مهمترین وقایع سال ۲۰۲۲
این مقاله بر آن است تا با نزدیک شدن به پایان سال ۲۰۲۲، از چند مورد از رویدادهای مهم جهان در این سال یاد کند.
مورخان در آینده ممکن است سال ۲۰۲۲ را به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ در نظر بگیرند که پایان یک دوره و آغاز دوره دیگریست. جنگ بزرگ با تهدید حملات هسته‌ای به اروپا بازگشت و درها با شدت زیادی بر سیاست تعامل استراتژیک ایالات متحده با چین بسته شد. با این حال، دوازده ماه گذشته خبرهای خوبی را نیز به همراه داشته است. مهمترین خبر آن است که همه‌گیری کووید۱۹ در بسیاری از کشورها کاهش پیدا کرد. اما به طور کلی می‌توان گفت که سال ۲۰۲۲ بیشتر از اینکه با خود اخبار خوب داشته باشد، با اخبار بد همراه بود. به همین دلیل ما سعی کردیم که چند مورد از رویدادهای مهم جهانی در سال گذشته را در این مقاله بیاوریم. ممکن است بخواهید هر کدام از موارد پیش رو را با جزئیات بیشتری مطالعه کنید. لازم به ذکر است که بسیاری از این وقایع تا سال 2023 و پس از آن ادامه خواهد داشت.
.
۹. آشفتگی سیاسی بریتانیا
سنجش عملکرد یک نخست وزیر هرگز با یک عروسک خیمه شب بازی ممکن نیست، اما این هم یکی از وقایع سال ۲۰۲۲ در بریتانیا است. کشوری که زمانی مقر امپراتوری‌اش جهان را در بر می‌گرفت، تنها در دو ماه سه نخست وزیر عوض کرد و طولانی‌ترین پادشاهی تاریخ را نیز از دست داد. علت تقریبی آشفتگی پایتخت این کشور این بود که بیش از ۵۰ نفر از اعضای دولت بوریس جانسون در ماه ژوئیه در اعتراض به خیل عظیم رسوایی، آنهم زمانی که او بر سر قدرت بود استعفا دادند. وی نیز با استعفای خود موافقت کرد و لیز تراس جانشینش شد. اما او هم فقط چهل و پنج روز دوام آورد و کوتاه‌ترین دوره تصدی نخست وزیری در برتانیا را در تاریخ به ثبت رساند. (وی همچنین آخرین فردی بود که ملکه الیزابت دوم از او خواست تا تشکیل دولت بدهد).
تراس این موقعیت را زمانی بدست آورد که در انتخابات حزب محافظه کار تنها ۰.۳ درصد از مردم بریتانیا واجد شرایط رای دادن بودند. او مرگ خود را با کاهش فوری مالیات‌ها رقم زد.
این اقدام باعث کاهش شدید ارزش پوند انگلیس شد.
حالا ریشی سوناک، که یکی از حامیان سقوط مهندس جانسون بود، به عنوان اولین نخست وزیر رنگین پوست بریتانیا این افتخار را دارد تا سعی کند این آشوب را آرام کند. او با چالش‌های جدی مواجه است. به نظر می‌رسد که بریتانیا با تورم ۱۵ درصدی‌اش در رکود اقتصادی قرار دارد که بخشی از آن به دلیل افزایش سرسام‌آور قیمت منابع انرژی در پی حمله روسیه به اوکراین است. مشکل بزرگتر، و علت اصلی شرایط فعلی بریتانیا این است که ظاهرا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا آن رونق اقتصادی که وعده داده بود را رقم نزده است. خیلی از افراد حاضر ممکن است بگویند «مثل روز روشن بود»، اما همچنان بازگشت به اتحادیه جزو برنامه‌های این کشور به شمار نمی‌رود.
۸. بحران‌های سه‌گانه پاکستان
سه بحران سیاسی، اقتصادی و آب و هوایی از جمله بحران‌هایی هستند که در سال ۲۰۲۲ پاکستان را تحت تاثیر قرا داده‌اند. رای عدم اعتماد به عمران خان، نخست وزیر وقت پاکستان در ماه آوریل تایید شد و او نیز در زمره تمام نخست وزیران این کشور که نتوانسته‌اند دوران پنج ساله ریاست خود را حفظ کنند، قرار گرفت. خان اما بدون سر و صدا به سمت بازنشستگی پیش نرفت. وی در عوض پیروان خود را در یک سری راهپیمایی اعتراضی به پایتخت این کشور، اسلام آباد، رهبری کرد و در پی برکناری جانشین خود، نخست وزیر شهباز شریف بود. ظاهرا دولت هم در تلافی در ماه اوت خان را به نقض قوانین ضد تروریسم پاکستان متهم کرده است. وی در ماه نوامبر در یک سو قصد نافرجام مجروح شد. او شریف و مقامات ارشد نظامی را مسئول این حملات دانست و خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام در کشور شد.
مقامات پاکستان همزمان با راهپیمایی پیروان خان در تلاش بودند تا بحران بدهی این کشور را حل کنند.
چرا که ذخایر ارزی مورد نیاز برای تامین مالی این بدهی و پرداخت هزینه واردات به طرز شدیدی کاهش یافته بود. صندوق بین المللی پول در ماه اوت یک بسته کمک مالی را به این کشور رساند که از سقوط فوری اقتصادی جلوگیری کرد.
با این حال، پاکستان فقط ۳۰ میلیارد دلار به چین بدهکار است که معادل ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش است. و باید تقریبا ۲ میلیارد دلار وام خارجی هم در سال ۲۰۲۳ بازپرداخت کند. اقدامات لازم برای تامین کمک صندوق بین المللی پول نیز احتمالا رشد اقتصادی را همزمان با افزایش تورم از این هم کمتر کند. باران‌های سیل‌آسای موسمی و ذوب شدن یخچال‌های طبیعی نیز حماسه‌هایی در پاکستان آفریدند که باعث تشدید مشکلات سیاسی و اقتصادی شد. یک سوم کشور تمام زیر سیل فرو رفت و بیش از یک میلیون خانه ویران شد. این بحران‌های سه‌گانه احتمالا در سال ۲۰۲۳ باعث می‌شوند تا ۲۲۵ میلیون از شهروندان این کشور با شرایط سخت معیشتی مواجه شوند.
۷. تشدید بحران‌های بشردوستانه
یکی از مهمترین وقایع سال ۲۰۲۲ حمله روسیه به اوکراین که توجه جهانیان را به سمت اوکراینی‌هایی که برای امنیت به جایی غیر از وطن خود فرار می‌کنند، سوق داد. این پوشش سبب شد تا بحران‌های بشردوستانه و پناهندگان سایر نقاط جهان از نظرها پنهان بماند. در حال حاضر حدود ۳۲ میلیون نفر پناهنده در سراسر جهان وجود دارد، این بدان معنی است که این افراد از سرزمین مادری خود به دلیل آزار و اذیت، درگیری و یا خشونت فرار کرده‌اند. این تعداد با احتساب افراد بی‌پناه داخلی، یعنی افرادی که مجبور به ترک خانه‌های خود شدند اما همچنان در کشورشان زندگی می‌کنند به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر می‌رسد. این عدد در مقایسه با آمار سال ۲۰۲۱، ۱۳ میلیون بیشتر است که معادل مجموع جمعیت ایرلند، لیتوانی و نیوزلند است.
افزایش نرخ پناهندگان و آوارگان داخلی تا حدودی به جنگ اوکراین باز می‌گردد.
بحران‌های بشردوستانه در کشورهایی مانند سوریه، افغانستان، سودان جنوبی و یمن بدون هیچ گشایشی همراه با مسائل و مشکلات اصلی همچنان به مسیر تاریک خود ادامه می‌دهد. سوریه به تنهایی بار یک پنجم از پناهندگان سراسر دنیا را به دوش می‌کشد. افزایش خشونت‌های گروهی در هائیتی نیز باعث شده تا هزاران هائینی به خارج از کشور فرار کنند و به دنبال مداخله خارجی برای بازگرداندن نظم داخلی باشند.
با این حال، به نظر می‌رسد که اتیوپی یکی از نقاط امید سال ۲۰۲۳ باشد. دولت اتیوپی در ماه نوامبر با رهبران تیگرایان مصالحه کرد و به جنگ دو سالهای که بیش از ۵.۱ میلیون نفر را آواره کرده بود پایان داد.
اما آژانس‌های امدادی بین‌المللی و سازمان‌های بشردوستانه خصوصی درباره تلاش‌های غرب برای کمک به اوکراین که باعث محدود کردن کمک‌های مالی برای حمایت از بحران‌های بشردوستانه در جاهای دیگر می‌شود، همچنان ابراز نگرانی می‌کنند.
۶.چپگرایی آمریکای لاتین
پنج سال واقعا می‌تواند تغییرات زیادی را ایجاد کند. سیاستمداران حزب راست در آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۷ به قدرت رسیدند. اما با انتخاب آندرس مانوئل لوپز اوبرادور در مکزیک از سال ۲۰۱۸ این گرایش به سمت دیگری حرکت کرد. آلبرتو فرناندز، نامزد چپ میانه، مدعی ریاست جمهوری آرژانتین در سال ۲۰۱۹ شد. لوئیس آرس پیرو حزب سوسیالیست در سال ۲۰۲۰ ریاست جمهوی بولیوی را به عهده گرفت. پدرو کاستیو سوسالیست نیز در سال گذشته رئیس جمهور پرو و گابریل بوریک چپ‌گرا نیز رئیس جمهوری شیلی شد.
این گرایش به چپ در سال ۲۰۲۲ با انتخاب شیومارا کاسترو سوسیالیست به عنوان رئیس جمهور هندوراس ادامه یافت. گوستاوو پترو، مبارز سابق شورشی با تبدیل شدن به اولین رئیس جمهور چپ کلمبیا تاریخ ساز شد و رئیس جمهور سابق برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، با شکست دادن ژایر بولسونارو جناح راست، به ریاست جمهوری بازگشت. تغییر منطقه‌ای به حزب چپ در آمریکای لاتین سابقه تاریخی داشته است.
سیاستمدارانی مانند هوگو چاوز، لولا و اوو مورالس در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ با پیروزی در انتخابات صحبت از جناح صورتی را به میان آوردند.
اینکه آیا این روند اخیر هم رد پایی از همین جناح را در خود داشته باشد جای بحث دارد. واضح است که این رهبران برای اجرای وعده‌های خود برای مقابله با بسیاری از نابرابری‌های اقتصادی، جنسیتی و نژادی که این مناطق را فرا گرفته، به شدت تحت فشار خواهند بود. تمام این افراد با کندی رشد اقتصادی جهانی، افزایش نرخ بهره، افزایش تورم، پیامدهای ادامه‌دار حاصل از کووید مواجه خواهند بود. دو قطبی شدن سیاسی نیز در همین وادی سراسر منطقه را در بر گرفته است. اتفاقات اخیر از همین حالا حاکی از آن است که این احزاب یک رهبر واحد را مطالبه خواهند کرد. کنگره پرو در همین ماه گذشته رئیس جمهور کاستیلو را پس از تلاش برای استناد به قوانین اضطراری استیضاح کرد.
۵. بهبود شرایط کووید
از دیگر وقایع سال ۲۰۲۲ این بود که همه‌گیری سرانجام به پایان رسید. سه سال پس از ظهور کووید در صحنه جهانی، به نظر می‌رسد که دنیا به اولین همه‌گیری سراسری در یک قرن گدشته پایان داده است. رئیس سازمان بهداشت جهانی در ماه سپتامبر اعلام کرد که پایان همه‌گیری «پیش‌رو» است. این واقعیت زمانی مشهود شد که بسیاری از کشورها قرنطینه، محدودیت‌های سفر و اقدامات اوایل سال ۲۰۲۰ را کنار گذاشتند.
این اقدام زمانی به خود جامه عمل پوشاند که واکسن‌ها و اقدامت درمانی برای مقابله با کاهش احتمال مرگ ناشی از کووید مثمر ثمر واقع شد و بسیاری از شهروندانی که قبلا مبتلا به این بیماری شده بودند نیز توانستند در برابر این ویروس به ایمنی برسند. تنها استثنا این روند، چین بود.
این کشور مدت‌ها پس از آنکه تمام کشورهای دیگر محدودیت‌های کووید را کنار گذاشته بودند، تصمیم به پیشروی با سیاست‌های عدم تسامح مطلق گرفت و ترجیح داد که در تمام مناطق رخداد بیماری سرکوب‌های سختگیرانه‌ای را اعمال کند. مردم چین در اواخر سال ۲۰۲۲ شروع به شورش علیه این سیاست‌های که به گفته‌ی مقامات چینی یک موفقیت بزرگ به حساب می‌آمد، کردند. پکن در ماه دسامبر شروع به کاهش محدودیت‌های کووید کرد.
با این حال، تاثیر به سزایی از سمت واکسن‌های چینی به گوش نمی‌رسد، این کشور با وجود جمعیتی که همچنان در معرض کووید قرار دارند، از واردات واکسن‌های غربی موثرتر نیز خودداری کرده است. بنابراین، تلفات ناشی از کووید در این کشور در سال ۲۰۲۳ افزایش خواهد یافت.
حتی اگر چین موفق شود که آماری که ایالات متحده و سایر کشورها در سال ۲۰۲۰ تجربه کردند را پشت سر بگذارد، کووید برای سالهای سال در این کشور و سایر نقاطش به عنوان یک بیماری کشند باقی خواهد ماند. لازم به ذکر است که بیش از ۲۰۰۰ آمریکایی در پایان سال ۲۰۲۲ هر هفته بر اثر کووید جان خود را از دست دادند.
۴. بازگشت تورم
روزهای خوب گذشته گاهی اوقات آنچنان هم خوب بنظر نمی‌رسند. اواخر دهه ۱۹۷۰ یکی از این موارد است. هر کسی که در آن سال‌ها زندگی کرده باشد می‌داند که تورمی که از حقوق چیزی باقی نمی‌گذارد به چه شکل است. این افزایش تورمی تنها زمانی آرام شد که ایالات متحده نرخ بهره را افزایش داد و باعث ایجاد یک رکود بی‌رحمانه شد، آنهم در چهار دهه قبل از آن که جهان داشت به نرخ تورم پایین عادت می‌کرد. در واقع، که اقتصاددانان مدتی نگران این بودند که نرخ تورم آنقدر پایین آمده که ممکن است باعث ایجاد فرود فاجعه‌بار تورم شود. این خطر رفع شد، اما سال ۲۰۲۲ شاهد افزایش تورم در سراسر جهان بود.
افزایش قیمت‌ها ناشی از ترکیبی از مسائل مربوط به عرضه و تقاضا بود.
از جانب تقاضا، این سال‌ها سیاست پولی سهل دولت همراه با مخارج سیل آسا برای جلویگری از فروپاشی اقتصادی در طول کووید بود که پول بیشتری را در جیب مصرف‌کنندگان گذاشت.
از جانب عرضه هم در ابتدا کووید و سپس حمله روسیه به اوکراین بود که زنجیره‌های عرضه جهاین را مختلف کرد و باعث افزایش کمبود در طیف وسیعی از کالاها شد.
افزایش قیمت‌ها به میزان یکسانی باعث اختلال در سیاست‌های کشورهای ثروتمند و فقیر شده است، چرا که رهبران در تلاشند تا با خشم فزاینده عمومی ناشی از شرایط مقابله کنند. مشکل اینجاست که درمان اصلی تورم افزایش نرخ بهره است. با این حال، انجام این کار کمک چندانی به حل اختلالات زنجیره تامین نمی‌کند و می‌تواند باعث رکود شود. فدرال رزرو ایالات متحده و سیار بانک‌های مرکزی امیدوارند که بتوانند شرایط را برای یک رشد کم مهندسی کنند که حتی اگر موفق هم شوند، نرخ بهره بالاتر در حال حاضر می‌تواند باعث ایجاد بحران بدهی برای کشورهای فقیر شود.
۳. وخامت تغییرات اقلیمی
چهل سال پیش، زمانی که دانشمندان برای اولین بار درباره یک فاجعه آب و هوایی هشدار دادند، مشکلی بود که برای آینده به نظر می‌رسید. سال ۲۰۲۲ نشان داد که آن آینده خطرناک فرا رسیده است. زمانی که اتفاقات نادر آب و هوایی شدید رایج شد. اروپای موجی از گرمای بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد که باعث سوختن جنگل‌ها و خشک شدن رودخانه‌ها شد. پاکستان نیز متجمل موج گرمایی شد که به دنبال آن بادهای موسمی تاریخی رقم خورد که یک سوم کشور را زیر آب فرو برد. جنوب غربی ایالات متحده یک خشکسالی بی‌سابقه را تجربه کرد که باعث کاهش سطح آب مخازنی مانند دریاچه مید شد و عملکرد کشت محصولات را کاهش داد. از سمت دیگر، طوفان یان باعث ویرانی فلوریدا شد. مجمع بین دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل در ماه آوریل هشدار داده بود که اثرات و پیامدهای این تغییرات به زوری جبران ناپذیر خواهد بود.
با این حال، چند نقطه روشن در این زمینه وجود دارد.
کنگره ایالات متحده به همراه جو بایدن در ماه اوت قانونی به نام Inflation Reduction Act را تصویب کردند که به عنوان مهمترین گامیست که تا کنون برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که منشا تغییرات اقلیمی هستند، اعلام شده است. به همین ترتیب، دانشمندان هم پیشرفت‌های تکنولوژیکی را خلق کردند که ممکن است روزی بتواند بشر را از سوخت‌های فسیلی دور کند. اما دولت به طور کلی همچنان عمل کردن به این اقدامات را به عقب می‌اندازد. نشست COP27 در شرم الشیخ مصر با توافق بر ضرر و زیان به پایان رسید که در تئوری کشورهای ثروتمند را وادار به جبران خسارت کشورهای فقیری که از تغییرات اقلیمی دچار آسیب شده‌اند، می‌کند. با این حال، هیچ پیشرفتی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل نشد. دی اکسید کربن در عوض به افزایش میزان خود در جو زمین در سال ۲۰۲۲ ادامه داد.
۲. افزایش تنش‌ها میان آمریکا و چین
جنگ بر سر قدرت همچنان میان آمریکا و جین برقرار است. استراتژی امنیت ملی دولت بایدن که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد صراحتا به این نکته اشاره کرد: «چین دائما قصد دارد تا ظرفیت تغییر نظم بین المللی را طوری رقم بزند که نظم زمین بازی جهانی به نفع خودش تمام شود و ایالات متحده نیز بر آن است تا برنده این رقابت باشد.» دولت بایدن به نظامی‌سازی دریای جین جنوبی توسط پکن، حمایت این کشور از حمله روسیه به اوکراین، تلاش برای ارعاب تایوان و سرقت گسترده مالکیت معنوی اشاره کرد که نشان می‌دهد رفتار پکن آمریکا را مجبور به کنار گذاشتن سیاست‌های خود در برابر استقبال از قدرت چین کرده است.
واکنش خصمانه چین به سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، به تایوان در ماه اوتنیز حاکی از افزایش تنش میان این دو کشور بود.
بایدن در ماه اکتبر با ممانعت از دسترسی چین به تراشه‌های نیمه هادی پیشرفته و فناوری ضروری برای تسلط بر زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی گام بزرگی را برای محدود کردن به قدرت رسیدن این کشور برداشت. وی همچنین دوستان و متحدانش را فرا خواند تا مواضع سخت مشابهی را در برابر چین اتخاذ کنند. با این حال، تمایل دولت به اقدامات یکجانبه، کمبود ابتکارات تجاری و پذیرش سیاست صنعتی که باعث دزدیدن مشاغل از همین دوستان و متحدان می‌شود، موجب شد تا تلاش‌های او راه به جایی نبرد. بایدن و شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در حاشیه اجلاس G-20 با یکدیگر دیدار کردند.
آن‌ها وعده دادند تا برای کاهش تنش‌های موجود کاری کنند و در زمینه‌هایی مانند تغییرات اقلیمی و سلامت عمومی با یکدیگر همکاری کنند. با این وجود، احتمالا سوظن و خصومت‌های متقابل این رابطه را در سالهای آینده تحت تاثیر قرار خواهد داد.
۱. حمله روسیه به اوکراین
گاهی ممکن است برخی سازمان‌ها پیشگویی‌هایی کنند که به هیچ وجه نمی‌شود باورشان کرد. مقامات آمریکا و برتانیا در اواخر سال ۲۰۲۱ راجع به حمله روسیه به اوکراین هشدار داده بودند. با این حال، بسیاری از رهبران اروپایی، از جمله ولادمیر زلنسکی، رئیس جمهور وقت اوکراین، این پیشگویی را رد کردند. اما روسیه در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ یک «عملیات نظامی ویژه» را آغاز کرد که به گفته‌ی خود برای پاک کردن اوکراین از «نظامی‌ها و نازی‌ها» لازم بود.
اوکراین در کمال تعجب کرملین و اکثر کارشناسان نظامی در برابر این حمله مقاومت و سپس شروع به عقب نشاندن نیروهای روس کرد. مسکو از تلاش خود برای تصرف کی اف چشم‌پوشی کرد. و به تصرذف منطقه دونباس در شرق اوکراین روی آورد. اوکراینی‌ها نیز در ماه سپتامبر ضدحمله‌ای را آغاز کردند. که منجر به آزادی شهر خارکف در شمال شرقی این کشور شد. شش هفته بعد، نیروهای روسی شهر خرسون واقع در جنوب شرقی اوکراین را ترک کردند.
به همین ترتیب:
شواهد و گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که اوکراین ممکن است به دنبال بازپس گیری شهر کریمه باشد که روسیه در سال ۲۰۱۴ آن را به تصرف خود در آورد. حمله روسیه موجب بروز اختلافات ژئوپلیتیک قابل توجهی شد. کشورهای غربی در حمایت از کی اف برخاستند. با این وجود چین و اکثر کشورهای جنوبی جهان علیرغم اصرارشان بر تقدیس مرزهای ملی این کار را انجام ندادند. برخی حتی این تهاجم را به دلیل گسترش ناتو دانستند. این افراد با این حال نتوانستند توضیح دهند که چگونه کشوری که در سی سال گذشته کمتر از خشونت در منطقه استفاده می‌کرده و به گفته‌ی رهبرانش دچار «مرگ مغزی» شده ناگهان شروع به تهدید روسیه کرده است. آتش بس همزمان با پایان سال ۲۰۲۲ بعید به نظر می‌رسد.
روسیه زیرساخت‌های حیاتی اوکراین را مورد هدف قرار داده، به امید اینکه زمستان بتواند کاری را که پوتین در انجامش موفق نبوده است انجام دهد؛ شکست اراده اوکراین. باقی جهانیان نیز در همین حال در تلاشند تا خود را با شوک‌های قیمتی، اختلالات عرضه و کمبود مواد غذایی ناشی از این حمله تطبیق دهند.
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد
منبع: CFR
