نشست خبری «محمود علیزاده طباطبایی»، وکیل برخی از قربانیان هواپیمای اوکراینی سرنگون شده در حوالی تهران در سال ۱۳۹۸ همراه با «زهرا مجد» و «محسن اسدی لاری»، والدین دو نفر قربانیان این پرواز بار دیگر موضوع این پرونده را نقل محافل سیاسی کرد.
محمود علیزاده طباطبایی، در این نشست با بیان اینکه بعد از ارجاع پرونده به سازمان قضایی نیروهای مسلح، خانواده‌های زیادی معترض شدند گفت:
«ما از بالاترین فرماندهی نیروهای مسلح شکایت کردیم اما به شکایت ما رسیدگی نشد. بنابراین خانواده‌های قربانیان هواپیمای اوکراینی از پیگیری صرف‌نظر کردند. ولی ما کوتاه نیامدیم و اعتراض کردیم و پرونده به شعبه‌ی ۳۲ دیوان عالی کشور رفت. دیوان عالی کشور به ایراداتی که مطرح شده بود رسیدگی کرد و دادنامه‌ای صادر شد. در نتیجه برای رسیدگی به شعبه‌ی دوم دادگاه نظامی سازمان قضایی نیروهای مسلح رفت که اکنون منتظر تشکیل این جلسه‌ها هستیم.
این وکیل ادامه داد : وقتی سامانه‌ی پدافندی را در جایگاهی مستقر کرده‌اند و به قرارگاه خاتم‌الانبیا اطلاع نداده‌اند، به این معنی است که مقررات نقض شده است. متاسفانه افرادی بدون هماهنگی با قرارگاه خاتم الانبیا سامانه‌ای را بین دو فرودگاه مستقر کردند که اگر همین بند به‌درستی انجام شود، مشخص می‌شود چه کسی تصمیم گرفته است آن سامانه مستقر شود. حکم چنین کسی طبق قانون در حد محاربه است.
وی افزود: پرسش بعدی علت ضبط نشدن مکالمه‌ها بین واحدهای مختلف است؟ از طرفی در همان ساعت پروازهای دیگری از فرودگاه امام انجام شده، تفاوت کریدور هوایی آن‌ها با هواپیمای اوکراینی چه بوده؟ چرا فقط هواپیمای اوکراینی هدف قرار گرفته شده است؟
ابهامات درباره قصور و محاربه در حادثه سقوط هواپیما
بررسی‌های ما نشان می‌دهد آن‌ها حدود ۲۰ دقیقه پس از شلیک می‌دانستند که هواپیمای اوکراینی با شلیک موشک ساقط شده با این وجود سه روز مقامات را در جریان قرار ندادند. دیوان عالی کشور، دستور داد علت اطلاع‌رسانی نشدن و خبررسانی ناقص بررسی شود.
علیزاده طباطبایی با بیان اینکه ما خواستیم که به شکل تخصصی و منصفانه به پرونده قربانیان هواپیمای اوکراینی رسیدگی شود اظهار داشت: «در دادگاه هم خواستیم به این ابهام رسیدگی شود تا مشخص شود این فاجعه چگونه بوده است.» آیا تقصیر، قصور و محاربه مطرح است؟ چطور می‌شود برای یک زورگیری حکم محاربه می‌دهند اما کسی که جان ۱۷۶ نفر و یک جنین را گرفته است، به اتهام محاربه ۱۰ سال زندان می‌دهند؟ این‌ها ایراداتی است ما مطرح کرده‌ایم. همچنین خواسته‌ایم متهمان اصلی مشخص شوند. تا شدیدترین مجازات‌ها برایشان مشخص شود.
خواسته خانواده قربانیان هواپیمای اوکراینی چیست؟
این وکیل در رابطه با خواسته خانواده قربانیان هواپیمای اوکراینی گفت: «آنچه که برای خانواده‌های التیام‌بخش است، نه دادن خسارت مالی، بلکه رسیدگی به شکل عادلانه و محکوم شدن مقصرانی است که باعث شده‌اند مسافران به قتل به برسند.»
متهمان پرونده هواپیمای اوکراینی و میزان مجازاتشان
فروردین سال ۱۴۰۲ براساس رای صادره از سوی دادگاه، متهم ردیف اول پرونده سقوط هواپیمای اوکراینی، به اتهام مباشرت در قتل شبه‌عمد سرنشینان هواپیمای اوکراینی مستند به مواد قانونی به تحمل سه سال حبس تعزیری و به دلیل لغو دستور ابلاغی و با توجه به گستردگی آثار و تبعات این اقدام به حداکثر مجازات (۱۰ سال حبس تعزیری) نیز محکوم شده است.
بر این اساس مجموع حکم حبس صادر شده در مورد متهم ردیف اول هواپیمای اوکراینی (فرمانده سامانه دفاعی تور‌ام یک) ۱۳ سال حبس تعزیری است. که اشد مجازات (۱۰ سال حبس) با احتساب ایام بازداشت قبلی قابل اجرا خواهد بود.
متهم ردیف اول، علاوه بر حبس به پرداخت دیه در حق اولیای دمی که مطالبه دیه داشته‌اند نیز محکوم و دادگاه برای این متهم مجازات تکمیلی نیز در نظر گرفته است.
احکام سایر متهمان پرونده هواپیمای اوکراینی نیز به شرح زیر است:
- متهمان ردیف دوم و سوم (پرسنل سامانه دفاعی تور‌ام یک): یک سال حبس
- متهم ردیف چهارم (مسئول میز سامانه‌های دفاعی تور‌ام یک): سه سال حبس
- متهم ردیف پنجم (مسئول پست فرماندهی سامانه دفاعی تور‌ام یک): سه سال حبس
- متهم ردیف ششم پرونده (فرمانده وقت پایگاه پنجم پدافند هوایی تهران): ۲ سال حبس
- متهم ردیف هفتم پرونده (افسر شیفت مرکز کنترل عملیات منطقه‌ای تهران): ۲ سال حبس
- متهم ردیف هشتم (فرمانده وقت مرکز کنترل عملیات منطقه‌ای تهران): یک سال و نیم حبس
- متهم ردیف نهم (فرمانده وقت منطقه پدافند هوایی تهران): یک سال حبس
- متهم ردیف دهم (فرمانده وقت پدافند هوایی نیروی هوا و فضای سپاه): یک سال حبس
دادگاه در خصوص متهمان ردیف دوم الی دهم پرونده هواپیمای اوکراینی، علاوه بر مجازات‌های تعیینی، مجازات تتمیمی و تکمیلی نیز در نظر گرفته است.
همچنین برای هر جان‌باخته این حادثه مبلغ ۱۵۰ هزار دلار یا معادل یورویی آن نیز به عنوان پرداخت‌های دل‌جویانه فارغ از رسیدگی‌های قضایی در نظر گرفته شده است که به خانواده این افراد تعلق می‌گیرد.
ماده ۳۷ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح چه می‌گوید؟
بنابر ماده ۳۷ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح هر نظامی که اوامر فرماندهان یا روسای مربوطه را لغو کند به ترتیب زیر محکوم می‌شود:
الف – هرگاه از امر حرکت به طرف دشمن یا محاربان و مفسدان امتناع ورزد، چنانچه حاکی از همکاری با دشمن باشد و یا موجب اخلال در نظام (بهم خوردن امنیت‌کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این صورت به حبس از سه تا پانزده سال.
ب – اگر مخالفت با اوامر در ناحیه‌ای است که در آن حالت جنگی یا محدودیت‌های ضروری اعلام شده و آن مخالفت مربوط به امور جنگی یا مقررات حالت محدودیت‌های ضروری باشد در صورتی که عمل او موجب اخلال در نظام (بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام باشد به مجازات محارب والا به حبس از دو تا ده سال.
در دادگاه کانادا چه گذشت؟
دادگاهی در کانادا با شکایت گروهی از بازماندگان هواپیمای اوکراینی تشکیل شد. همچنین در حکم صادره خود، شلیک به هواپیما را عمدی خواند.
همزمان کانادا که گروهی از مسافران هواپیما از اتباع این کشور بودند به نمایندگی از اوکراین، سوئد و بریتانیا که شهروندان آن‌ها هم در این حمله کشته شدند به دیوان بین‌المللی دادگستری عالی‌ترین نهاد قضایی سازمان ملل متحد شکایت کرد. روند این دادرسی آغاز شده است. اما هنوز جلسات رسیدگی به آن در محل دیوان در لاهه برگزار نشده است.
محاربه چیست؟ در قوانین ایران چه مجازاتی دارد ؟
چنانچه به گفته علیزاده ، وکیل تعدادی از قربانیان هواپیمای اوکراینی عمل متهم ردیف اول این پرونده محاربه باشد، چه معنایی می‌دهد؟ همچنین چه حکمی بر آن جاری خواهد شد ؟
محاربه از واژه حرب گرفته شده است.این کلمه متضاد کلمه سلم به معنای صلح است. جرم محاربه یکی از جرایم علیه امنیت ملی است.
بر اساس ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی محارب کسی است که مرتکب جرم محاربه شود. به عبارت دیگر کسی که به قصد جان، مال و ناموس دیگران و ایجاد ارعاب اقدام به کشیدن سلاح کند. همچنین موجب ناامنی شود، محارب است. همچنین بر اساس ماده ۲۸۱ قانون مجازات اسلامی، راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه‌ها شوند، محاربند.
ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی بیان می‌دارد: حد محاربه عبارت است از:
- اعدام
- صلب
- قطع دست راست و پای چپ
- نفی بلد
بر اساس مواد ۱۷۲ و ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی، کلیه جرایم از جمله محاربه با یک بار اقرار و یا شهادت دو مرد عادل ممکن است.
برنامه بورسیه کانادا به یاد پرواز اوکراینی
منابع:انصاف‌نیوز، تسنیم‌نیوز
