عامل سازمان اطلاعات و امنیت شوروی در دوران جنگ سرد که بیش از ۳۰ خبرچین جذب کرده بود، دوباره شانس ماندن در کانادا را به دست آورد. این مامور سابق سازمان کا.گ.ب شوروی در دوران جنگ سرد که «به دلیل مسائل امنیتی» ورود و اقامتش در کانادا غیرقابل قبول تشخیص داده شده بود، اکنون شانس دیگری برای ماندن در این کشور پیدا کرده است.
افشای سازمان کا.گ.ب شوروی
طبق یک بازبینی تازه در دادگاه فدرال، «ولادیمیر پوپوف»، که در آگوست ۱۹۹۵ با ویزای توریستی وارد کانادا شد، مدت کوتاهی پس از ورودش با سازمان اطلاعات امنیت کانادا (CSIS) تماس گرفته و اعلام کرده بود که از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۹۱ عضو کمیتهی امنیت دولتی اتحاد جماهیر شوروی (کا.گ.ب) بوده است. قاضی در این پرونده، تصمیم وزارت امنیت عمومی کانادا در مارس ۲۰۲۴ را بررسی کرد؛ تصمیمی که به دلیل نگرانی آژانس خدمات مرزی کانادا (CBSA) از اینکه «حضور او در کانادا به منافع ملی آسیب نزند»، درخواست معافیت او را رد کرده بود.
دادگاه فدرال تصمیم امنیتی دولت را به چالش کشید
قاضی «آن تورلی» اعلام کرد این تصمیم «غیرمنطقی» بوده است. تورلی در تصمیمی که ۱۲ نوامبر در اتاوا صادر شد نوشت: «درخواست بازنگری قضایی پذیرفته میشود و موضوع برای بررسی دوباره بازگردانده میشود.»
در زمان رد شدن درخواست پوپوف، «دومینیک لبلان» وزیر امنیت عمومی دولت لیبرال بود. تورلی گفت تصمیم او دارای «نقص» است. او افزود: «در حالی که وزیر بارها میگوید مدارک و توضیحات مربوط به رفتار آقای پوپوف از زمان ورودش به کانادا در سال ۱۹۹۵ بررسی شده، متن تصمیم هیچ نشانهای از ارزیابی جدی این مدارک ندارد. وزیر توضیح نداده چرا این مدارک برای اثبات اینکه حضور آقای پوپوف به منافع ملی آسیب نمیزند، کافی نبوده است. همین نبودِ توجیه، تصمیم را غیرمنطقی میکند.»
پوپوف، که شهروند روسیه است، در نوامبر ۱۹۹۵ یعنی تقریبا چهار سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در کانادا درخواست پناهندگی داد.
در رای دادگاه آمده است: «هیات حمایت از پناهندگان تشخیص داد که پوپوف ترس موجه و مستندی از آزار بر پایهی دیدگاه سیاسیاش دارد. به همین دلیل، او وضعیت پناهندهی کنوانسیونی دریافت کرد.»
پوپوف در آگوست ۱۹۹۷ برای اقامت دائم در کانادا درخواست داد. تورلی گفت: «این درخواست هنوز در حال بررسی است.» آژانس خدمات مرزی کانادا (CBSA) در می ۱۹۹۸ از او مصاحبه گرفت و یک دهه بعد گزارشی صادر کرد که ادعا میکرد پوپوف به دلیل عضویت در سازمان کا.گ.ب شوروی برای کانادا «غیرقابلقبول» است.
نتیجهگیری بدون بررسی واقعی شواهد
در دسامبر ۲۰۰۸، پوپوف برای دریافت معافیت وزارتی درخواست داد. همچنین «ادعا کرد که حضورش در کانادا به منافع ملی آسیب نمیزند.» طبق رای دادگاه، در مارس ۲۰۲۴ «دومینیک لبلان» «توصیهی CBSA را پذیرفت. همچنین نتیجه گرفت که قانع نشده که حضور پوپوف به منافع ملی آسیب نمیزند.»
این شهروند روس تصمیم وزیر را «به دلیل نبود عدالت رویهای و غیرمنطقی بودن» به چالش کشید. تورلی اعلام کرد «تصمیم مربوط به معافیت وزارتی به دلیل نبود توجیه کافی غیرمنطقی است.»
طبق تصمیم دادگاه، وزیر موظف است «بیش از صرفا مسائل امنیت ملی یا این که آیا متقاضی برای عموم خطرناک است» را بررسی کند. هارلی گفت: «اشتباه اصلی وزیر در تصمیم مربوط به معافیت این بود که به طور واقعی به مدارک و استدلالهای پوپوف نپرداخته و آنها را ارزیابی نکرده است. خلاصه کردن استدلالها و سپس رسیدن به یک نتیجهی قاطع کافی نیست. چون این کار کمکی به درک تصمیم و منطق پشت آن نمیکند. و دقیقا همین کار اینجا انجام شده است.»
وزیر مهاجرت چشمش را به روی مدارک بست!
به گفتهی قاضی، ارزیابی لبلان «شبیه یک کیفرخواست دربارهی عضویت پیشین پوپوف در سازمان کا.گ.ب شوروی» بود. هارلی گفت: «در تصمیم مربوط به معافیت وزارتی، به عوامل دیگری نیز اشاره شده است. از جمله تعهد پوپوف به ارزشهای دموکراتیک و حقوق بشر، همکاری او با مقامات دولت کانادا، نداشتن سابقهی کیفری در کانادا، و رفتار و سابقهی کاری مثبتش در این کشور.
با این حال، هیچ بررسی واقعی یا ارزیابی از این مدارک انجام نشده است. در هر مورد، پس از بیان اینکه ˝مدارک بررسی شده˝ یا ˝در نظر گرفته شده˝، فقط یک جملهی نهایی آمده که این مدارک برای غلبه بر ملاحظات اصلی امنیت ملی و ایمنی عمومی کافی نیست.»
قاضی برای نشان دادن روش لبلان چند مثال ارائه کرد. در یک نمونه آمده است: «آژانس خدمات مرزی کانادا اظهارات آقای پوپوف را مبنی بر اینکه اکنون از سازمان کا.گ.ب شوروی و اهداف آن فاصله گرفته، بررسی کرده است.
تعهد او به ارزشهای دموکراتیک و حقوق بشر، از جمله ادعای خودداری از مشارکت در کودتاهای ضد دولتی تحت هدایت سازمان کا.گ.ب شوروی در سالهای ۱۹۹۱ و ۱۹۹۳ در روسیه و همچنین همکاریاش با مقامات دولت کانادا و افشای عمومی فعالیتهای کا.گ.ب و انتقاد از رئیسجمهور روسیه، «ولادیمیر پوتین»، با وجود خطر برای خودش، نیز در نظر گرفته شده است. با این حال، CBSA معتقد است این عوامل برای غلبه بر ملاحظات اصلی امنیت ملی و ایمنی عمومی در این پرونده کافی نیست. بهویژه با توجه به نقش بلندمدت، فعال و آگاهانه آقای پوپوف در کا.گ.ب.»
عوامل مثبت زندگی پوپوف در کانادا کافی نیست
در مثال دیگری از تصمیم لبلان آمده است : CBSA همچنین اظهارات آقای پوپوف دربارهی فعالیتها و جایگاهش از زمان ورود به کانادا تا امروز را بررسی کرده است. از جمله اینکه: زبان انگلیسی یاد گرفته و در جامعهاش جا افتاده است، همسر و پسرش در کانادا زندگی مثبتی دارند؛ خانواده مالیات میپردازد؛ از سازمانهای غیرانتفاعی مختلف حمایت میکنند؛ و در سال ۲۰۰۶ خانهای خریدهاند.
حتی مدارک و نامههای حمایتی او نیز بررسی شده است. با این حال CBSA معتقد است این عوامل برای اثبات اینکه حضور پوپوف به منافع ملی آسیب نمیزند کافی نیست. چون نگرانیهای جدی امنیت ملی و ایمنی عمومی در این پرونده وجود دارد؛ به ویژه نقش قبلی او در سازمان کا.گ.ب شوروی که داوطلبانه، آگاهانه و در سطح بالا به مدت ۱۹ سال انجام میشد و طی آن بیش از ۳۰ خبرچین برای کا.گ.ب جذب کرده و فعالیتهایی انجام داده که به نفع آن سازمان بدنام، که سابقه خشونت، جاسوسی ضدغربی از جمله علیه کانادا، و سرکوب مخالفان شوروی را دارد – بوده است.»
دادگاه خواستار بررسی دقیقتر مدارک و تصمیم دوباره شد
هارلی گفت لبلان این نکته را درست میگوید که حق دارد به برخی عوامل بیشتر از دیگر عوامل وزن بدهد. با این حال، این کار به آن معنا نیست که وزیر بتواند به سادگی نتیجه بگیرد که عوامل شخصی نمیتوانند بر نگرانیهای غالب امنیت ملی و ایمنی عمومی غلبه کنند.
به گفتهی قاضی، «وزیر موظف بود حجم قابلتوجهی از مدارکی که پوپوف ارائه کرده را ارزیابی کند. در این پرونده، متقاضی مقدار زیادی مدارک و توضیحات دربارهی زندگیاش پس از دوران سازمان اطلاعات و امنیت شوروی ارائه کرده است. به ویژه، او صراحتا دربارهی فاصله گرفتنش از این سازمان توضیح داده است. همچنین نسبت به مشارکتش در گذشته ابراز پشیمانی کرده است.
او به طور علنی سازمان اطلاعات و امنیت شوروی را محکوم کرد. از جمله با انتشار دو کتاب که فعالیتهای این نهاد را افشا میکند، ارائهی چندین سخنرانی عمومی و حضور در مصاحبههای تلویزیونی و رسانهای. اما هیچ یک از این عوامل مهم و مرتبط، به طور جدی و واقعی در تصمیم مربوط به معافیت وزارتی مورد توجه قرار نگرفته است.»
در نتیجه، دادگاه پروندهی پوپوف را برای بررسی مجدد و صدور تصمیم جدید به وزیر مهاجرت بازگردانده و این بار تصمیمگیرنده باید فرد دیگری باشد. فعلا افسر سابق سازمان اطلاعات و امنیت شوروی که زمانی دهها جاسوس را استخدام کرده بود، در کانادا مانده است. اما آیندهاش همچنان نامعلوم است.
منبع: اماسان
