جایگاه حسد در ادبیات فارسی
صفت نکوهیده حسد، تأثیری عمیق در انحراف طبع انسانی و گریز او از مسیر خیرخواهی دارد.
این مقوله در پهنه شعر و ادب پارسی همواره مورد عنایت قرار گرفته است. بی شک حسد یکی از رذایل و بیماری‌های اخلاقی است که سلامت جسم و روحی آدمی را به خطر میاندازد و موجب اختلال و آشفتگی در انجام امور فردی و اجتماعی میگردد. حسود بیش از همه، خود را آزار می‌دهد و باعث نابودی و هلاک خود می‌شود؛ اما از آن جایی که انسان یک موجود اجتماعی است، باعث آزار، نابودی و هلاک افراد دیگر نیز می‌شود.
حسادت لایه‌های پنهان فراوانی دارد که گاه خود حسود نیز از آن غافل است. حسد در قالب‌های مختلف گفتاری، کرداری و … بروز می‌کند. بسیاری از انحرافات و جنایاتی که در طول تاریخ، از آدمی سرزده، به واسطه حسادت شکل گرفته است. حسادت می‌تواند به صورت فردی، خانوادگی، گروهی، حزبی، قبیله‌ای، منطقه‌ای، فرقه‌ای، حکومتی و… ظاهر شود.
علماي اخلاق براي حسد دو مرحله كلي و متمايز ذكر كرده‌اند كه عبارتند از:
1- وجود حسد در درون دل و اعماق روح، به گونه‌اي كه انسان آن را كنترل مي‌كند و در گفتار و رفتار او ظاهر نمي‌شود.
2- به گونه‌اي است كه از كنترل خارج مي‌شود و با سخنان و اعمالي نفساني توأم با انتقام‌گيري از محسود و سعي در زوال يافتن نعمت او همراه مي‌گردد.
چند نمونه از حسد در ادبیات فارسی:
مولانا گويد:
عقبه‌اي زين صعب‌‌تر در راه نيست اي خُنُك آن كش حسد همراه نيست
اين جسـد خـانه حسـد آمـد بدان وز حسـد آلــوده بــاشد خـاندان
و در ادامه ابيات مي‌گويد:
هـر كـسي كو از حسد بينـي كُنـد خويشتن بي‌گـوش و بـي‌بيني كنـد
مثنوي معنوي،دفتر اول، بيت: ۴۳۹
سعدي در حكايت پنجم از باب اول گلستان مي‌گويد:
سرهنگ زاده‌اي در سراي اغلمش ديدم كه عقل و كياستي و فهم و فِراستي زايد‌الوصف داشت هم از عهد خُردي آثار بزرگي در ناصيه او پيدا:
بالاي سرش ز هــوشمندي مي‌تــافت ستــاره بلندي
في‌الجمله مقبول نظر سلطان آمد كه جمال صورت و معني داشت و خردمندان گفته‌اند: «توانگري به هنر است نه به مال و بزرگي به عقل است نه به سال» ابناي جنس او بر منصب او حسد بردند و به خيانتي متهم كردند و در كشتن او سعي بي‌فايده نمودند. دشمن چه زند چو مهربان باشد دوست؟
ملك پرسيد كه موجب خصمي اينان در حق تو چيست؟ گفت: در سايه دولت خداوندي «دام مُلكه» همگنان را راضي كردم مگر حسود را كه راضي نمي‌شود الاّ به زوال دولت من و اقبال و دولت خداوند باد
شـور بختـان به آرزو خـواهند مقبلان را زوال نعمت و جاه
گر نبيند به روز، شب پره چشم چشمه آفتـاب را چـه گناه؟
راست خواهي هزار چشم چنان كور بهتر كه آفتـاب سيـاه
چنين كسي به لحاظ وجودي در اين دنيا هم در جهنم است چنان كه در آخرت هم رايحه بهشت را استشمام نخواهد كرد.
عین القضات همدانی و ماجرای قتل او
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
