کریسمس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جشن‌های تقویم فرهنگی غرب شناخته می‌شود، اما ردپای تاریخچه جشن‌های کریسمس که به دوران پیش از مسیحیت بازمی‌گردد، هنوز در بسیاری از نقاط اروپا قابل مشاهده است. این جشن‌ها با مجموعه‌ای از شخصیت‌های شناخته‌شده مانند عیسی مسیح، خانواده مقدس و هدیه‌دهندگانی چون بابانوئل و سه کوتوله گره خورده است. اما اگر با دقت بیشتری به جشن‌های زمستانی اروپا نگاه کنیم، با گروهی مرموز از شخصیت‌ها روبرو می‌شویم که یادآور آیین‌های پیشا‌مسیحی هستند. برخی از این شخصیت‌ها به افسانه‌ها و اسطوره‌ها تعلق دارند. مانند جادوگران و شیاطین؛ و برخی دیگر نشان‌دهنده ارتباط با روح طبیعت و آیین‌های انیمیستی هستند.
فستا دلا بفانا، ایتالیا
تصویر جادوگری که شبانه سوار بر جارو پرواز می‌کند، اگرچه با باورهای مسیحی سازگاری ندارد، اما در تاریخچه جشن‌های کریسمس در ایتالیا جایگاه خاصی دارد. در این کشور که اکثریت مردم آن کاتولیک هستند، جشنی به نام “فستا دلا بفانا” در شب پنجم ژانویه برگزار می‌شود. این جشن شباهت زیادی به آیین‌های کریسمس دارد، زیرا در آن هدایا به کودکان اهدا می‌شود. بفانا، این شخصیت مرموز، در طول شب پرواز می‌کند و از طریق دودکش خانه‌ها هدایا را به کودکان تحویل می‌دهد. به همین دلیل، او معمولاً با ظاهری پوشیده از دوده به تصویر کشیده می‌شود.
این جادوگر مهربان همچنین نقش اخلاقی دارد: به کودکانی که رفتار خوبی داشته‌اند، اسباب‌بازی‌ها و آب‌نبات‌های کاراملی هدیه می‌دهد و آن‌هایی که شیطنت کرده‌اند، تنها تکه‌های زغال دریافت می‌کنند. این آیین در تاریخچه جشن‌های کریسمس ریشه‌های عمیق ماقبل مسیحی دارد و شباهت بسیاری به الهه رومی استرنوا (Strenua)، نماد هدیه دادن در آغاز سال نو، دارد.
کرامپوس، آلپ اروپا
ششم دسامبر هر سال، روز جشن سنت نیکلاس، اسقف یونانی قرن سوم است که حامی کودکان بود و منشأ واقعی افسانه بابانوئل در تاریخچه جشن‌های کریسمس محسوب می‌شود. در کوه‌های آلپ اروپای مرکزی به‌ویژه باواریا، اتریش و تیرول جنوبی، روز سنت نیکلاس همچون جشن عیسی مسیح ایتالیا، با اهدای هدایایی به بچه‌های خوش‌رفتار شناخته می‌شود. بااین‌حال، شب قبل از این روز شاهد ماجرایی تاریک و ترسناک است که به کرامپوس نایت معروف است.
طبق داستان‌های فولکلور، کرامپوس یک شخصیت شیطانی نیمه‌انسان و نیمه‌بز است که با زبانی بزرگ در حال چرخش، خز تیره‌رنگ، شاخ و چشمان وحشی به تصویر کشیده می‌شود. او همچون بفانا و بابانوئل، کودکان بدرفتار را تنبیه می‌کند. کرامپوس در تاریخچه جشن‌های کریسمس به‌عنوان دستیار سنت نیکلاس معرفی شده و این زوج عجیب و غریب اغلب در کارت‌های تبریک کنار یکدیگر قرار دارند.
ماری لوید، ولز
ماری لوید یکی از برجسته‌ترین رسوم عامیانه بریتانیا و بخشی از تاریخچه جشن‌های کریسمس در ولز است. این سنت باستانی با به نمایش گذاشتن جمجمه اسبی برگزار می‌شود که با قلوه‌سنگ تزئین شده و کاسه‌های چشم آن با گلدان‌ها پر شده است. کل این مجموعه به یک تیرک و ملحفه وصل شده و به‌عنوان لباس بر تن یک مرد محلی پوشیده می‌شود. او همراه با گروهی از افراد به اطراف محله‌ها می‌رود، در خانه‌ها را می‌کوبد و از صاحبان خانه تقاضای غذا و نوشیدنی می‌کند. این رسم شباهت‌هایی به هالووین دارد، اما در ماری لوید، گروه همراه آواز می‌خوانند و در ازای ارائه هدایایی، غذا و نوشیدنی طلب می‌کنند.
این سنت در سراسر ولز جنوبی در طول کریسمس و سال نو دیده می‌شود، اما بزرگترین رویداد آن ژانویه هر سال در شهر چپستو، در مرز انگلیس برگزار می‌شود. در این جشن، ده‌ها اسب اسکلتی عجیب به همراه گروه‌هایی که نمایش اجرا می‌کنند، در خیابان‌ها دیده می‌شوند. سپس، این گروه‌ها به موزه شهر می‌روند و از آنجا راهی پل اولد وا می‌شوند که مرز بین انگلستان و ولز را مشخص می‌کند. مراسم نمادین مرزی برگزار می‌شود و در نهایت شرکت‌کنندگان به سمت ولز دعوت می‌شوند. این سنت‌ها بازتابی از تاریخچه جشن‌های کریسمس و تاثیرات دیرینه فرهنگی در این ناحیه هستند.
این رویداد با جمع شدن در باغی خارج از قلعه به پایان می‌رسد، جایی که سیب‌ها روی ریشه‌های درخت ریخته و تکه‌های نان تست از شاخه‌ها آویزان می‌شوند. گفته می‌شود این کار برکاتی را برای یک محصول خوب در سال آینده به همراه دارد. همچنین نشان‌دهنده یکی از سنت‌های عامیانه بریتانیایی بسیار خاص و جذاب است. این بخش از جشن‌ها یادآور بسیاری از آداب و رسوم قدیمی و تاریخچه جشن‌های کریسمس در بریتانیا و تاثیرات معنوی آن بر کشاورزی و محصولات طبیعی است.
رقص خرس، رومانی
خرس‌ها در طول زمستان به خواب زمستانی می‌روند. با این حال گروهی از آن‌ها سی‌ام دسامبر در گوشه‌ای از رومانی گرد هم می‌آیند. غرش می‌کنند و چنگال‌هایشان را بهم می‌زنند. رومانی بزرگترین جمعیت خرس‌های قهوه‌ای اروپا را در خارج از روسیه دارد. همچنین حدود هشت هزار خرس قهوه‌ای در دامنه‌های جنگلی کوه‌های کارپات آن پرسه می‌زنند. بنابراین جای تعجب نیست که این موجود مخوف تبدیل به نمادی قدرتمند از قدرت معنوی در فرهنگ رومانیایی شده است. رقص خرس‌ها به این صورت است که مردم شهر لباس‌هایی از پوست خرس واقعی می‌پوشند که از نسلی به نسل بعد منتقل شده و وزن آن‌ها تا ۴۰ کیلوگرم می‌رسد.
در این مراسم نوازندگان با لباس‌های محلی سنتی طبل و نی می‌زنند. این جشن‌ها به‌عنوان بخشی از تاریخچه جشن‌های کریسمس در رومانی، نمادی از ارتباط با طبیعت و احیای سنت‌های باستانی در این منطقه هستند.
۷ رویداد کریسمسی تورنتو که حال و هوای کریسمس در نیویورک را برایتان تداعی می‌کند
منبع: بی‌بی‌سی
