در سال‌های اخیر، استفاده از سی‌تی‌اسکن در آمریکا به شکل چشمگیری افزایش یافته و حالا به یکی از ابزارهای اصلی تشخیص بیماری‌ها و آسیب‌ها تبدیل شده است. این فناوری بدون شک جان بسیاری را نجات داده است. اما در کنار مزایای بزرگش، یک نگرانی جدی نیز وجود دارد: عوارض سی تی اسکن، به‌ویژه پرتوهای یونیزانی که ممکن است در طولانی‌مدت بی‌خطر نباشند.
برخی پژوهشگران هشدار داده‌اند که حتی دوزهای پایین پرتو می‌تواند در گذر زمان احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد. البته وقتی پای یک فرد در میان است، خطر آن‌قدر کم است که تقریباً ناچیز به نظر می‌رسد. اما هرچه افراد بیشتری این آزمایش را انجام بدهند، احتمال خطر نیز بیشتر خواهد شد.
یک مطالعه تازه نشان می‌دهد تنها سی‌تی‌اسکن‌های انجام‌شده در سال ۲۰۲۳ در آمریکا می‌تواند در آینده عامل بروز بیش از ۱۰۰ هزار مورد جدید سرطان باشد. این موضوع نشان می‌دهد که توجه به عوارض سی تی اسکن باید جدی گرفته شود. با این حال، متخصصان تأکید می‌کنند که این نگرانی‌ها نباید باعث شود بیماران از انجام آزمایش‌های ضروری بترسند. چراکه در بسیاری از مواقع، سی‌تی‌اسکن تنها راه مطمئن برای تشخیص سریع و دقیق بیماری است.
افزایش چشمگیر سی‌تی‌اسکن در آمریکا
طبق گزارش‌ها، تعداد سی‌تی‌اسکن‌های انجام‌شده در آمریکا از سال ۲۰۰۷ تاکنون بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است. کارشناسان می‌گویند بخش قابل‌توجهی از این آزمایش‌ها غیرضروری بوده است. درنتیجه بیماران را بدون دلیل در معرض پرتو قرار می‌دهد؛ موضوعی که باعث نگرانی درباره خطرات سی تی اسکن شده است.
در یک مطالعه مشترک بین آمریکا و بریتانیا که در آوریل منتشر شد، پژوهشگران تخمین زدند حتی دوزهای پایین پرتو یونیزان ناشی از سی‌تی‌اسکن می‌تواند عامل حدود ۵ درصد از کل موارد جدید سرطان در آمریکا باشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که عوارض سی تی اسکن هرچند در نگاه اول ناچیز به نظر می‌رسد، اما وقتی روی میلیون‌ها بیمار اعمال شود، می‌تواند پیامدهای جدی در سطح جامعه به همراه داشته باشد.
بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده، تنها سی‌تی‌اسکن‌های انجام‌شده در سال ۲۰۲۳ ممکن است به بروز حدود ۱۰۳ هزار مورد سرطان در آینده منجر شوند. این آمار زنگ خطری است برای پزشکان و بیماران تا استفاده از این فناوری ارزشمند، تنها در مواقع ضروری و با آگاهی از مزایا و معایب آن صورت گیرد.
چرا پزشکان هنوز بر استفاده از سی‌تی‌اسکن تأکید دارند؟
هنوز شواهد علمی قطعی وجود ندارد که دوزهای پایین پرتوهای ناشی از سی‌تی‌اسکن به طور مستقیم باعث سرطان شوند. با این حال، بررسی‌های طولانی‌مدت روی بازماندگان بمب اتم هیروشیما و همچنین حوادث هسته‌ای نشان داده است که قرار گرفتن در معرض پرتوهایی معادل انجام سه بار سی‌تی‌اسکن می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را اندکی افزایش دهد. این یافته‌ها باعث شده بسیاری از متخصصان در کنار تأکید بر مزایای این فناوری، به خطرات سی تی اسکن هم توجه بیشتری نشان دهند.
با وجود این نگرانی‌ها، پزشکان همچنان یادآور می‌شوند که در بیشتر موارد، فواید این فناوری بسیار بیشتر از عوارض سی تی اسکن است. همان‌طور که «سینتیا مک‌کالو»، کارشناس برجسته تصویربرداری پزشکی می‌گوید: «خطری که یک بیمار از سی‌تی‌اسکن متحمل می‌شود، بسیار کمتر از خطری است که بیماری اصلی برای او ایجاد می‌کند.»
برای مثال، در یک کارآزمایی ملی روی افراد سیگاری و دارای سابقه بیماری، مشخص شد غربالگری با سی‌تی‌اسکن کم‌دوز توانسته میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه را تا ۲۰ درصد کاهش دهد. آماری که نشان می‌دهد حتی با وجود نگرانی‌ها، نمی‌توان از نقش حیاتی این فناوری در نجات جان بیماران چشم‌پوشی کرد.
تأثیر سن در خطرات سی تی اسکن
این مطالعه با استفاده از اطلاعات ناشناس جمع‌آوری‌شده از ۱۴۳ بیمارستان و مرکز درمانی آمریکا انجام شده است. طبق این داده‌ها، تنها در سال ۲۰۲۳ بیش از ۹۳ میلیون سی‌تی‌اسکن روی حدود ۶۲ میلیون بیمار صورت گرفته است. رقمی که نشان می‌دهد چه جمعیت گسترده‌ای در معرض پرتوهای این فناوری قرار گرفته‌اند.
پژوهشگران همچنین هشدار داده‌اند که خطر ناشی از پرتو در کودکان و نوجوانان بالاتر است. به‌ویژه کودکانی که قبل از یک‌سالگی تحت سی‌تی‌اسکن قرار گرفته‌اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان تیروئید در آینده دارند. همچنین این موضوع در دختران شایع‌تر گزارش شده است.
به طور کلی، هرچند سی‌تی‌اسکن ابزار حیاتی برای تشخیص سریع بیماری‌ها است، اما افزایش بی‌رویه آن می‌تواند خطرات و عوارض سی تی اسکن را افزایش دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد فقط در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۰۰ هزار مورد بالقوه سرطان ناشی از این روش در آمریکا قابل پیش‌بینی بوده است. بنابراین، استفاده آگاهانه از سی‌تی‌اسکن و اجتناب از آزمایش‌های غیرضروری نقش مهمی در کاهش این خطرات ایفا می‌کند.
منبع: sciencealert
