یک مطالعه بین‌المللی اخیر به رهبری دانشگاه بن گوریون در نیف، به عنوان بخشی از آزمایش MRI مغز DIRECT PLUS، از یک ارتباط حیاتی بین مدیریت قند خون و جلوگیری از پيری مغز پرده برداشته است. یافته‌های آن نشان می‌دهد که مداخلات غذایی خاص می‌تواند به کاهش زوال شناختی مرتبط با پیری کمک کند.
آتروفی مغزی مرتبط با سن که شامل از دست رفتن تدریجی نورون‌ها و انقباض بافت مغز است، یک فرآیند طبیعی بوده که به چالش‌های شناختی و عصبی کمک می‌کند. در حالی که پیری به خودی خود اجتناب ناپذیر است، یافته‌های این مطالعه این امید را زنده می‌كند که تغییرات سبک زندگی می‌تواند باعث جلوگیری از پيری مغز شود. محققان با استفاده از اسکن‌های MRI برای اندازه‌گیری انقباض هیپوکامپ و انبساط بطن‌های جانبی، اختلاف بین سن بیولوژیکی و زمانی مغز را شناسایی کردند. همچنین برخی از افراد نرخ کندتر یا سریع‌تر پیری مغز را نشان دادند.
«پروفسور شای» که رهبری این تحقیق را بر عهده داشت، به رسانه لاین گفت که این یافته‌ها در چگونگی نشان دادن قدرت مداخلات سبک زندگی بر سلامت مغز و جلوگیری از پيری مغز پیشگامانه است. او توضیح داد: «یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این مطالعه این است که مداخلات سبک زندگی، به ویژه رژیم غذایی (رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز) می‌تواند به طور قابل توجهی آتروفی مغزی مرتبط با سن را کاهش دهد. این یک اثر قابل توجه و چشمگیر است.»
چرا کاهش مصرف قند برای مغز امری حیاتی است؟
پاکتر، عضو تیم تحقیقاتی این مطالعه، اظهار داشت: «ما نمی‌توانیم از روند پیری جلوگیری کنیم، اما می‌توانیم از پیری مغز جلوگیری کنیم.» او توضیح داد که کنترل گلیسمی یکی از اصلی‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش سرعت پیری مغز است. همچنین تاکید کرد که این کنترل باید از سنین جوانی آغاز شود، حتی اگر فرد مبتلا به دیابت نباشد.
به گفته پاکتر، تحقیقات نشان داده است که سطح گلوکز خون با افزایش سن، به تدریج و به صورت طبیعی بالا می‌رود. این تغییر تدریجی، اگر کنترل نشود، می‌تواند باعث تسریع پیری مغز شود. او افزود: «به همین دلیل، رعایت رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی، کاهش مصرف قند و پیروی از رژیم‌های گیاهی، از جمله مهم‌ترین اقدامات برای حفظ سلامت مغز هستند.»
پاکتر همچنین تأکید کرد که انتخاب‌های سبک زندگی سالم، مانند مصرف غذاهای گیاهی و کاهش قند، نقش مهمی در جلوگیری از افزایش تدریجی گلوکز دارند. این اقدامات نه تنها سلامت جسمی، بلکه سلامت شناختی و مغزی را نیز بهبود می‌بخشند.
کنترل قند خون مهم‌ترین روش برای جلوگیری از پيری مغز
شای بيان كرد که این تحقیق مکانیسم روشنی را در پشت این پیشرفت‌ها کشف کرد. او گفت: «هنگامی که ما بررسی کردیم که چه چیزی می‌تواند واسطه ارتباط بین رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز و کاهش آتروفی مغز باشد، متوجه شدیم که کنترل قند خون شاهراه اصلی است.»
«این بدان معنی است که یکی از دلایل مفید بودن رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز این است که سطح قند خون را کاهش می‌دهد. مهم‌تر اينكه که حتی در محدوده طبیعی گلوکز خون (بین ۷۰ تا ۱۰۰میلی گرم در دسی لیتر)سطوح پایین‌تر برای جلوگیری از پيری مغز بهتر است. هیچ آستانه دقیقی وجود ندارد؛ در عوض، اثر مستمر است. هر چه بیشتر بتوانید سطح قند خود را کنترل کنید، برای مغزتان بهتر است. حتی سطوح به اصطلاح نرمال هنوز هم قابل بهبود است.»
پاکتر در توصیف اجزای رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز، عناصر کلیدی را ذکر کرد؛ «رژیم غذایی بر سبزیجات، میوه‌ها، آجیل، روغن زیتون، چای سبز، غلات کامل و آووکادو تاکید دارد. شکر و گوشت قرمز کم است. همچنین به جای کره از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن آووکادو استفاده می‌شود. این روش گیاهی برای جلوگیری از پيری مغز بسیار مهم است.»
کاهش حافظه؛ نشانه اولیه پیری مغز
به گفته شای، پیری مغز تدریجی است. اما خوشبختانه ما این تغییرات آناتومیکی را بلافاصله احساس نمی‌کنیم. هیپوکامپ، که مربوط به حافظه است، و بطن‌های جانبی، که با پیری منبسط می‌شوند، از جمله مناطق مغزی هستند که تحت تأثیر قرار می‌گیرند. «ما از اسکن MRI برای اندازه‌گیری این تغییرات استفاده می‌کنیم.»
کاهش حافظه یکی از اولین نشانه‌ها است که با مسائل کوچکی مانند فراموش کردن جایی که کلیدهای خود را گذاشته‌اید، شروع می‌شود. در نتیجه، چیزی نیست که بلافاصله در زندگی روزمره خود متوجه آن شوید. اما به مرور زمان، تست‌های شناختی می‌توانند این نقص‌ها را آشکار کنند. وی افزود: «نکته مهم این است که ما در مورد سلامت تشریحی مغز صحبت می‌کنیم، نه سلامت جسمی کلی. هرچند که گلوکز خون جنبه‌های دیگری از سلامت را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
برخی از افراد سن مغزی دارند که با سن واقعی (تقویمی) آن‌ها متفاوت است. سن مغز جوان‌تر نشان‌دهنده سلامت شناختی بهتر است، در حالی که سن مغز بالاتر ممکن است نشانه‌ای از پیری سریع‌تر و خطر بالاتر زوال شناختی باشد.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز و جلوگیری از پيری مغز
رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز، حاوی ترکیبات غنی از پلی‌فنل مانند مانکای و چای سبز است که ممکن است به مدیریت بهتر قند خون و جلوگیری از پيری مغز کمک کند.
در یک تحلیل جدید، گروهی بین‌المللی از محققان تغذیه و سلامت مغز، از جمله پژوهشگرانی از دانشگاه‌های معتبر مانند هاروارد و لایپزیگ، بررسی کردند که چگونه تغییرات ناشی از رژیم غذایی می‌تواند در جلوگیری از پيری مغز نقش داشته باشد. آن‌ها با استفاده از میزان انقباض هیپوکامپ بر اساس اسکن‌های MRI، سن مغز را ارزیابی کرده و خطر زوال عقل در آینده را پیش‌بینی کردند.
در طی ۱۸ ماه، تغییرات مثبت در هیپوکامپ – که نشان‌دهنده کاهش کمتر سن مغزی است – به طور مستقل با بهبودهای عمده در نشانگرهای کوتاه‌مدت و بلندمدت قند خون، کاهش مقاومت به انسولین و سطوح پروتئین واکنشی C مرتبط بود.
علاوه بر این، افرادی که وضعیت دیابت خود را بهبود بخشیدند، کاهش کمتری در بافت مغزی نشان دادند، در مقایسه با افرادی که وضعیت دیابتشان تغییری نکرد یا بدتر شد.
کاهش HbA1c، که بیانگر کنترل بهتر قند خون است، با تغییرات قابل توجهی در نواحی مغز مانند تالاموس و مخچه مرتبط بود. این مناطق نقش کلیدی در شناخت، عملکرد حرکتی و پردازش اطلاعات حسی ایفا می‌کنند.
مصرف چای سبز و روند كندتر پيری مغز
نکته مهم این است افرادی که بیشتر مانکای و چای سبز، به عنوان بخشی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای سبز، مصرف می‌کنند بهبود بیشتری در مدیریت قند خون و پیری مغز فراتر از کاهش وزن نشان می‌دهند.
در حالی که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، نتایج نشان می‌دهد که مدیریت بهتر قند خون و مصرف روزانه غذاهای غنی از پلی فنل ممکن است به جلوگیری از پيری مغز کمک کند.
۵ غذای شگفت‌انگیز برای سلامت قلب؛ پیشگیری از گرفتگی عروق
منبع: ام‌اس‌ان
