امروز اول تیر ماه زادروز «عبّاس کیارستمی»، نویسنده، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تدوین‌گر، عکاس، تهیه‌کننده، گرافیست، کارگردان هنری، نویسنده و نقاش است. کسی که به سینمای ایران رنگ دیگری داد و با افتخار آن را به جهانیان شناساند.
بی‌شک «کیارستمی» تاثیری شگرف در سینمای ایران و حتی جهان از خود باقی گذاشت. فیلم‌های او آرام، بی‌هیاهو و مطرح کننده درونی‌ترین و فلسفی‌ترین سوالات انسانی هستند. افراد زیادی بعد از کیارستمی، تحت تاثیر سبک او دست به خلق آثار هنری زدند ولی هیچ وقت نتوانستند مانند او باشند. با گذر زمان نه تنها از ارزش فیلم‌های به جا مانده از او آن‌ها کاسته نمی‌شود، بلکه عمق تفکر او را بیش از پیش نمایان می‌کند.
کودکی و تحصیلات
«کیارستمی» متولد سال ۱۳۱۹ در تهران است. پدرش «احمد» از طایفه «کیارستمی»های میگون بود و اصالتا شمیرانی محسوب می‌شود.
در مدرسه‌ی جَم قلهک همکلاسی «آیدین آغداشلو» بود. کار هنری را با نقاشی شروع کرد و در سن ۱۸ سالگی در یک مسابقه‌ی نقاشی جایزه دریافت کرد.
سپس وارد دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد به فراگیریِ نقاشی و طراحیِ گرافیک پرداخت شد.
از سال ۱۳۴۶ در سازمان تبلیغاتی نگاره به طراحی و ساختن تیتراژ فیلم از جمله فیلم‌های «وسوسه‌ی شیطان» ساخته‌ی «محمد زرین دست» و »قیصر» و «رضا موتوری» ساخته‌ی «مسعود کیمیایی» پرداخت.
شروع کار فیلمسازی
«کیارستمی» سال ۱۳۴۹ با ساخت فیلم کوتاه «نان و کوچه» فعالیتش را در سینما آغاز کرد و تا زمان فوت بیش از ۴۰ اثر اعم از فیلم سینمایی، فیلم کوتاه و مستند را در کارنامه درخشان خود ثبت کرد.
او همچنین فیلم‌های «کپی برابر اصل» و »مثل یک عاشق» را در خارج از کشور فیلمبرداری کرد و به تولید رساند.
«کیارستمی» در سال ۱۳۵۱ فیلم «زنگ تفریح» و در سال ۱۳۵۳ فیلم «مسافر» را ساخت و مطرح شد.
پس از انقلاب اسلامی، «کیارستمی» برخلاف بسیاری از سینماگران، در ایران ماند و به فعالیت خود ادامه داد و در مورد این تصمیمش گفت:
« اگر درختی را که ریشه در خاک دارد از جایی به جای دیگر ببرید، آن درخت دیگر میوه نمی‌دهد و اگر بدهد آن میوه دیگر به خوبی میوه‌ای که در سرزمین مادری‌اش می‌تواند بدهد نیست. این یک قانون طبیعت است. فکر می‌کنم اگر سرزمینم را رها کرده بودم درست مانند این درخت شده بودم. »
«کیارستمی» با همین تفکر بعد از انقلاب پایه‌گذار سینمایی نو و متفاوت شد.
از جمله برترین فیلم‌های عباس کیارستمی در سینمای پس از انقلاب می‌توان به آثار بسیار موفقی چون خانه دوست کجاست (۱۳۶۵)، مشق شب (۱۳۶۷)، زندگی و دیگر هیچ (۱۳۷۰)، زیر درختان زیتون (۱۳۷۳)، طعم گیلاس (۱۳۷۶)، ده (۱۳۸۱) و شیرین (۱۳۸۷) اشاره کرد.
سبک کیارستمی
«کیارستمی» مبتکر سبکی نوین در سینمای ایران شد که بر خلاف دیگر فیلم‌های گیشه‌ای، به دور از تجمل و تنش و هیجان‌های رایج بود.
او در هر زمینه‌ای نگاه و برداشتی متفاوت داشت. نبوغ او در تعریف ساده‌ترین مسائل به ساده‌ترین روش‌ها بود که در عین حال ذهن انسان را ساعت‌ها درگیر خود می‌کرد.
در اکثر آثار او، افراد نابازیگر ایفاگر نقش‌های مختلف بودند و هریک ویژگی‌ها و داستان خود را وارد فیلم می‌کردند و هنر کیارستمی در بازی گرفتن از این افراد بود.
مخاطب فیلم‌های کیارستمی وجدان انسان‌ها بود و هرگز با هدف فروش بیشتر در گیشه فیلم‌های عامه پسند نساخت.
او مفهوم مرگ، رنج، فقر، امید به زندگی، کمک به همنوع و بسیاری از مسائل انسانی را به زیباترین شکل ممکن به تصویر می‌کشید.
درخشش جهانی و دریافت نخل طلا
«کیارستمی» به عنوان یکی از تاثیرگذارترین سینماگران جهان سابقه حضور در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی را داشته که از بین آن‌ها می‌توان به چهار دوره داوری در جشنواره بین‌المللی فیلم کن در سال ۱۹۹۳، ۲۰۰۲، ۲۰۰۵ و ۲۰۱۴ اشاره کرد.
او پنج بار نامزد جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن شد و در سال ۱۹۹۷ با فیلم طعم گیلاس برنده جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن شد.
طعم گیلاس از سوی مجله تایمز جزء ۱۰ فیلم برتر تاریخ جشنواره کن و در فهرست ده فیلم برتر سینمای مفهومی نیز قرار گرفت.
داستان این فیلم درباره مردی به نام بدیعی (همایون ارشادی) است که قصد خودکشی دارد و قبر خود را نیز در کنار یک درخت آماده کرده است. بدیعی تصمیم گرفته است که تمام قرص‌هایش را یکجا مصرف کرده و در قبر خود بخوابد. در مسیر رسیدن به درخت مورد نظرش، به دنبال فردی می‌گردد که در ازای پیشنهاد مبلغ قابل توجهی پول، پس از مرگ او رویش خاک بریزد. او برای یافتن چنین شخصی با افراد مختلفی در مسیر خود هم صحبت می‌شود. همه آنان به جز یک نفر از انجام این کار سرباز می‌زنند. در پایان فیلم شاهد تغییر نگرش بدیعی نسبت به پدیده مرگ و زندگی هستیم. او به درک تازه‌ای از معنای زندگی دست می‌یابد.
«همایون ارشادی»، بازیگر این فیلم در رابطه با عباس کیارستمی می‌گوید:
«او مسیر زندگی من را تغییر داد و این نکته شاید بر آن‌ها که من را می‌شناسند، پوشیده نباشد؛ اما آنچه حتی بر من پوشیده بود، این بود که او چگونه زندگی بسیاری را در ایران و در سایر نقاط جهان تحت تأثیر قرار داده بود. عباس کیارستمی که خود را برای همیشه مدیون او می‌دانم و همیشه جز در نوشتار «آقای کیارستمی» خطابش می‌کردم، هیچ کاری را مثل دیگران انجام نمی‌داد و فیلم‌هایش نیز شباهتی به فیلم‌های دیگران نداشت. تا روزهای آخر «به سبک خودش» به جهان نگریست و آخرین حرفی که به من زد این بود: همایون، به زودی ۲۰سالگی طعم گیلاس را می‌توانی به «این» مناسبت یادآوری کنی و در «این» مراسم فیلم را نمایش دهی. »
ازدواج عباس کیارستمی
«کیارستمی» در سال ۱۳۴۸ با «پروین امیرقلی» ازدواج کرد و در سال ۱۳۶۱ از او جدا شد. دو پسر به نام‌های احمد و بهمن حاصل این ازدواج هستند.
بهمن کیارستمی در سال ۱۹۹۳ در سن ۱۵ سالگی مدیر فیلمبرداری و کارگردان شد و فیلم مستند سفری به دیار مسافر را ساخت.
بیماری و مرگ
سیزده روز مانده به عید نوروز ۱۳۹۵، «کیارستمی» جهت عمل پولیپ روده توسط دکتر میر، در بیمارستان جم بستری شد اما دکتر میر برخلاف تعهد اخلاقی و تعهدات پزشکی «کیارستمی» را به فرزند خود سپرد.
فرزند دکتر «میر» نیز با اطمینان از تبحر خود بدون انجام آزمایشات لازم از جمله پاتولوژی، کیارستمی را روانه اتاق جراحی می‌کند. «عمل موفقیت آمیز بود» این خبری بود که دکتر احمد میر فرزند پزشکی که کیارستمی به اعتبار نام او خود را به تیغ جراحی سپرده بود، به خانواده کارگردان نامدار اعلام کرد.
«میر» این جمله کوتاه را گفت و به سرعت راهی سفر نوروزی خود به فرنگستان شد تا قدری به خاطر عمل «موفقیت آمیزی» که داشت، ریلکس کند و به استراحت بپردازد. اما در نخستین روزهایی که میر تازه کشور را ترک کرده بود، از بیمارستان به او خبر رسید که کیارستمی دچار «عفونت و خونریزی» شده است.
پس از آن کیارستمی که دیگر به پزشکان همطونش اعتماد نداشت راهی فرانسه شد و سرانجام در روز ۱۴ تیر در یکی از بیمارستان‌های فرانسه درگذشت. پیکر او ۲۰تیرماه ۱۳۹۵ در لواسان به خاک سپرده شد.
در پی مرگ این کارگردان شهیر، خانواده وی بحث قصور پزشکی را مطرح کردند که پس از آن وزیر بهداشت وقت دستور پیگیری سریع پرونده را داد و هیئت انتظامی سازمان نظام پزشکی، مسئولیت رسیدگی به پرونده را به عهده گرفت و پس از چند ماه بررسی، قصور پزشکی در برخی فرآیندهای درمانی اثبات شد.
مرگ کیارستمی و رسانه‌ای شدن بحث قصور پزشکی موجب شد تا مدتی موضوع خطای پزشکی در جامعه ایران مطرح شود. کاربران شبکه‌های اجتماعی با هشتگ «اصلاح سیستم درمانی»، «قصور پزشکی» و «حقوق بیمار» تجربه‌های خود را در نظام درمانی ایران و خطاهای پزشکی با دیگران در میان گذاشتند.
بهمن کیارستمی فرزند این سینماگر نیز فراخوانی با هشتگ «صدای پزشکتان را ضبط کنید» تشکیل داد و از افراد خواست تا برای حفظ سلامت خود در مراجعه به پزشکان صدای آنان را ضبط کنند. کیارستمی این اقدام را تلاشی در جهت ایجاد اندکی اصلاح در نظام پزشکی کشور اعلام کرد.
مهم‌ترین جوایز دریافتی عباس کیارستمی عبارتند از:
مدال طلا فدریکو فلینی از یونسکو در ۱۹۹۵ و ۱۹۹۷
لوح طلایی پانوراما سینمای اروپا ۱۹۹۹
دریافت دکترای افتخاری دانشگاه پاریس و نشان شهروند افتخاری شهر نانت فرانسه در ۲۰۱۰
مدال افتخار دولت ژاپن ۲۰۱۳
جایزه یک عمر دستاورد سینمایی جشنواره بین‌المللی فیلم پرتقال طلایی آنتالیا ۲۰۱۴
عضویت در آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار ۲۰۱۶
منابع: ویکیپدیا، نمناک، یورونیوز، انتخاب
عباس کیارستمی سخنران مراسم یادبود خودش در مونترال بود
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
