کمتر پیش می آید که فیلم هایی از سینمای ایران بتوانند در جشنواره های مهم و معتبر جهانی شرکت کنند. در کنار افتخار آفرینی های کارگردان بنامی مانند اصغر فرهادی، اکنون نام کارگردان دیگری را می شنویم که در سال های اخیر برای خود نام و اعتباری در سینمای دنیا بوجود آورده است.
بهنام بهزادی کارگردانی است که از قضا هم دوره اصغر فرهادی است. او در کارنامه خود دو فیلم موفق و ستودنی “تنها دوبار زندگی می کنیم” و “قاعده تصادف” را دارد و اکنون با فیلم کم نظیر دیگری قد علم کرده و خود را در سطح جهان معرفی کرده است. فیلم وارونگی با بازی درخشان و متفاوت سحر دولتشاهی یکی از فیلم های بخش بین المللی جشنواره کن فرانسه سال 2016 است که از نظر بسیار از منتقدان یک سر و گردن از سایر رقبایش بالاتر است.
این اتفاق به ندرت رخ می دهد که پایگاه های مشهور و بزرگی مانند Variety و Hollywood Reporter به نقد و تحسین یک فیلم از خاور میانه بپردازند. اکنون می توان گفت سینمای ایران یک نماینده شایسته دیگر دوشادوش اصغر فرهادی دارد.
وارونگی» فیلم سوم بهنام بهزادی بهترین فیلم او تا به اینجاست. توجه ویژه او به جزییات در متن فیلم‌نامه، استفاده از این جزییات در پیشبرد تدریجی درام و افشای قطره‌چکانی اطلاعات مهم داستان به تماشاگر، ساختار منسجمی به فیلم بخشیده است. تماشاگر به‌راحتی با داستان ساده و روایت روان فیلم ارتباط برقرار میکند و درگیر آن می‌شود. کارگردان به مرور موفق می‌شود از همین قصه ساده یک بحران به وجود بیاورد و به فهم و درک تازه‌ای از مسئولیت‌پذیری در جامعه ایران برسد؛ و ازآنجایی‌که این مسئولیت‌پذیری حول زندگی یک زن تعریف می‌شود نمود پررنگ‌تر و دقیق‌تری هم در فیلم پیدا میکند
“اوون گلیبرمن” منتقد شناخته شده سینما در پایگاه ورایتی در مورد وارونگی می نویسد:
عنوان “وارونگی” بر روی پرده، تصویری از چشم انداز کلانشهری است که دود و مه نسبتا غلیظی آن را فراگرفته است، طوری که به نظر میرسد آسمان خراش ها در هوای سفید-گچی در حال ذوب شدن باشند. این شبیه تصویر آغازین مرکز شهر لس آنجلس است که در هزاران فیلم شاهدش بوده ایم – تنها این که اینجا لس آنجلس نیست، تهران است. پایتخت ایران بایستی نماد هوای سمی و آلوده در جهان باشد، طوری که سطح آلودگی اش در حد شهر پکن می شود، اما فیلم جدید بهنام بهزادی، بر پرسرعت بودن روند آلودگی در تهران تاکید دارد. در “وارونگی”، آلودگی به یک واکنش زنجیره ای از ناسازگاری خانوادگی منجر می شود که باعث می شود قهرمان اصلی زن داستان، نیلوفر (سحر دولتشاهی)، را تسلیم کند، تا زمانیکه او را مجبور به یافتن منبع جدیدی برای نفس کشیدن کند. نیلوفر، زن زیبایی که ازدواج نکرده و صاحب مغازه ی خیاطی است که کارگران زیادی در آن اشتغال دارند، شروع به دیدار و ملاقات با مردی خوش تیپ، میان سال و باصفایی (علیرضا آقاخانی) میکند، و به وضوح مشخص است که هر دویشان تحت تاثیر یکدیگر قرار گرفته اند.
Deborah Young نیز در پایگاه معتبر Hollywood reporter در بخشی از نقد خود می نویسد:
وارونگی از آن دسته از فیلم هایی است که در دهه 90 میلادی، موج نو سینمای ایران را تشکیل دادند. فیلم هایی مانند” دایره” ی جعفر پناهی در سال 2011. وارونگی همان بحران اخلاقی در تحولی متزلزل را با گام های مشتاق و راغب همچون کودکان به تصویر آورده است، اینکه نیلوفر مجبور گشته تا بیاموزد زن مجرد در جستار راه خویش، علایقش تقریبا فاقد ارزش است. یک شبه هر چیزی را که داشت از دست میدهد و آنطور که به نظر میرسد کسی در خانواده اش کوچکترین اهمیتی هم به آن نمی دهد و همه ی این ها به شکل طوفانی از ابرها در اطراف چهره سحر دولتشاهی به نمایش کشیده می شود.
بهزادی، کسی که بیش از 20 فیلم (شامل تولیدات کوتاه و تلویزیونی) را ساخته، در سبک ایرانی ای فعالیت میکند که ارزش بالایی داشته و تداعی گر نوعی تعلیقِ پنهانِ روزمره هست. هیچ اتفاقی در “وارونگی” غلو و یا حتی بیش از حد دراماتیزه نگردیده است، اما تنش نامرئی وجود دارد که فیلم، توجه ما را به سوی خودش جلب میکند، و این سرمایه ماست که ببینیم چطور نیلوفر می تواند خودش را از بندِ رویدادهایِ به ظاهر تصادفی، که شبیه باتلاق شنی بوده و او را با خود به زیر میکشد، برهاند. زمانیکه متوجه می شود خواستگارش این واقعیت، که او یک پسر داشته را از او مخفی کرده، فشار و عذاب زندگی اش به نظرش توطئه آمیز می آید. از چه طریقی میتواند خودش را به حالت آزادی که حسش میکند، برگرداند؟ عنصرِ گمشده در تفکرش، میل و اراده اش است و باید سعی در ایجاد “وارونگی” خودش نماید.
وارونگی به خوبی موفق شده تا با پرهیز از شعارهای پر طمطراق که رنگ و بویی فمینیستی به خود می گیرد، صرفاً قهرمان اصلی داستانش را در موقعیتی قرار دهد تا همانند دیگر انسانها حق طبیعی خود را برای زندگی طلب کند. نیلوفر نه سهم بیشتری از زندگی می خواهد نه می خواهد از مسئولیت هایش شانه خالی کند. او فقط می خواهد در زندگی اش سهمی همانند دیگران برای او در نظر گرفته شود تا بتواند استقلال را تجربه نماید. سحر دولتشاهی، علی مصفا، ستاره پسیانی، رویا جاویدنیا،علیرضا آقاخانی، شیرین یزدان‌بخش و ستاره حسینی، پیام یزدانی، مجتبی نم نبات و عباد کریمی بازیگران وارونگی هستند.
فیلم وارونگی برای اولین بار در شهر مونتریال و با کمک “مرکز فرهنگی فونیکس” اکران خواهد شد. نمایش این فیلم در تاریخ 26 مارچ ساعت 17 در سینما Du Parc مرکز شهر مونتریال خواهد بود. برای خرید بلیت و سایر اطلاعات نمایش اینجا را ببینید. این فیلم با زبان فارسی و با زیرنویس انگلیسی اکران خواهد شد.
منابع:
https://www.hollywoodreporter.com/review/inversion-varoonegi-cannes-review-896023
https://variety.com/2016/film/features/cannes-film-review-inversion-behnan-behzadi-1201777750/
