در گزارشی جدید که در مجله معتبر پزشکی “The Lancet” منتشر شد، هشدار داده شده که پلاستیک‌ها خطری جدی، رو به رشد و کمتر شناخته شده برای سلامت انسان و سیاره زمین محسوب می‌شوند. این مقاله که حاصل بازبینی تخصصی است، نتیجه می‌گیرد که جهان درگیر بحران آلودگی پلاستیکی شده است. بحرانی که باعث بیماری و مرگ از دوران نوزادی تا پیری شده و سالانه حداقل ۱.۵ تریلیون دلار (۱.۱ تریلیون پوند) خسارت بهداشتی به بار می‌آورد.
افزایش چشمگیر تولید پلاستیک و بحران آلودگی
محرک اصلی بحران آلودگی پلاستیکی، شتاب فزاینده در تولید پلاستیک است که از سال ۱۹۵۰ بیش از ۲۰۰ برابر افزایش یافته است. همچنین پیش‌بینی می‌شود تولید پلاستیک تا سال ۲۰۶۰ تقریباً سه برابر شده و به بیش از یک میلیارد تُن در سال برسد. در حالی که پلاستیک کاربردهای مهم بسیاری دارد، بیشترین افزایش سریع در تولید پلاستیک‌های یکبار مصرف، مانند بطری‌های نوشیدنی و ظروف فست‌فود، مشاهده شده است. در نتیجه، آلودگی پلاستیکی نیز به شدت افزایش یافته و بر اساس این بازبینی، اکنون ۸ میلیارد تن پلاستیک در سراسر کره زمین پراکنده شده است. از قله اورست گرفته تا عمیق‌ترین گودال اقیانوسی. همچنین، کمتر از ۱۰ درصد پلاستیک‌ها بازیافت می‌شوند.
تأثیرات آلودگی پلاستیکی بر سلامت و محیط زیست
این بازبینی نشان می‌دهد که پلاستیک‌ها در هر مرحله، از استخراج سوخت‌های فسیلی که از آن‌ها ساخته می‌شوند، تا تولید، استفاده و دفع، به مردم و کره زمین آسیب می‌رسانند. این روند منجر به آلودگی هوا، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و نفوذ ریزپلاستیک‌ها به بدن انسان می‌شود. آلودگی پلاستیکی حتی می‌تواند با فراهم کردن محل‌های مناسب برای تخم‌گذاری پشه‌های ناقل بیماری، باعث افزایش شیوع بیماری شود.
هشدار درباره بحران جهانی آلودگی پلاستیکی
بازبینی جدیدی که پیش از ششمین و احتمالاً آخرین دور مذاکرات بین‌المللی برای تدوین معاهده جهانی پلاستیک منتشر شد، بر ضرورت اقدام فوری برای مهار بحران آلودگی پلاستیکی تأکید دارد. طبق این گزارش، بیش از ۱۰۰ کشور از تعیین سقفی برای تولید پلاستیک حمایت می‌کنند. در حالی که کشورهای تولیدکننده نفت، به‌ویژه عربستان سعودی، با این رویکرد مخالفت می‌کنند.
«پروفسور فیلیپ لندرگان، پزشک اطفال و همه‌گیرشناس از کالج بوستون آمریکا و نویسنده اصلی گزارش، با اشاره به حجم گسترده داده‌های علمی درباره تأثیرات مخرب آلودگی پلاستیکی، گفت: «ما اطلاعات زیادی در مورد دامنه و شدت تأثیرات پلاستیک بر سلامت و محیط زیست داریم.»
او تأکید کرد که بیشترین فشار این بحران، متوجه جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند نوزادان و کودکان است. درنتیجه این تأثیرات، خسارت‌های اقتصادی سنگینی نیز به همراه دارد. به گفته او، ضروری است که در متن معاهده جهانی پلاستیک، تمهیداتی جدی برای حفاظت از سلامت انسان و محیط زیست در نظر گرفته شود.
راهکارهای کاهش تولید پلاستیک
در مقابل، صنایع نفت و پلاستیک استدلال می‌کنند که تمرکز جهانی باید بر بهبود زیرساخت‌های بازیافت باشد، نه ارائه راهکارهای کاهش تولید پلاستیک. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که برخلاف موادی مانند کاغذ، شیشه یا آلومینیوم، بازیافت پلاستیک به‌دلیل ساختار شیمیایی پیچیده‌اش به سادگی ممکن نیست.
در این گزارش آمده است: «اکنون کاملاً روشن است که جهان نمی‌تواند صرفاً با بازیافت، بحران آلودگی پلاستیک را حل کند.»
خطرات ریزپلاستیک‌ها برای انسان
بیش از ۹۸ درصد پلاستیک‌ها از نفت، گاز و زغال سنگ فسیلی تولید می‌شوند. فرآیند تولید که نیازمند انرژی فراوان است، با انتشار سالانه معادل ۲ میلیارد تن دی‌اکسید کربن، بحران آب و هوا را تشدید می‌کند. این میزان بیش از انتشار گازهای گلخانه‌ای روسیه، چهارمین تولیدکننده آلاینده جهان است. تولید پلاستیک همچنین باعث آلودگی هوا می‌شود و گزارش حاکی از آن است که بیش از نیمی از پسماندهای پلاستیکی مدیریت نشده در فضای باز سوزانده می‌شوند که این امر هوای آلوده را بیشتر می‌کند.
ماده‌های شیمیایی پنهان در پلاستیک‌ها
بیش از ۱۶ هزار ماده شیمیایی در پلاستیک‌ها، از جمله پرکننده‌ها، رنگ‌ها، مواد بازدارنده شعله و پایدارکننده‌ها، استفاده می‌شود. گزارش می‌گوید بسیاری از مواد شیمیایی پلاستیک با اثرات بهداشتی در تمام مراحل زندگی انسان مرتبط هستند. اما شفافیت کمی در مورد وجود این مواد شیمیایی در پلاستیک‌ها وجود دارد.
تحلیل نشان داد که جنین‌ها، نوزادان و کودکان خردسال به شدت در برابر آسیب‌های مرتبط با آلودگی پلاستیکی آسیب‌پذیر هستند. درنتیجه قرار گرفتن در معرض آن‌ها با افزایش خطر سقط جنین، تولد زودرس و مرده‌زایی، ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلال در رشد ریه، سرطان دوران کودکی و مشکلات باروری در آینده مرتبط است.
پسماندهای پلاستیکی اغلب به ریزپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها تجزیه می‌شوند که از طریق آب، غذا و تنفس وارد بدن انسان می‌شوند. این ذرات در خون، مغز، شیر مادر، جفت، مایع منی و مغز استخوان یافت شده‌اند. تأثیر آن‌ها بر سلامت انسان هنوز تا حد زیادی ناشناخته است. اما با سکته مغزی و حملات قلبی مرتبط دانسته شده‌اند و محققان بر لزوم رویکرد احتیاطی تأکید دارند.
با وجود اینکه پلاستیک اغلب به عنوان یک ماده ارزان قیمت دیده می‌شود، دانشمندان استدلال می‌کنند که با احتساب هزینه‌های خسارات بهداشتی، گران تمام می‌شود. یک تخمین از خسارات بهداشتی ناشی از تنها سه ماده شیمیایی پلاستیک (PBDE، BPA و DEHP) در ۳۸ کشور، سالانه ۱.۵ تریلیون دلار بوده است. این تحلیل، آغازگر مجموعه‌ای از گزارش‌ها است که به طور منظم تأثیرات آلودگی پلاستیکی را رصد خواهند کرد. «مارگارت اسپرینگ»، وکیل ارشد و یکی از نویسندگان گزارش، بیان داشت: «این گزارش‌ها منبع داده‌ای قوی و مستقل را برای تصمیم‌گیرندگان در سراسر جهان فراهم می‌کند تا سیاست‌های مؤثر برای مقابله با آلودگی پلاستیک و راهکارهای کاهش تولید پلاستیک در همه سطوح را تدوین کنند.»
منبع: دگاردین
