرمایه‌گذاری در تشخیص سریع، آموزش عمومی و دسترسی بهتر به داروهای مؤثر است. چنین اقداماتی احتمال موفقیت در درمان بیماری سل را بالا می‌برد و از گسترش موارد مقاوم جلوگیری می‌کند.
تلاش‌ها برای ریشه‌کنی سل تا ۲۰۳۰
سازمان بهداشت جهانی پایان اپیدمی سل تا سال ۲۰۳۰ را به‌عنوان یکی از اهداف توسعه پایدار معرفی کرده است. کانادا نیز با دولت‌های استانی، جوامع بومی و نهادهای بهداشتی همکاری می‌کند تا به این هدف برسد. شعار آژانس بهداشت عمومی کانادا این است: «با هم می‌توانیم به سل پایان دهیم.»
این پیام نشان می‌دهد که پیشگیری و تشخیص زودهنگام، در کنار دسترسی به دارو، کلید موفقیت در مهار بیماری سل در کانادا است. سرمایه‌گذاری در برنامه‌های غربالگری و پژوهش‌های علمی می‌تواند راهکارهای نوینی برای درمان بیماری سل ارائه دهد و در نهایت به حذف این بیماری کمک کند.
منبع: سی‌تی‌وی
