بیماران سرطانی که واکسن mRNA کووید ۱۹ را ظرف ۱۰۰ روز پس از شروع ایمونوتراپی (ایمنی‌درمانی) دریافت کردند، به طور چشمگیری بیشتر از کسانی که واکسن نزده بودند، زنده ماندند. این یافته توسط محققان دانشگاه فلوریدا و مرکز سرطان اِم‌دی اندرسون کشف شده است. آنها معتقدند خواص فعال‌کننده سیستم ایمنی واکسن، می‌تواند پاسخ‌های مبارزه با سرطان را تقویت کنند. همچنین مانند یک “فروزان‌کننده” غیر اختصاصی، سیستم ایمنی را مجدداً فعال سازد.
دریافت واکسن mRNA کووید ۱۹ نزدیک به آغاز ایمونوتراپی، بقا را در بیماران مبتلا به سرطان ریه یا پوست پیشرفته به طرز چشمگیری بهبود بخشید. این کشف، نشانه‌ای از آغاز عصر جدیدی در ساخت واکسن‌های جهانی سرطان است.
دستاوردی در ایمونولوژی سرطان
دانشمندان دانشگاه فلوریدا و مرکز سرطان اِم‌دی اندرسون تگزاس، این نتیجه را یک نقطه عطف در بیش از یک دهه کار توسعه درمان‌های مبتنی بر mRNA می‌دانند که برای فعال‌سازی دفاعیات ایمنی بدن در برابر سرطان طراحی شده‌اند. این نتایج که بر اساس یک مطالعه قبلی در دانشگاه فلوریدا بنا شده‌اند، گامی مهم به سوی ساخت یک واکسن جهانی سرطان محسوب می‌شوند که بتواند اثرات ایمونوتراپی را افزایش دهد.
این تحلیل که سوابق پزشکی بیش از ۱۰۰۰ بیمار اِم‌دی اندرسون را بررسی کرده، هنوز مقدماتی است. با این حال، اگر کارآزمایی‌های بالینی تصادفی آتی این نتایج را تأیید کنند، تأثیر آن بر مراقبت‌های سرطان می‌تواند بسیار عمیق باشد.
دکتر «الیاس سایور»، اظهار داشت: «پیامدها خارق‌العاده‌اند و این می‌تواند کل حوزه مراقبت‌های انکولوژی را متحول کند.» او افزود: «ما می‌توانیم یک واکسن غیر اختصاصی حتی بهتر طراحی کنیم تا پاسخ ایمنی را بسیج و بازنشانی کند. طوری که اساساً یک واکسن جهانی سرطان و آماده مصرف برای همه بیماران باشد.»
فعال‌سازی سیستم ایمنی بدون هدف‌گیری خاص
این مطالعه که در تاریخ ۱۹ اکتبر در کنگره انجمن سرطان‌شناسی بالینی اروپا در برلین ارائه شد، بر پایه هشت سال تحقیق دکتر سایور در ترکیب نانوذرات لیپیدی با واکسن mRNA کووید ۱۹ بنا شده است. RNA پیام‌رسان (mRNA) در تمام سلول‌ها وجود دارد و دستورالعمل‌های ساخت پروتئین‌ها را حمل می‌کند.
در ماه جولای، آزمایشگاه سایور کشف غیرمنتظره‌ای انجام داد: «برای تحریک یک حمله ایمنی قوی علیه سرطان، نیازی به هدف قرار دادن یک پروتئین خاص تومور نیست. در عوض، می‌توان سیستم ایمنی را به شکلی تحریک کرد که گویی در حال مبارزه با یک عفونت ویروسی است.»
محققان با ترکیب واکسن تجربی غیر اختصاصی mRNA خود با مهارکننده‌های نقاط بازرسی ایمنی داروهای رایج سرطان که به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تومورها را تشخیص داده و از بین ببرند پاسخ قدرتمند ضدتوموری را در موش‌ها مشاهده کردند. این واکسن تجربی به کووید یا هیچ ویروس یا سرطان خاصی اختصاصی نبود، اما از فناوری مشابه واکسن mRNA کووید ۱۹ استفاده می‌کرد.
این پیشرفت، دکتر «آدام گریپین»، محقق سابق دانشگاه فلوریدا و دانشمند کنونی مرکز سرطان «اِم‌دی اندرسون» را به پرسیدن این سؤال کلیدی ترغیب کرد: آیا واکسن mRNA کووید ۱۹ می‌تواند اثر مشابهی در تقویت ایمنی بیماران سرطانی داشته باشد؟ این کشف، افق‌های تازه‌ای را برای تولید واکسن جهانی سرطان گشوده است که شاید روزی بتواند مسیر درمان بسیاری از بیماران را تغییر دهد.
جزئیات داده‌های نجات‌بخش واکسن mRNA کووید ۱۹
برای بررسی این ایده، تیم پژوهشی داده‌های بیماران مبتلا به سرطان ریه غیر سلول کوچک مرحله ۳ و ۴ و ملانومای متاستاتیک را که بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ در مرکز «اِم‌دی اندرسون» تحت درمان بودند، تحلیل کرد. نتایج نشان داد بیمارانی که واکسن mRNA کووید ۱۹ را ظرف ۱۰۰ روز از شروع ایمونوتراپی دریافت کردند، به‌طور قابل توجهی طولانی‌تر از کسانی که واکسن دریافت نکردند، زنده ماندند.
تأثیر واکسن mRNA کووید ۱۹ بر بیماران
به گفته «دکتر الیاس سایور»، چشمگیرترین بهبودها در بیمارانی مشاهده شد که بر اساس زیست‌شناسی تومور و سایر عوامل، انتظار نمی‌رفت پاسخ ایمنی قوی به درمان نشان دهند.
اگرچه این نتایج حاصل یک مطالعه‌ی مشاهده‌ای است و هنوز نیازمند تأیید در کارآزمایی‌های بالینی تصادفی است، اما محققان بر اهمیت بالقوه آن تأکید دارند.
«دکتر دوین میچل»، مدیر مؤسسه علوم ترجمانی بالینی دانشگاه فلوریدا (UF)، این یافته را گامی محوری در مسیر توسعه‌ی واکسن جهانی سرطان دانست که می‌تواند چشم‌انداز درمان بیماران را متحول کند.
چالش‌های درمان سرطان در مراحل پیشرفته
در سرطان‌های ریه و پوست، پزشکان معمولاً سیستم ایمنی بدن را با داروهایی فعال می‌کنند که «ترمزهای ایمنی» را آزاد کند. همچنین به سلول‌های دفاعی اجازه می‌دهند سلول‌های سرطانی را بهتر شناسایی و نابود کنند. با این حال، در مراحل پیشرفته بیماری، بیشتر بیماران پاسخ مطلوبی به این روش‌ها نمی‌دهند. درتیجه معمولاً پیش‌تر از درمان‌هایی چون پرتودرمانی، جراحی یا شیمی‌درمانی استفاده کرده‌اند.
افزایش چشمگیر بقا در بیماران واکسینه‌شده
مطالعه جدید نشان داد که در میان ۱۸۰ بیمار مبتلا به سرطان ریه پیشرفته که واکسن mRNA کووید ۱۹ را ظرف ۱۰۰ روز قبل یا بعد از شروع داروهای ایمونوتراپی دریافت کردند، طول عمر میانه تقریباً دو برابر شد. از ۲۰.۶ ماه به ۳۷.۳ ماه. اما در مقایسه، ۷۰۴ بیمار مشابه که واکسن دریافت نکرده بودند، چنین افزایشی را تجربه نکردند.
در بیماران مبتلا به ملانومای متاستاتیک نیز، ۴۳ نفر واکسن را ظرف ۱۰۰ روز پس از آغاز درمان دریافت کردند. در حالی که ۱۶۷ بیمار واکسن نزده بودند. همچین در گروه واکسینه‌شده، میانگین بقا از ۲۶.۷ ماه به محدوده‌ای بین ۳۰ تا ۴۰ ماه افزایش یافت.
نکته قابل توجه اینکه در زمان جمع‌آوری داده‌ها، برخی بیماران هنوز زنده بودند. موضوعی که نشان می‌دهد اثر واکسن جهانی سرطان ممکن است حتی قوی‌تر از آن چیزی باشد که تاکنون مشاهده شده است.
گام‌های آینده در ساخت واکسن mRNA کووید ۱۹
محققان دانشگاه فلوریدا (یو‌اف) برای پشتیبانی از یافته‌های خود، از مدل‌های موشی استفاده کردند. آنها داروهای ایمونوتراپی را با واکسن mRNA کووید ۱۹ که به طور خاص پروتئین اسپایک ویروس را هدف قرار می‌داد، ترکیب کردند. نتایج این آزمایش‌ها نشان داد که چنین ترکیبی می‌تواند تومورهای غیرپاسخ‌دهنده را به تومورهای پاسخ‌دهنده تبدیل کند. همچنین رشد سرطان را متوقف کند.
دکتر سایور توضیح داد: «یکی از مکانیسم‌های عملکرد این واکسن این است که وقتی واکسن mRNA کووید ۱۹ را تزریق می‌کنید، مانند جرقه‌ای عمل می‌کند که سلول‌های ایمنی را از نواحی کم‌فعال مانند تومور به نواحی فعال‌تر مثل غدد لنفاوی هدایت می‌کند.»
اگر این یافته‌ها در کارآزمایی‌های بالینی آینده تأیید شوند، مسیر تازه‌ای برای توسعه یک واکسن جهانی سرطان گشوده می‌شود. چنین واکسنی می‌تواند برای بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته فرصتی بی‌نظیر فراهم کند: زمان بیشتر برای زندگی.
دکتر سایور در پایان گفت: «اگر این واکسن بتواند حتی ۵ تا ۱۰ درصد بقا را افزایش دهد، یا آن را دو برابر کند، همین پیشرفت می‌تواند تفاوت بزرگی در زندگی بیماران ایجاد کند. به‌ویژه اگر این روش در انواع مختلف سرطان نیز مؤثر باشد.»
منبع: sciencedaily
