اگرچه تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان نوجوانان هنوز به طور کامل شناخته نشده، اما برخی سیاست‌گذاران به دنبال محدودیت‌های سنی و هشدارهای جدی برای پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب، تیک‌تاک و اینستاگرام هستند.
در حالی که نگرانی‌ها درباره خطرات احتمالی این پلتفرم‌ها قابل درک است، محققان و متخصصان حوزه سلامت هشدار می‌دهند که تمرکز بر جنبه‌های منفی ممکن است از نادیده گرفتن مزایای شبکه‌های اجتماعی برای سلامت روان نوجوانان جلوگیری کند.
در ماه‌های اخیر، نگرانی‌ها درباره تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر نوجوانان به اوج خود رسیده است. جراح کل کشور، «دکتر ویوک مورتی»، خواستار هشدارهایی روی این پلتفرم‌ها شده است. همچنین کنگره آمریکا هم قوانین جدیدی برای حفاظت از کودکان در فضای مجازی تصویب کرده است. علاوه بر این، بسیاری از ایالت‌ها نیز در حال بررسی قوانین مشابهی هستند که از ممنوعیت استفاده کودکان تا آموزش‌های سواد دیجیتالی را شامل می‌شود.
فواید و مضرات شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان نوجوانان
تحقیقات نشان می‌دهند که برخی ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی می‌تواند مضر باشد. مثلاً، الگوریتم‌هایی که محتوا را به ما نشان می‌دهند، ممکن است ما را در معرض اطلاعات غلط قرار دهند و باعث سردرگمی شوند.
همچنین، اعلان‌های پی در پی می‌توانند خواب ما را بهم بزنند و تمرکزمان را کم کنند. علاوه بر این، ناشناس بودن در فضای مجازی باعث شده تا برخی افراد با خیال راحت به دیگران توهین کنند و آزارشان دهند.
اما این تمام ماجرا نیست. بسیاری از کارشناسان معتقدند که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند برای نوجوانان فواید زیادی هم داشته باشند و بر سلامت روان نوجوانان تاثیرات مثبتی گذارد. برای مثال، این پلتفرم‌ها به نوجوانان کمک می‌کنند تا با دوستانشان ارتباط برقرار کنند. اطلاعات جدید یاد بگیرند و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند.
برای نوجوانانی که احساس می‌کنند در جامعه جا نمی‌گیرند، مثل نوجوانان رنگین‌پوست یا LGBTQ+، شبکه‌های اجتماعی مثل پناهگاهی امن هستند. این نوجوان‌ها اغلب در دنیای واقعی احساس تنهایی و انزوا می‌کنند. اما در فضای مجازی می‌توانند با افرادی که شبیه خودشان هستند ارتباط برقرار کنند.
«لیندا چارمارامن»، محقق و نویسنده کتاب «راهنمای استفاده از رسانه‌های دیجیتالی نوجوانان و سلامت روانی»، می‌گوید: «شاید در ابتدا فکر کنیم که باید نوجوانان را از شبکه‌های اجتماعی دور نگه داریم. اما وقتی دلیل استفاده‌ی زیاد آن‌ها از این پلتفرم‌ها را می‌فهمیم، متوجه می‌شویم که این فضا برایشان مثل یک پناهگاه است. جایی که می‌توانند هویت خود را پیدا کنند و احساس تعلق داشته باشند.»
شبکه‌های اجتماعی راهی برای ارتباط نوجوانان با افراد شبیه خودشان
«آریان مک‌کالو»، دانشجوی ۱۷ ساله، از اینستاگرام برای پیدا کردن دوستان شبیه خودش در دانشگاه استفاده می‌کند. در دانشگاه کوچکی که دانشجویان سیاه‌پوست کمی دارد، این پلتفرم به او کمک می‌کند احساس تنهایی نکند. اما در گذشته، استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی باعث شده بود که او خودش را با دیگران مقایسه کند و اعتماد به نفسش را از دست بدهد. حالا که استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کم کرده است، احساس بهتری دارد. این داستان نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی هم می‌توانند مفید باشند و هم سلامت روان نوجوانان تاثیرات بدی بگذارد.
اینستاگرام برای آریان هم دوست بود هم دشمن. این پلتفرم به او کمک کرد احساس تعلق پیدا کند. اما همزمان او را با دنیایی از مقایسه و ناامنی روبرو کرد. این تجربه آریان، بخشی از یک بحران بزرگ‌تر در سلامت روان نوجوانان است.
بحران سلامت روان نوجوانان و نقش پررنگ شبکه‌های اجتماعی در آن
قبل از همه‌گیری کووید-۱۹، بسیاری از نوجوانان با مشکلات روحی دست و پنجه نرم می‌کردند. حالا با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، این مشکل جدی‌تر شده است. تحقیقات نشان می‌دهند که رابطه بین شبکه‌های اجتماعی و سلامت روان نوجوانان پیچیده است. از یک طرف، این پلتفرم‌ها می‌توانند مفید باشند، اما از سوی دیگر، استفاده بیش از حد و محتوای نامناسب می‌توانند به سلامت روان آسیب بزنند.
اما چرا شبکه‌های اجتماعی اینقدر روی نوجوانان تأثیرگذارند؟ مدل کسب‌وکار این پلتفرم‌ها طوری طراحی شده که ما را تا ساعت‌ها به صفحه نمایش بچسباند. الگوریتم‌ها محتوایی را به ما نشان می‌دهند که توجه ما را جلب کند، حتی اگر این محتوا برای سلامت روان ما مضر باشد.
برای حل این مشکل، چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
- قوانین جدید: بسیاری از کشورها قوانینی را تصویب کرده‌اند تا از نوجوانان در برابر آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی محافظت کنند. این قوانین شامل محدودیت سنی، نیاز به رضایت والدین و ممنوعیت جمع‌آوری داده‌های شخصی کودکان می‌شود.
- آموزش: آموزش دیدن در مورد خطرات شبکه‌های اجتماعی و روش‌های استفاده سالم از آن‌ها، برای نوجوانان بسیار مهم است.
- تغییر مدل کسب‌وکار: مهم‌ترین تغییر، تغییر در مدل کسب‌وکار شبکه‌های اجتماعی است. این پلتفرم‌ها باید به جای تمرکز بر جذب حداکثری کاربر، به فکر سلامت روان کاربران خود باشند.
در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که استفاده درست و آگاهانه از این ابزارها می‌تواند به بهبود زندگی ما کمک کند، اما استفاده بیش از حد و بی‌رویه می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد.
بررسی ۱۰ مورد از اثرات مخرب و عجیب و غریب فضای مجازی
منبع: kffhealthnews
