آقای باخ، اگر ابزاری که با آن کار می‌کنید کلید با سیم نداشته باشد چه؟ در دنیا انواع و اقسام سازهایی وجود دارد که اکثر آنها دارای کلید یا سیم هستند. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید سازهایی هستند که فاقد هر دو بوده و یا برای نواختن آن، نباید به ساز دست بزنید. روز سازهای عجیب و غریب، که مصادف است با ٣١ جولای، شما را تشویق می‌کند تا دیدگاه خود نسبت به چیستی سازها را گسترش دهید. این روز به دوستداران موسیقی یادآوری می‌کند که سازهای خاص و غیر معمول بسیاری برای کشف وجود دارند و شاید لازم باشد که سازهای جدید و غیرمعمول را امتحان کرده و یا آنها را بشناسید.
تاریخچه روز سازهای عجیب و غریب و غیرمعمول
می‌توان گفت که جوامع مختلف در طول تاریخ موسیقی را جزء لاینفک فرهنگ خود می‌دانستند. تاریخ سازهای غیر معمول بسیاری را به چشم دیده است. مجسمه‌های کشف شده از دوران قبرس باستان، مردمی را در حال نواختن چنگ نشان می‌دهند. موزه بریتانیا یکی از این مجسمه‌ها را از زنی در حال نواختن لیر به نمایش می‌گذارد. مردم قبرس از جغجغه‌هایی به شکل حیوانات نیز استفاده می‌کردند که ممکن است از آن برای ترساندن ارواح شیطانی یا به‌عنوان اسباب بازی برای کودکان خردسال استفاده شده باشد.
رومیان باستان ابزاری را اختراع کردند که به آن «هیدرولیس» می‌گفتند، این ساز زمانی کار می‌کرد که فشار آب درون یک مخزن، هوا را به کلیدها و لوله‌ها وارد می‌کرد. هنگام نواختن این ساز، آنها به چند دستیار برای کار با پمپ‌هایی که فشار آب را بالا نگه می‌داشت، نیاز داشتند. یونانیان باستان نیز به خاطر جشن‌های موسیقی خود مشهور بودند. هر رویداد – تولد، مرگ، انجام یک کار و حتی بیماری – با موسیقی همراه بود. آنها از ابزاری به نام «آولوی» استفاده می‌کردند که لوله‌ای از چوب، استخوان یا فلز بود. دمیدن در نی قرار گرفته در انتهای این ساز، می‌توانست صدا تولید کند.
در آن سوی قاره، در آسیا، بودایی‌ها از شیپورهای ساخته شده از اقلام مختلف – مانند صدف حلزونی – برای دعوت راهبان به مراسمها استفاده می‌کردند. مصریان باستان نیز آلات موسیقی خاص خود، همچون چنگ، را داشتند. نمونه‌هایی از این موارد در دیوارهای مقبره‌ها نشان داده شده است. روی این دیوارها تصاویری شبیه سازهای عود و ابوا نیز وجود داشته است.
در قرن دوازدهم، آلات موسیقی بسیاری اختراع شد، از جمله ساز قرون وسطایی که شبیه گیتار بود، به نام سیتوله. این ساز در واقع پیشساز ویولن بود و در قرن شانزدهم تغییر شکل داده شد.
در طول سال‌ها، اختراعات جدید، شگفت‌انگیز و غیر معمول، تنوع گسترده آلات موسیقی را افزایش داده است. در قرن نوزدهم، سازهای الکتریکی به وجود آمدند و در کنار آن، اختراع منحصر به فرد دیگری نیز ایجاد شد. دولت شوروی از تحقیق در مورد حسگرهای مجاورت حمایت مالی کرد. یکی از محققان این تیم به طور تصادفی یک ساز الکتریکی اختراع کرد که می‌توان آن را بدون تماس دست نواخت. اگرچه این ساز در ابتدا یک موفقیت تجاری نبود، اما از آن در موسیقی فیلم‌ها، تلویزیون و گاهی اوقات در موسیقی پاپ و راک استفاده شده است.
ما می‌توانیم تاریخ اختراع سازهای غیرمعمول را در سراسر جهان دنبال کنیم، اما هنوز مطمئن نیستیم که چه کسی این روز به خصوص را نامگذاری کرده است، تنها چیزی که می‌دانیم این است که افرادی که این روز را به ثبت رسانده‌اند قصد داشتند تا آلات موسیقی غیر معمول و منحصر به فرد را مورد توجه قرار دهند.
سازهای عجیب و غریب جهان
در این بخش برخی از بزرگ‌ترین، عجیب‌ترین و غیر معمول‌ترین آلات موسیقی در جهان را به شما معرفی خواهیم کرد.
-
ترمین (Theremin)
ترمین که در سال ١٩١٩ توسط لئون ترمین اختراع شد، از این نظر منحصر به فرد است که نوازنده در حین نواختن، آن ساز را اصلا لمس نمی‌کند. ترمین فرکانس‌های رادیویی را از دو آنتن متصل به بدنه‌اش تولید می‌کند و توسط دست چپ و راست پخش‌کننده کنترل می‌شوند. این آلت موسیقی، پدر سازهای عجیب و غریب بوده و به واسطه آن یکی از اولین تجربیاتی که در آن حوزه الکترونیک به صورت ویژه برای خلق موسیقی استفاده شد، رقم خورد. ساز ترمین به دلیل صدای ترسناک، تکنیک نواختن بدون تماس دست و کاربردهایش در فیلم‌های علمی تخیلی در جهان معروف است. این ساز به یاد ماندنی در موسیقی متن فیلم‌های Spellbound ، The Lost Weekend وThe Day the Earth Stood Still استفاده شده است.
-
ارهو (Erhu)
ارهو یک ساز زهی کمانی کوچک چینی با ریشه مغولی است که قدمت آن حداقل به سه هزار سال پیش بر می‌گردد. این ساز دارای یک گردن چوبی مانند و یک محفظه رزونانس چوبی کوچک است که با پوست پیتون پوشانده شده و دو رشته ابریشمی توسط میخ‌های کوک به بالای این چوب بسته شده‌اند. کمان آن که از چوب بامبو یا چوب‌های دیگر ساخته شده است، با موهای دم اسب که با رشته‌های ابریشمی در هم تنیده شده است، ساخته شده و این کمان بخشی جدایی ناپذیر از بدنه ارهو به حساب می‌آید. دو سیم ابریشمی در فواصل یک پنجم کوک می‌شوند و صدای ارهو بسیار شبیه ویولن است.
-
سارنگی (Sarangi)
سارنگی یک ساز چوبی مستطیل شکل عجیب و غریب است که دارای سه سیم بوده و یا مانند گیتار با دست نواخته شده و یا از کمان برای به صدا در آوردن آن استفاده می‌کنند. سارنگی یک ساز سنتی هندی است که بسیار پیچیده بوده و صدایی که تولید می‌کند نیز بسیار عجیب و غریب است. بدنه آن از یک تکه چوب تراشیده شده و دارای سه بخش یا اتاق صوتی است که معمولاً از پوست بز پوشیده شده است. هنگام نواخته شدن نیز سارنگی صدایی مانند آواز انسان دارد و صدایی عجیب و ماورایی خلق می‌کند.
-
گیتار پیکاسو (Pikasso Guitar)
یکی از سازهای زهی عجیبی که ممکن است قبلاً ندیده باشید، گیتار پیکاسو نام دارد و در اصل چهار گیتار در یک گیتار است که در مجموع از چهار بخش و ٤٢ سیم تشکیل می‌شود. گیتار پیکاسو که توسط استاد «لیندا منزر» برای اسطوره گیتار جاز «پت متنی» در اواخر دهه ١٩٧٠ساخته شد، بدنه‌ای به شکل گوه دارد که به واسطه آن نوازنده می‌تواند دید خوبی از تمام سیم‌ها داشته باشد. این گیتار، پیکاسو نامیده می‌شود زیرا مانند نقاشی‌های پیکاسو، واقعاً عجیب به نظر می‌رسد!
-
هیدرولوفون (Hydraulophone)
یک لوله پلاستیکی بردارید، مجموعه‌ای از سوراخ‌ها را روی آن ایجاد کرده و یک پمپ آب را به آن وصل کنید، چندین لوله را با پیکاپ‌های الکترونیکی متصل به هر کدام وارد کنید و در نهایت عجیب‌ترین آلت موسیقی که با نیروی آب کار می‌کند را در اختیار داشته باشید. این ساز، تنها آلت موسیقی است که در جهان با نیروی آب کار می‌کند! هیدرولوفن که توسط دانشمند و هنرمند کانادایی «رایان جانزن» اختراع شده است، با تمام سوراخ‌هایش شبیه یک ساز بادی عجیب به نظر می‌رسد، اما بیشتر شبیه یک اندام لوله‌ای عمل می‌کند. آب به بدنه هیدرولوفون پمپ می‌شود، در آنجا از طریق یک سری لوله حرکت کرده و دوباره از طریق سوراخ‌ها خارج می‌شود.
-
یایبهار (Yaybahar)
وسط «گورکم سن»، یک نوازنده معاصر ترکیه‌ای اختراع شده و صدای آن شبیه یک کوارتت زهی است که گویی دارد در گرند کنیون نواخته می‌شود. پژواک‌های این ساز کاملا عجیب و غیرمنتظره خواهد بود. یایبهار با ترکیب یک صفحه عمودی مانند ویولن سل با دو سیم فولادی، دو سر طبل مانند و فنرهایی که به صفحه عمودی و پوسته‌های طبل می‌پیوندند، می‌تواند اکثر سبک‌های موسیقی، از قطعات کلاسیک گرفته تا آهنگ‌های راک و پاپ مدرن را اجرا کند.
-
اره موزیکال (Musical Saw)
وقتی از فروشگاه سخت افزار بازدید می‌کنید، به احتمال زیاد به دنبال پیدا کردن یک ساز موسیقی نخواهید بود. اما باید دیدگاه خود را تا حدی تغییر دهید. خانم ها و آقایان، اره موزیکال را به شما معرفی می‌کنیم! شما می‌توانید اره موزیکال را خم کنید یا با پتک به آن ضربه بزنید. با خم کردن تیغه اره، می‌توانید صدایی شیرین اما شبح‌آلود ایجاد کنید که ملودی محبوبی را ایجاد می‌کند و تا سه اکورد را می‌توانید به آن بنوازید.
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
منبع: نشنال‌تودی، هلو‌موزیک
