در دنیای امروز، با رشد روزافزون رسانه‌های اجتماعی و ترندهای تغذیه‌ای، بسیاری از ما بدون آگاهی علمی، تحت تأثیر موج‌های اینترنتی قرار می‌گیریم. یکی از مهم‌ترین این موج‌ها، توصیه‌های بیش‌ازحد درباره افزایش مصرف پروتئین و رژیم پرپروتئین است. از مربی باشگاه گرفته تا فیتنس‌بلاگرهای فضای مجازی، همه بر این باور تأکید دارند که برای سلامتی، عضله‌سازی و کاهش وزن باید پروتئین بیشتری مصرف کنیم. اما آیا واقعاً این حجم از مصرف پروتئین برای همه مفید است؟
پاسخ متخصصان ارتوپدی چیز دیگری است. آن‌ها هشدار می‌دهند که عوارض مصرف پروتئین به‌ویژه زمانی که در قالب رژیم پرپروتئین و بدون تعادل مصرف شود، می‌تواند سلامت مفاصل را تهدید کند. به‌طور خاص، افزایش مصرف پروتئین حیوانی در بسیاری از بیماران باعث التهاب، تجمع اسید اوریک و حتی بیماری نقرس شده است.
نظر متخصص ارتوپد در رابطه با رژیم پرپروتئین چیست؟
«دکتر سمیر شلاواله»، جراح ارتوپد و استادیار ارتوپدی در کالج پزشکی راجیو گاندی در هند، می‌گوید: «در سال‌های اخیر، تعداد بیمارانی که با درد مفصل، ورم زانو یا نقرس مراجعه می‌کنند و هم‌زمان رژیم پرپروتئین دارند، افزایش چشمگیری داشته است. ما این پدیده را یک هشدار جدی برای شیوه زندگی مدرن می‌دانیم.»
دکتر شلاواله تأکید می‌کند که عوارض مصرف پروتئین حیوانی ممکن است تدریجی ظاهر شوند و بسیاری از افراد حتی متوجه ارتباط آن با دردهای مفصلی نمی‌شوند.
رابطه مستقیم بین اسید اوریک و مصرف زیاد پروتئین
بر اساس مطالعه‌ای که در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا منتشر شده، مصرف بیش‌ازحد پروتئین، به‌ویژه از منابع حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ و ماهی، می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد. تجمع این ماده در مفاصل، زمینه را برای بیماری‌های التهابی مانند نقرس فراهم می‌کند. یکی از رایج‌ترین عوارض مصرف پروتئین همین تبلور اسید اوریک در مفاصل است که درد، تورم و التهاب را به دنبال دارد.
چرا همه نباید مثل ورزشکاران غذا بخورند؟
دکتر شلاواله در این باره می‌گوید: «مصرف زیاد پروتئین بدون تحرک بدنی مناسب، معادل ریختن بنزین در خودرویی است که روشن نمی‌شود! بدن این سوخت اضافی را به شیوه‌های ناسالم دفع می‌کند که یکی از آن‌ها، تجمع مواد زائد در مفاصل است.»
در حقیقت، رژیم پرپروتئین در کنار کم‌تحرکی، ترکیبی مخرب برای سیستم اسکلتی-عضلانی است. این شیوه تغذیه‌ای یکی از مهم‌ترین دلایل بروز عوارض مصرف پروتئین حیوانی در جامعه شهری و مدرن است.
منابع خطرناک پروتئین را بشناسید
در بحث عوارض مصرف پروتئین حیوانی، همه منابع پروتئینی به یک اندازه خطرناک نیستند. منابعی مانند گوشت قرمز، دل و جگر، ماهی‌های چرب و مرغ – به‌ویژه وقتی به‌صورت زیاد و مداوم مصرف شوند – پورین بالایی دارند. پورین در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شود و تجمع آن، مفاصل را هدف قرار می‌دهد.
در مقابل، پروتئین‌های گیاهی مانند حبوبات، عدس، سویا و نخود، با خطر کمتری همراه هستند و حتی می‌توانند با خواص ضد التهابی خود، به کاهش التهاب مفصل کمک کنند.
نشانه‌های عوارض مصرف پروتئین را جدی بگیرید
ممکن است عوارض مصرف پروتئین در بدن شما در قالب نشانه‌های خفیفی آغاز شود:
- درد ناگهانی مفصل بدون ضربه یا آسیب
- تورم در انگشت شست پا، زانو یا مچ
- قرمزی و حساسیت به لمس در مفاصل
- سختی در حرکت صبحگاهی مفصل
اگر در رژیم‌تان گوشت، تخم‌مرغ یا مکمل‌های پروتئینی زیاد مصرف می‌کنید و این علائم را دارید، احتمالاً دچار عوارض مصرف پروتئین حیوانی شده‌اید.
چقدر پروتئین برای بدن کافی‌ست؟
دکتر شلاواله توصیه می‌کند: «برای یک فرد بزرگسال سالم، مصرف روزانه ۰.۸ تا یک گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کافی است. برای کسانی که فعالیت بدنی سنگین ندارند یا مبتلا به آرتریت هستند، لازم نیست به سمت رژیم پرپروتئین بروند.»
وی تأکید می‌کند که انتخاب منبع پروتئین اهمیت زیادی دارد. پروتئین‌های سبک‌تر مثل تخم‌مرغ، لبنیات کم‌چرب، ماهی یا پروتئین‌های گیاهی مانند عدس و ماش، بسیار ایمن‌تر از گوشت قرمز هستند.
سخن آخر
ما اغلب تصور می‌کنیم هرچه بیشتر پروتئین بخوریم، بهتر است. اما حقیقت این است که عوارض مصرف پروتئین حیوانی و رژیم پرپروتئین می‌تواند نتایج معکوسی داشته باشد؛ از افزایش التهاب تا درد مزمن مفاصل.
مراقب پیام‌های بدن‌تان باشید. بدن همیشه قبل از فریاد زدن، نجوا می‌کند. اگر درد مفاصل، تورم یا سفتی ناگهانی دارید، قبل از هر چیز، نگاهی دوباره به بشقاب غذایتان بیندازید.
رژیم پرپروتئین، اگر بدون مشورت متخصص و بدون توجه به شرایط فیزیکی و نیازهای واقعی بدن تنظیم شده باشد، به جای کمک، آسیب می‌زند. عوارض مصرف پروتئین، مخصوصاً زمانی که از منابع حیوانی و با مقدار زیاد دریافت می‌شود، باید جدی گرفته شود. همان‌طور که دکتر شلاواله گفت: «پروتئین را مثل ورزشکاران مصرف نکنید، اگر سبک زندگی‌تان مثل تماشاگران است.»
منبع: onlymyhealth
