همه ما بارها شنیده‌ایم که مصرف بعضی خوراکی‌ها مثل گوشت‌های فرآوری‌شده، نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ترانس می‌تواند برای سلامت ما مضر باشد. این گروه از مواد غذایی به عنوان خوراکی های پرخطر برای دیابت شناخته می‌شوند، اما واقعاً تا چه حد باید نگران باشیم؟ آیا بدن ما نسبت به مقدار مصرف این مواد واکنش نشان می‌دهد؟ به‌ویژه خطرات گوشت فرآوری شده چقدر جدی است؟ پاسخ به این پرسش‌ها در یک مطالعه جامع و جدید که در مجله Nature Medicine منتشر شده، به‌طور علمی بررسی شده است.
این تحقیق با روشی پیشرفته، رابطه چند مورد از مهم‌ترین خوراکی های پرخطر برای دیابت را مشخص کرده و تأکید کرده است که حتی مقادیر کم مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان را افزایش دهد.
بررسی دقیق رابطه بین تغذیه و بیماری‌ها
محققان با تجزیه‌وتحلیل داده‌های چندین مطالعه معتبر جهانی، تأثیر سه نوع خوراکی های پرخطر برای دیابت را بررسی کردند: گوشت‌های فرآوری‌شده، نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ترانس. هدف اصلی، تعیین این بود که این مواد غذایی تا چه حد با دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی و سرطان در ارتباط هستند.
آن‌ها تلاش کردند تا از طریق «مدل‌سازی دوز-پاسخ»، به درک دقیق‌تری از این موضوع برسند: آیا هرچه مصرف بیشتر باشد، خطر نیز بیشتر است؟ یا حتی مصرف کم هم کافی‌ست تا ریسک بیماری افزایش یابد؟
خطرات گوشت فرآوری شده
بر اساس این مطالعه، خطرات گوشت فرآوری شده بیش از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد. محققان دریافتند که مصرف روزانه تنها ۵۰ گرم گوشت فرآوری‌شده (معادل ۲ تا ۳ عدد سوسیس) با ۳۰ درصد افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در مقایسه با افرادی که اصلاً از این نوع گوشت‌ها استفاده نمی‌کنند، همراه است.
حتی زمانی که محققان از مدلی محافظه‌کارانه‌تر به نام «تابع خطر بار اثبات» استفاده کردند، دریافتند که مصرف گوشت فرآوری‌شده بین ۰.۶ تا ۵۷ گرم در روز، دست‌کم ۱۱ درصد خطر دیابت را افزایش می‌دهد. این موضوع تأکید دوباره‌ای بر خطرات گوشت فرآوری شده و جایگاه آن در فهرست خوراکی های پرخطر برای دیابت دارد.
ارتباط مصرف گوشت فرآوری شده و بیماری قلبی
این مطالعه همچنین نشان داد که خطرات گوشت فرآوری شده تنها به دیابت محدود نمی‌شود. مصرف این نوع گوشت‌ها با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ نیز همراه بود. به‌طور خاص، مصرف ۵۰ گرم در روز با ۲۶ درصد افزایش خطر ابتلا به این نوع سرطان در مقایسه با عدم مصرف آن همراه بود.
در مورد بیماری‌های قلبی نیز مصرف گوشت فرآوری‌شده اندکی خطر را افزایش می‌داد، اگرچه شدت این ارتباط به اندازه دیابت یا سرطان روده نبود.
نوشیدنی‌های شیرین؛ قاتل خاموش دیگر
دومین گروه از خوراکی های پرخطر برای دیابت، نوشیدنی‌های شیرین هستند. نتایج بررسی روی بیش از ۵۶۰,۰۰۰ شرکت‌کننده نشان داد که نوشیدن حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر نوشیدنی قندی در روز با ۲۰ درصد خطر بالاتر ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه است.
جالب‌تر اینکه این نوشیدنی‌ها نه‌تنها با دیابت بلکه با بیماری قلبی نیز رابطه مستقیم دارند. افرادی که روزانه همین مقدار نوشابه مصرف می‌کردند، ۷ درصد بیشتر در معرض بیماری قلبی بودند.
تاثیر مصرف چربی‌های ترانس بر قلب
اگرچه ارتباط مستقیم چربی‌های ترانس با دیابت نوع ۲ در این تحقیق بررسی نشد، اما یافته‌ها نشان داد که مصرف تنها یک درصد از کالری روزانه از چربی‌های ترانس، خطر ابتلا به بیماری قلبی را تا ۱۱ درصد افزایش می‌دهد. این نوع چربی، که در بسیاری از خوراکی‌های فرآوری‌شده و فست‌فودها یافت می‌شود، باید به‌عنوان بخشی از خوراکی های پرخطر برای دیابت در نظر گرفته شود؛ چرا که به‌صورت غیرمستقیم نیز به سلامت متابولیک آسیب می‌زند.
مانند بسیاری از مطالعات تغذیه‌ای، این تحقیق نیز مبتنی بر داده‌های مشاهده‌ای بود و نمی‌تواند به‌صورت قطعی علت و معلول را مشخص کند. همچنین داده‌ها به گزارش‌های فردی از رژیم غذایی متکی بودند که ممکن است با خطا همراه باشند. با این حال، حجم وسیع داده‌ها و روش تحلیلی دقیق آن، نتایج را معتبر و قابل‌اتکا می‌کند.
این یافته‌ها در زندگی روزمره چه معنایی دارند؟
این مطالعه یک پیام روشن برای ما دارد: تغییرات کوچک اما هدفمند در رژیم غذایی می‌تواند تأثیر بزرگی بر سلامت ما داشته باشد. کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین، حذف گوشت‌های فرآوری‌شده، و دوری از چربی‌های ترانس، اقداماتی ساده اما بسیار مؤثر برای پیشگیری از دیابت، بیماری قلبی و سرطان هستند.
اگر به دنبال راهی برای کاهش ریسک ابتلا به دیابت هستید، شناسایی و حذف خوراکی های پرخطر برای دیابت از رژیم غذایی‌تان، نقطه شروعی عالی خواهد بود. در این مسیر، آگاهی از خطرات گوشت فرآوری شده می‌تواند یکی از مهم‌ترین گام‌ها باشد.
کارشناسان تغذیه معتقدند نتایج این تحقیق می‌تواند مسیر برنامه‌ریزی تغذیه عمومی را تغییر دهد. کاهش دسترسی به خوراکی های پرخطر برای دیابت در فروشگاه‌ها و تبلیغات، و افزایش آگاهی عمومی نسبت به خطرات گوشت فرآوری شده و نوشیدنی‌های شیرین، می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش شیوع بیماری‌های متابولیک داشته باشد.
جمع‌بندی
اگر بخواهیم سلامت متابولیک خود را حفظ کنیم، باید نگاه دقیق‌تری به محتویات بشقاب خود داشته باشیم. خوراکی های پرخطر برای دیابت در کمین‌اند، حتی اگر مصرف آن‌ها کم و گهگاه باشد. انتخاب آگاهانه امروز، تضمینی برای سلامت فردا خواهد بود.
منبع: eatingwell
