بر اساس تازه‌ترین بررسی‌ها و ارزیابی‌های انجام‌شده توسط کارشناسان حوزه آموزش عالی و بازار کار، وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان برخی رشته‌های دانشگاهی همچنان یکی از نگرانی‌های مهم برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها محسوب می‌شود. بسیاری از این رشته‌ها در فهرست رشته های دانشگاهی بدون بازار کار یا حتی رشته های بدون آینده شغلی قرار گرفته‌اند. رشته‌هایی که نه‌تنها فرصت‌های شغلی محدودی دارند، بلکه میانگین درآمد پایین‌تری نسبت به سایر رشته‌ها ارائه می‌دهند. این وضعیت باعث شده انتخاب رشته تحصیلی به تصمیمی حیاتی برای آینده شغلی و مالی دانشجویان تبدیل شود.
وقتی انتخاب رشته به دغدغه‌ای جدی تبدیل می‌شود
بخش زیادی از داوطلبان ورود به دانشگاه، انتخاب رشته تحصیلی خود را با امید به دستیابی به شغلی مناسب و آینده‌ای روشن انجام می‌دهند. اما طبق نتایج پژوهش‌های اخیر، برخی رشته های دانشگاهی بدون بازار کار نه‌تنها فرصت‌های شغلی محدودی دارند، بلکه میانگین درآمد فارغ‌التحصیلان آن‌ها نیز در مقایسه با سایر رشته‌ها پایین‌تر است.
معرفی رشته های دانشگاهی بدون بازار کار
در این گزارش با تمرکز بر بازار کار رشته‌های دانشگاهی، ده رشته معرفی شده‌اند که طبق آمار و داده‌های موجود، نرخ بیکاری در آن‌ها بالاتر از میانگین کشوری است. این رشته های بدون آینده شغلی معمولاً با اشباع بازار مواجه‌اند و توان رقابت فارغ‌التحصیلان برای یافتن شغل مناسب در آن‌ها بسیار پایین است. گزارش‌ها همچنین نشان می‌دهد میزان حقوق دریافتی فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها غالباً کمتر از دیگر رشته‌های دانشگاهی است.
از سوی دیگر، بسیاری از کارفرمایان علاقه چندانی به جذب نیرو از میان فارغ‌التحصیلان این رشته های دانشگاهی بدون بازار کار ندارند. همین موضوع باعث شده تا آینده شغلی انتخاب‌کنندگان این رشته های بدون آینده شغلی با تردید همراه شود. همچنین، با افزایش تعداد افراد جویای کار و اشباع بازار در این حوزه‌ها، رقابت برای پیدا کردن شغل مناسب شدیدتر شده و شرایط استخدام پیچیده‌تر از گذشته است.
بر اساس داده‌های منتشرشده توسط فدرال رزرو نیویورک، ده رشته دانشگاهی در زمره رشته های بدون آینده شغلی از نظر بازار کار و درآمد قرار می‌گیرند. در این رشته‌ها معمولاً درآمد ابتدایی پایین‌تر بوده و فرصت‌های شغلی نیز محدود است. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به وضعیت هر یک از این رشته‌ها خواهیم داشت:
۱. الهیات و مطالعات دینی
- درآمد میانگین شروع به کار: ۴۲ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۶۰ هزار دلار
بر اساس آمار موجود، مشاغلی نظیر تدریس یا ایفای نقش در فعالیت‌های مذهبی برای فارغ‌التحصیلان این رشته معمولاً بازده مالی قابل توجهی به همراه ندارند. همچنین بازار کار این حوزه بسیار محدود و رقابتی است و ورود به آن همواره با چالش مواجه می‌شود. به همین دلیل، این حوزه در دسته رشته های دانشگاهی بدون بازار کار قرار می‌گیرد.
۲. هنرهای نمایشی
- درآمد میانگین آغاز کار: ۴۱ هزار و ۹۰۰ دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۰ هزار دلار
به گفته کارشناسان، هنرهای نمایشی یکی از رقابتی‌ترین حوزه‌ها در بازار کار محسوب می‌شود. درآمد در این صنعت به‌ویژه در سال‌های ابتدایی چندان پایدار نیست و بسیاری از فارغ‌التحصیلان برای تأمین مخارج روزمره مجبورند به مشاغل دیگر روی بیاورند. از این رو، هنرهای نمایشی اغلب در فهرست رشته های بدون آینده شغلی قرار می‌گیرند.
۳. علوم انسانی
- درآمد شروع: ۴۵ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۰ هزار دلار
مطالعات نشان می‌دهد اگرچه این رشته به تقویت مهارت‌های نرم و تفکر انتقادی کمک می‌کند، اما در بازار کار امروز، جایگاه محدودی داشته و حقوق اکثر مشاغل مرتبط با علوم انسانی پایین‌تر از متوسط سایر رشته‌ها است. به همین دلیل، علوم انسانی اغلب در دسته رشته های دانشگاهی بدون بازار کار قرار می‌گیرد.
۴. آموزش کودکان خردسال
- درآمد اولیه: ۴۲ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۴۹ هزار دلار
کار در حوزه آموزش کودکان خردسال نیازمند شور و تعهد فراوان است. با این حال، حقوق پرداختی به مربیان مهدکودک‌ها یا معلمان مدارس ابتدایی، اغلب با سطح تلاش آن‌ها همخوانی ندارد و نسبت به سایر رشته‌هایی که به مدرک دانشگاهی احتیاج دارند کمتر است. به همین دلیل، این حوزه نیز گاه در فهرست رشته های بدون آینده شغلی قرار می‌گیرد.
۵. خدمات اجتماعی
- درآمد اولیه: ۴۲ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۵۴ هزار دلار
خدمات اجتماعی گرچه از نظر معنوی شغلی رضایت‌بخش تلقی می‌شود، اما به طور معمول نیاز به اخذ مدرک پیشرفته‌تر یا کسب مجوز رسمی دارد. باوجود این پله‌های بیشتر تحصیلی، حقوق پیشنهادشده اغلب متوسط باقی می‌ماند.
۶. هنرهای زیبا
- درآمد میانگین شروع: ۴۲ هزار و ۵۰۰ دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۰ هزار دلار
در شاخه هنرهای زیبا، یافتن فرصت‌های شغلی مناسب بسیار دشوار است و حتی با وجود استعداد و تلاش، درآمد پایداری برای همه فارغ‌التحصیلان تضمین نمی‌شود؛ از همین رو، این رشته اغلب در دسته رشته های دانشگاهی بدون بازار کار قرار می‌گیرد.
۷. اوقات فراغت و مهمان‌نوازی
- درآمد اولیه: ۴۴ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۰ هزار دلار
این رشته بیشتر با مشاغل خدماتی مانند مدیریت هتل، گردشگری یا آشپزی ارتباط دارد. بسیاری از افراد در ابتدای مسیر با حقوق پایین و ساعت کاری طولانی روبه‌رو هستند که افزایش درآمد در این حوزه نیازمند تجربه و پیشرفت شغلی تدریجی است. بنابراین، افرادی که به این رشته وارد می‌شوند، باید خود را برای رقابت در بازار کار و شرایط رشته های دانشگاهی بدون بازار کار آماده کنند.
۸. علوم حیوانی و گیاهی
- درآمد شروع: ۴۳ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۰ هزار دلار
برای اشخاص علاقمند به طبیعت، این رشته بسیار جذاب است. با این حال، بازگشت مالی پایین و فرصت‌های شغلی محدودتر نسبت به سایر حوزه‌های تخصصی از مشکلات اصلی این رشته به شمار می‌آید. این وضعیت باعث شده است تا برخی از فارغ‌التحصیلان با چالش‌های زیادی در زمینه پیدا کردن شغل مناسب روبه‌رو شوند و این موضوع با توجه به رشته های دانشگاهی بدون بازار کار می‌تواند شرایط دشواری را برای علاقه‌مندان به این حوزه ایجاد کند.
۹. هنر تجاری و طراحی گرافیک
- درآمد اولیه: ۴۸ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۵ هزار دلار
با وجود پیوند تنگاتنگ میان طراحی گرافیک و فناوری، تضمینی بر درآمد بالا و امنیت شغلی وجود ندارد و مسیر پیشرفت در این رشته نیازمند خلاقیت و توسعه مهارت‌های فردی است.
۱۰. علوم تغذیه
- درآمد اولیه: ۵۴ هزار دلار
- میانگین درآمد در میانه مسیر شغلی: ۷۵ هزار دلار
برای ورود به حرفه‌های تخصصی تغذیه، الزامات بیشتری مانند دوره‌های کارآموزی و کسب مجوز وجود دارد. با وجود نیاز به تحصیلات تکمیلی و تعهد زیاد، سطح حقوق این رشته طبق بررسی‌ها نسبت به تلاش صرف‌شده چندان چشمگیر نیست.
راهکارهایی برای رشد و موفقیت در رشته های دانشگاهی بدون بازار کار
اگر هم‌اکنون در یکی از رشته‌های دانشگاهی بدون بازار کار یا با بازار کار محدود مشغول به تحصیل هستید، جای نگرانی نیست. توصیه بسیاری از متخصصان حوزه آموزش این است که تقویت مهارت‌های عملی، کسب تجربه کاری مرتبط و ایجاد ارتباط گسترده با بازار کار می‌تواند شانس شما را برای پیدا کردن شغل به شکل چشمگیری افزایش دهد.
همچنین، ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و استفاده از خدمات مشاوره شغلی دانشگاه و برنامه‌ریزی دقیق شغلی نیز از جمله راه‌هایی است که مسیر ورود به بازار کار را برای شما هموارتر می‌کند و حتی در رشته‌های دانشگاهی با کمترین فرصت شغلی، می‌تواند فرصت‌های خوبی را در اختیارتان قرار دهد.
در پایان، باید تأکید کرد که قرار گرفتن برخی از رشته‌ها در فهرست رشته‌های بدون آینده شغلی به معنای نامناسب بودن مطلق آن‌ها برای همه افراد نیست. علاقه، توانایی‌های فردی و شرایط بازار کار در هر منطقه، می‌تواند معادلات را تغییر دهد و حتی در رشته‌هایی با فرصت‌های شغلی کمتر، موفقیت و رضایت شغلی را برای برخی به ارمغان بیاورد.
در نهایت، آنچه آینده شغلی هر دانشجو را تضمین می‌کند، انتخاب رشته بر پایه تحقیق، شناخت کامل مسیر و مشورت با افراد باتجربه و آگاه است. با چنین رویکردی، می‌توان حتی در مسیرهای دشوارتر هم به جایگاهی مناسب و آینده‌ای روشن رسید.
منبع: admissionsight
