پس از یک قرن، واتیکان قصد دارد اشیای مقدس بومیان کانادا را به کشورشان بازگرداند. این آثار که از سال ۱۹۲۵ در موزه واتیکان نگهداری می‌شدند، با همکاری کلیسای کاتولیک کانادا و موزه تاریخ کانادا به دست جوامع بومی خواهند رسید؛ بازگشت نمادینِ احترام به فرهنگ و آیین‌های بومی.
جوامع بومی کانادا در حال آماده‌سازی برای دریافت مجموعه‌ای از آثار مقدس هستند که به مدت یک قرن در واتیکان نگهداری شده‌اند. این مجموعه شامل هزاران شیء فرهنگی و آیینی است که از سال ۱۹۲۵ میلادی در موزه واتیکان حفظ شده‌اند. قرار است در هفته‌های آینده، واتیکان خبر رسمی بازگرداندن ده‌ها مورد از این اشیا را اعلام کند. انتقالی که انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۵ به کانادا انجام شود.
روند بازگرداندن اشیای مقدس بومیان کانادا ساده نخواهد بود
به گفته‌ی «کودی گرُت»، استاد تاریخ و مطالعات بومی در دانشگاه وسترن، این اشیا ابتدا از واتیکان به کنفرانس اسقف‌های کاتولیک کانادا (CCCB) منتقل می‌شوند، و سپس موزه تاریخ کانادا در نقش واسطه بین نهادهای کلیسایی و جوامع بومی عمل خواهد کرد.
اين‌ها اشیای زنده‌اند، نه آثار موزه‌ای
«سندی وودهوس نِپیناک»، رئیس ملی مجمع ملت‌های نخستین کانادا، این اشیا را «پاره‌های زنده‌ی فرهنگ و آیین‌های ما» توصیف کرد. او در این رابطه گفت: «باید همان‌گونه با آن‌ها رفتار شود که شایسته‌ی ارزش و تقدسشان است.»
گرُت نیز در گفت‌وگویی با برنامه‌ی CTV Your Morning توضیح داد که این اشیای فرهنگی و اسنادی که در واتیکان نگهداری می‌شوند، به نمایشگاهی مربوط به سال ۱۹۲۵ تعلق دارند. او افزود: «در آن زمان فهرستی از آثار منتشر شد و همین فهرست نقطه‌ی آغاز فرآیند بازگرداندن است. از آنجا می‌توان تشخیص داد چه آثار دیگری ممکن است هنوز در مجموعه وجود داشته باشند.»
بازگرداندن اشیای مقدس بومیان کانادا با آیین و احترام
گرُت تأکید کرد که اشیای مقدس بومیان کانادا نباید فقط پشت ویترین موزه قرار گیرند. زیرا «به‌خودی‌خود بخشی از نیاکان ما محسوب می‌شوند.» او افزود: «وقتی این آثار فرهنگی بازگردانده می‌شوند، باید با آیین و مراسم مناسب از آن‌ها استقبال شود. این فقط انتقال از یک جعبه به جعبه‌ی دیگر نیست؛ بلکه بازگشت اجدادی است که باید با احترام و آیین‌های فرهنگی پذیرفته شوند.»
به گفته‌ی گرُت، تصمیم واتیکان برای انتقال آثار به CCCB کاملاً هدفمند است. زیرا نمی‌خواهد به عنوان یک نهاد یا کشور، الگویی از بازگرداندن رسمی میراث فرهنگی ایجاد کند. در نتیجه، پس از دریافت اشیای مقدس بومیان کانادا، کنفرانس اسقف‌های کاتولیک این کشور آن‌ها را به جوامع بومی اهدا خواهد کرد.
اما هنوز مشخص نیست این فرآیند دقیقاً چگونه انجام خواهد شد و چه سازوکاری برای تحویل نهایی در نظر گرفته می‌شود.
چالش‌های شناسایی و مالکیت فرهنگی
گرُت بر ضرورت حضور مستقیم ملت‌های بومی در همه مراحل مذاکره تأکید کرد. او در این رابطه گفت: «در روند بازگرداندن، مشکلات زیادی وجود دارد. از جمله تشخیص اینکه هر شیء دقیقاً به کدام جامعه تعلق دارد.» همچنین او توضیح داد: «در زمان برداشتن این اشیا از جوامع‌شان، هیچ برچسب یا نشانه‌ی احترام‌آمیزی برای شناسایی تعلق فرهنگی‌شان درج نشده است. بنابراین اکنون تعیین جامعه‌ی اصلی دشوار است.»
نقش موزه تاریخ کانادا
به‌گفته‌ی گرُت، آثار ابتدا به موزه تاریخ کانادا منتقل می‌شوند، جایی که مشاورات و گفت‌وگوهایی بین نهادهای دولتی و جوامع بومی انجام خواهد شد.
او یادآور شد این موزه که یک مؤسسه دولتی (کرون کورپوریشن) است، خود نیز در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بازگرداندن بخشی از میراث فرهنگی بومی داشته است. گرُت افزود: «در نگاه اول، انتقال آثار به چنین نهادی ممکن است گامی درست به نظر برسد، به شرط آن‌که فراموش نکنیم این نهاد نیز بخشی از گفت‌وگوهای بازگرداندن میراث است و هنوز راهی طولانی برای رسیدن به نقطه‌ی مطلوب دارد.»
فرآیند بازگرداندن اشیای مقدس بومیان کانادا، آهسته و طولانی خواهد بود، اما از نگاه بسیاری، اقدامی ضروری و دیرهنگام است، بازگشتِ احترام، میراث، و ارتباط با پیشینیان.
منبع: سی‌تی‌وی
