نخست وزیر جاستین ترودو روز شنبه برای دیداری یک هفته ای از هند با هدف تقویت روابط تجاری دو کشور وارد دهلی نو پایتخت این کشور شد.
ترودو و نارندرا مودی همتای هندی وی قرار است همچنین بر حوزه هایی مانند انرژی هسته ای غیرنظامی، فضایی، دفاعی، انرژی و آموزشی نیز تمرکز کنند.
ترودو که شنبه وارد دهلی نو شد روز جمعه در پیامی توییتری نوشته بود سفرش به هند بر «ایجاد مشاغل خوب و تقویت روابط عمیق میان مردم دو کشور متمرکز خواهد بود.»
کانادا حدود 1.4 میلیون نفر هندی تبار دارد که برهمین اساس روابط بسیار خوبی بین هند و کانادا حاکم می باشد.
نخست وزیر کانادا قبل از دیدارش با همتای هندی خود در 23 فوریه، با مقامات اقتصادی در بمبئی دیدار خواهد داشت و از بناهای معروف هند از جمله تاج محل در اگرا ، معبد طلایی در آمریتسار و مسجد جامع دهلی نو دیدن خواهد کرد.
در همین حال روز شنبه حسن روحانی رئیس جمهور ایران در دیدار معاون رئیس جمهور و رئیس مجلس سنا هندوستان، با بیان اینکه مقامهای ارشد دو کشور برای توسعه و تقویت بیش از پیش روابط تهران – دهلی نو ، اراده ای جدی دارند، گفت: روابط ما نه تنها علیه هیچ کشوری نیست، بلکه در راستای منافع دو ملت و منطقه است.
وی همچنین برنقش مهم پارلمان‌ها در توسعه روابط دولتها تاکید کرد و گفت: مجالس ایران و هند با تقویت همکاریهای خود میتوانند مسیر تقویت روابط مشترک را بیش از پیش و همسو با منافع دو ملت هموارتر سازند.
معاون رئیس جمهور و رئیس مجلس سنا هندوستان نیز در این دیدار که عصر شنبه در هتل محل اقامت روحانی برگزار شد، تاکید کرد که مجلس و دولت هندوستان از توسعه همه جانبه روابط تهران – دهلی نو حمایت میکنند و همه تلاش خود را در این راستا به کار گرفتهاند.
جایگاه رو به افزایش هند در جهان و بایسته های گسترس روابط با دهلی نو
به قلم فرزاد رمضانی بونش پژوهشگر مسائل منطقه ای – ارسال شده برای رسانه هدهد کانادا
پیشینه روابط:
نزدیكی‌های زبانی، فرهنگی و نژادی ایرانی و هندی در حداقل سه هزار سال رابطه مستمر تاریخی، دو تمدن را دارای روابط پردامنه‌ای كرده و در طول سده‌های طولانی نیز ادامه داشته است. ایران و هند تا سال 1948 مرزهای مشترک طولانی زمینی و دریایی و حوزه جغرافیایی و تاریخی مشترکی داشتند. در دوران نوین نیز ایران و هند پس از استقلال هند برقرار و پیمان دوستی‌ای با نام «صلح و دوستی ابدی» را امضا نمودند. روابط ایران و هند پس از انقلاب اسلامی با توجه به نقش متغیرهای مختلف تا پایان جنگ سرد، بهبود قابل توجهی را به خود ندید، اما با فروپاشی شوروی، بروز بحران افغانستان و اهمیت یافتن کشورهای آسیای مرکزی برای هندوستان بسترهایی برای نزدیکی بیشتر ایران و هند فراهم شد . در چند سال گذشته سفر نارندرا مودی، نخست وزیر هند به ایران در خرداد ماه سال ۹۵ (اولین دیدار نخست وزیر هند از ایران در ۱۵ سال گذشته)و امضا تفاهمنامه ای به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعه بندر «چابهار» و سرمایه گذاری برای احداث خط آهن ، توافق سه جانبه ایران، هند و افغانستان برای احداث کریدور حمل و نقل بین المللی در چابهار به گسترش روابط كمك كرد.
بایسته های گسترس روابط با دهلی نو:
جایگاه رو به افزایش هند در جهان
از میانه قرن بیستم اهداف اقتصادی وزنی فزاینده در سیاست خارجی دولت‌های هندی کسب کرد و تغییر ائتلاف‌های نخبگان سیاسی در درون هند به‌گونه‌ای رقم خورد که تا اوایل دهه 1990، نهروئیست‌ها جایگاه مسلطشان را به نفع ائتلاف لیبرال‌ها و سپس ملی‌گرایان هندو از دست دادند. رشد ائتلاف نخبگان لیبرال و ملی‌گرایان هندو بر سیاست داخلی و خارجی هند با كاهش وزن اهداف ایدئولوژیکی و افزایش ضریب اهداف رفاهی در کنار حفظ جایگاه نسبی اهداف امنیتی شد و باحضور توسط ملی‌گرایان هندو تداوم یافت. در این بین تغییرات محیط بین‌المللی سبب بازتعریف اهداف سیاست خارجی کشور در حوزه‌های مختلف ژئوپلیتیکی خارجی شد . در این میان جهان شاهد افزایش جایگاه هندوستان به‌عنوان قدرت اقتصادی و قدرت منطقه‌ای است. هندیان نیز با درک جایگاه و اهمیت استراتژیک روندهای جهانی به تکاپو افتاده‌اند تا جایگاهی درخور، دست‌وپا کنند. در این بین هند خواهان ایفای نقشی جهانی در تحولات بین‌المللی، احیای ارتباطات سنتی با کشورهای مختلف در حوزه هایی چون خاورمیانه و آسیای مرکزی و فراتر از آن است و این افزایش اهمیت به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های استراتژیک دولت هندوستان تبدیل‌شده است. در همین راستا هند تلاش کرده است تا با راه‌اندازی اندیشکده‌ها و نهادهای علمی جای پای این کشور را در جهان محکم‌تر سازد و به بررسی راهکارهای موجود برای گسترش حضور این کشور در مناطق نزدیك تر به خود بپردازد.
در وضعیت كنونی نیز به نظر میرسد هر چند بیشترین علاقه هندی ها معطوف به حضور در منطقه شرق و جنوب شرق آسیا و نیز منطقه شبه قاره و آسیای غربی و کشوهای همجوار خود مانند افغانستان و پاکستان باشد، اما باید توجه داشت كه هندوستان از قدرت های اقتصادی جهان بوده و در حال گسترش این قدرت است. این كشور بزرگترین دموکراسی جهان را داشته و با روابط دو جانبه و چند جانبه در مسائل منطقه ای می تواند نقش بسیار مؤثر در حوزه بین المللی ایفا کند و از جناح‌های رقیب امتیاز گیرد. در سیاست خارجی واقع گرایانۀ هند در جهت نظم بخشی به آینده نظام بین الملل برای شکل دادن آیندۀ نظم جهانی این كشور با استمرار وضعیت گذشته و استقلال در بازی‌ها به ایفای نقش بسیار مهتری چشم دوخته است. گذشته از این این کشور دارای مؤلفه‌های اصلی قدرت، یعنی گستردگی، جمعیت و قدرت نظامی است و اندیشه‌ی کسب حق وتو در شورای امنیت را در سر می‌پروراند. همچنین هند با عضویت در جنبش غیرمتعهد‌ها و گروه بریکس، حضور در مجامع بین‌المللی جایگاه رو به افزایشی هند در جهان كسب كرده است.
آنچه مشخص است هر چند جنوب آسیا در گذشته جایگاه مهمی در سیاست خارجی ایران نداشت، اما اگر به اهمیت هند در سیاست خارجی آینده‌ی ایران توجه کنیم، در واقع هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر، گستردگی سرزمینی بیش از دو برابر ایران و عضویت در باشگاه هسته‌ای، دارای توانایی بالایی در تأثیرگذاری منطقه‌ای و حتی جهانی است.
جایگاه و اهمیت ایران از نگاه هند
هند به ایران به مثابه قدرت بزرگ منطقه ای و تاثیر گذار بر تحولات منطقه ای و بین المللی نگاه می کند. همچنین در گذشته بسیاری از احزاب هند از برنامه هسته ای ایران حمایت کرده اند و افکار عمومی هند نیز دید مثبتی به ایران داشته است. به علاوه دو حزب مهم کنگره و بی جی پی ( از احزاب عمده و اصلی) نگاه مثبتی به ایران دارند. در واقع رهبران هندی با وجود چالش‌های یك دهه گذشته، همواره کوشیده‌اند سطحی از روابط با ایران را حفظ و با درک نقش ایران ضمن حفظ روابط با قدرت‌های بزرگ حاضر به چشم‌پوشی از روابط خود با تهران نباشند.
حوزه های گسترده همکاریهای منطقه‌ای، سیاسی، ژئوپلتیک و بین المللی دو كشور
هندوستان و ایران در دهه های گذشته منافع مشترك فراوان منطقه‌ای داشته‌اند. آنها دارای منافع استراتژیک و قانونی در ثبات و امنیت افغانستان ، نقش مهمی در بازسازی و توسعه افغانستان، عضویت در پیمان شانگهای، هستند. به علاوه ایران و هند به عنوان دو قدرت منطقه ای در حال رشد، می توانند بسترهای همکاری استراتژیکی موثری در منطقه داشته باشند. چنانچه در حوزه‌ی آسیای مرکزی منافع مشترک فراوانی چون توسعه‌ی بندر چابهار و آسان‌تر شدن دسترسی آنها به آسیای مرکزی، توسعه‌ی بندرهای ایران برای هندوستان در رویارویی با فعال شدن بندر گوادر پاکستان توسط چین و.. دارند.
بسترهای همكاری دفاعی – امنیتی:
منافع اقتصادی و امنیتی پیوند نزدیکی با یکدیگر دارند. به عبارتی قدرت نظامی و نفوذ سیاسی از مؤئلفه‌هایی مهم هستند که به پیش برد اهداف اقتصادی هند در سیاست خارجی هند کمک میکنند. دراین‌بین هند از استقلال با چالش اسلام‌گرایی افراطی مواجه بوده و مقابله با جدایی‌طلبی، تروریسم، جرائم سازمان‌یافته فراملی از قبیل مواد مخدر و امتداد این نوع همکاری به عرصه‌های دیگر مد نظر دهلی بوده است. در واقع از آنجا که امنیت ملی هندوستان در جهت ایجاد منطقه‌ای امن و با ثبات، جلوگیری از رشد گروه‌های رادیکال چون داعش و… است هر دو کشور نسبت به پیشرفت تروریسم در خاورمیانه، در سوریه، عراق، افغانستان و سایر مناطق همسایگی خود نگرانی هایی دارند. لذا دو کشور میتوانند همکاری‌هایی امنیتی و اطلاعاتی در حوزه‌های مدنظر چون مقابله با تروریسم و مواد مخدر داشته باشند. به علاوه در بعد دفاعی دو دولت تاکنون چندین دور گفتگوی استراتژیک در زمینه همكاری دفاعی امنیتی انجام داده‌اند و اكنون زمینه‌های همكاری برای دو كشور فراهم است.
بسترها و فرصت‌های اقتصادی:
هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفری چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا و دومین کشور پرجمعیت جهان است. رشد اقتصادی حدود 8 درصدی باعث شده هندوستان، از مصرف کننده بزرگ انرژی در دنیا باشد و در آینده به سومین مصرف کننده بزرگ انرژی پس از امریكا و چین بدل گردد. لذا هندوستان همچنان به ایران به عنوان منبعی جهت تامین انرژی خود می‌نگرد و دو کشور میتوانند در راستای تنوع سازی بازارهای صادراتی و وارداتی انرژی خود همكاری هایی بیشتری داشته باشند. گذشته از این ساختار اقتصادی دو کشور ایران و هند مکمل یکدیگر هستند و در بسیاری از زمینه‌ها نقش مکمل را دارد. لذا هر چند حجم مبادلات غیرنفتی دو کشور هندوستان و ایران در یك دهه گذشته فراز و نشیب هایی داشته است، اما شرایط نوین می‌تواند به همكاری دو کشور در بخش‌های گوناگون خودرو، فناوری اطلاعات و منسوجات ایران، تولید دارو، خدمات فنی و مهندسی و … کمک کند. علاوه براین جدا از توجه به بسترهای همكاری در اتحادیه اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و توافق چابهار کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، سیستم حمل‌ونقل چندمنظوره (کشتی، ریل و جاده) 7200 کیلومتری برای اتصال اقیانوس هند و خلیج‌فارس به دریای كاسپین از طریق ایران از حوزه های مهم همكاری آینده است. در بعد دیگری بر اساس برخی برآوردها، مسیر چابهار به همراه کریدور می‌تواند تجارت را به مجموع 170 میلیارد دلار از هند به اوراسیا افزایش دهد.
بسترها و فرصت‌های فرهنگی: در واقع پیشینه روابط فرهنگی ایرانیان و هندی‌ها شناخته شده است. ارتباط عمیق تمدنی و فرهنگی گذشته ، حضور قدرتمند فارسی در سده های گذشته در هند ، حضور 150 میلیون مسلمان، جمعیت شیعه نزدیک به 30 میلیون ، پارسیان ایرانی تبار و… از بسترهای مهم گسترش روابط بین ایران و هند است.
مطالب مرتبط توصیه شده:
صفحه سیاسی رسانه هدهد کانادا
