بررسی تازه‌ای از دانشمندان «مرکز علوم بهداشتی دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو» نشان می‌دهد که کورتیزول بالا و افزایش هورمون استرس در سال‌های میانسالی می‌تواند به‌طور مستقیم با افزایش ریسک ابتلا به آلزایمر در ارتباط باشد.
این یافته به‌ویژه در زنانی که پس از یائسگی دچار نوسانات هورمونی می‌شوند، اهمیت بیشتری دارد. چراکه علائم آلزایمر در زنان اغلب پنهان و تدریجی بروز می‌کند. محققان تأکید دارند که پایش سطح کورتیزول در این دوران می‌تواند به شناسایی زودهنگام خطر کمک کرد و مسیر را برای پیشگیری از آلزایمر هموارتر کند.
کورتیزول بالا در میانسالی
مطالعه‌ای بلندمدت در «مرکز علوم بهداشتی دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو» که به مدت ۱۵ سال و روی ۳۰۵ فرد سالم انجام شده، به نتایج قابل‌توجهی درباره رابطه میان کورتیزول بالا در میانسالی و خطر ابتلا به بیماری آلزایمر دست یافته است. این پژوهش نشان می‌دهد که در زنان یائسه، افزایش هورمون استرس نه‌تنها شایع‌تر است، بلکه می‌تواند با تجمع پلاک‌های آمیلوئید در مغز همراه باشد؛ موضوعی که از نشانه‌های اولیه‌ی آلزایمر محسوب می‌شود.
تجمع آمیلوئید و خطر بروز آلزایمر در زنان
طبق یافته‌های این تحقیق، زنانی که پس از یائسگی با کورتیزول بالا مواجه شده‌اند، بیش از دیگران دچار تجمع غیرطبیعی پلاک‌های آمیلوئید در مغز شده‌اند. این پدیده که در مردان یا در ارتباط با پروتئین تائو مشاهده نشده، نقش عوامل هورمونی را در علائم آلزایمر در زنان برجسته می‌کند. بنابراین، مغز زنان در دوران میانسالی ممکن است حساسیت بیشتری به اثرات منفی هورمون استرس نشان دهد.
نقش هورمون‌های زنانه در سلامت مغز
مطالعات تکمیلی نشان می‌دهد که کاهش سطح هورمون استروژن پس از یائسگی می‌تواند تأثیر منفی کورتیزول بالا را تشدید کند. استروژن و تستوسترون از جمله هورمون‌هایی هستند که عملکرد محافظتی برای مغز دارند. با افت این هورمون‌ها، توانایی مغز برای مقابله با اثرات استرس کاهش یافته است. درنتیجه همین عامل ممکن است پیشگیری از آلزایمر را با چالش‌هایی مواجه کند. بنابراین، توجه به وضعیت هورمونی در این دوره از زندگی اهمیت حیاتی دارد.
شناسایی زودهنگام، کلید پیشگیری از آلزایمر
«دکتر آرش سلام‌الدینی»، دانشیار نورولوژی در «مؤسسه گلن بیگز»، تأکید می‌کند که حتی در غیاب اختلالات شناختی آشکار، وجود علائم زیستی مانند کورتیزول بالا می‌تواند نشانه‌ای هشداردهنده باشد. این علامت می‌تواند فرصت طلایی برای مداخله زودهنگام و کاهش بار ناشی از آلزایمر فراهم آورد. غربالگری منظم در زنان میانسال، به‌ویژه پس از یائسگی، باید جدی گرفته شود.
«دکتر سودا سشادری»، مدیر مؤسس «مؤسسه بیگز» و نویسنده اصلی این پژوهش، با اشاره به نقش تعیین‌کننده جنسیت در ابتلا به آلزایمر، می‌گوید که نتایج حتی پس از درنظرگرفتن عواملی چون ژن APOE4 نیز ثابت مانده‌اند. او معتقد است که سطح بالای کورتیزول در میانسالی، به‌ویژه در زنان، یک عامل مؤثر در بروز علائم آلزایمر در زنان است.
مدیریت استرس و حمایت هورمونی
از دیدگاه محققان، کاهش سطح استرس و استفاده از روش‌های هورمون‌درمانی کنترل‌شده، می‌تواند در پیشگیری از آلزایمر به‌ویژه در زنان پرریسک، بسیار مؤثر باشد. راهکارهایی مانند مدیتیشن، اصلاح سبک زندگی و مراجعه منظم به پزشک متخصص می‌تواند به حفظ تعادل هورمونی و کاهش کورتیزول بالا کمک کند.
جمع‌بندی
این تحقیق ۱۵ ساله نه‌تنها به رابطه میان کورتیزول بالا و تجمع آمیلوئید در مغز اشاره دارد، بلکه بر لزوم توجه ویژه به زنان یائسه برای پیشگیری از آلزایمر تأکید می‌کند. شناسایی به‌موقع علائم آلزایمر در زنان، توجه به سلامت هورمونی و مدیریت استرس، راهکارهایی عملی برای حفظ عملکرد شناختی در دوران میانسالی و سالمندی به شمار می‌روند.
منبع: neurosciencenews
