«خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری با دستور توقیف و موجب شد بار دیگر موضوع آن نقل محافل هنری و رسانه‌ای شود.
این فیلم با همت رسانه هدهد در شهرهای مونترال، اتاوا و تورنتو در تابستان به نمایش درآمد و مورد استقبال زیادی قرار گرفت.
فیلم خانه پدری محصول سال ۱۳۸۹ است که در سی و دومین جشنواره فیلم فجر هم بطور خصوصی اکران شده است.
اکران عمومی آن نیز در دی ماه ۱۳۹۳ صورت گرفت اما بلافاصله متوقف.
آبان ماه امسال نیز قرار بود پس از این سالها فیلم به اکران عمومی در ایران درآمد اما فقط پنج روز و بعد مجددا از سوی دادسرای فرهنگ و رسانه به دلیل وجود صحنه های خشن توقیف شد.
داستان فیلم
این فیلم قصه اتفاق‌های یک خانه قدیمی را از سال ۱۳۰۸ (اوایل حکومت رضا شاه) تا ۱۳۷۹ را روایت می‌کند با بازیگرانی همچون متین کتکی، مهدی هاشمی، شهاب حسینی و مهران رجبی، ناصر هاشمی، مینا ساداتی و نازنین فراهانی. فیلم در چند اپیزود ساخته شده و مسائل و مشکلات زنان ایران را در هفتاد سال اخیر به تصویر کشیده است.
در این فیلم ناصر هاشمی (نقش جوانی) و مهدی هاشمی (نقش میانسالی) کاراکتر اصلی این فیلم را، که روایت زندگی‌اش از پانزده تا هشتاد سالگی به تصویر کشیده شده، بازی می‌کنند.
فیلم با پنهان‌کاری از دفن دختر جوان خانواده، دختر کربلایی حسن آغاز میشود. جسد دختری که به دلیل مسئله ناموسی کشته میشود، در زیرزمین خانه دفن شده است. زیرزمین خانه گرچه جنایتی را برای سالها پنهان می‌کند اما سرنوشت تمامی اعضای خانواده را تا هفت دهه دستخوش دگرگونی می‌کند.
اکران فیلم کیانوش عیاری و نورتاباندن به “جنایتی مخفی در خانه پدری”، بازتاب گسترده‌ای در میان منتقدان و کاربران شبکه‌های اجتماعی داشت.
عیاری خودش در جایی در باره داستان این فیلم گفته : «خانه پدری را در سال‌های ۵۲، ۵۳، ۵۴ در اهواز، دیده بودم: دختری را کشته بودند و به کارون انداخته بودند در جایی که خونابه‌های کشتارگاه اهواز ریخته میشود و محل تجمع کوسه‌هاست.
دختر در زندان بود و روزی که قرار بود از زندان آزاد شود، گریه می‌کرد و در برابر آزادشدن مقاومت می‌کرد و می‌گفت پدر برادران و عموهایم می‌خواهند مرا بکشند.
پدر، برادران، عموها، پسرعموها … جلوی زندان در انتظار او بودند… رئیس زندان با آنها گفتگو می‌کند و آنها می‌گویند که نمی‌خواهیم او را بکشیم. دختر آزاد شد، او را به گونی کردند و به کارون انداختند.
این [قتل] سر و صدای زیادی کرد. آن روزها آن فیلم را در ذهنم ساختم. آن سالها از زندان تا کارون را رفتم و سناریویی را در ذهنم شکل دادم. سناریو به تدریج عوض شد و تبدیل شد به خانه پدری. ولی آبشخورش یک فکر بود و حتی جلوتر از آن فکر بود.
یعنی من منتظر موضوعی که در اهواز رخ داده بود نبودم که به خودم بیایم و به آن فکر کنم و درگیرش شوم. قبل از آن فکر، رفتارهای ناموسی را می‌دیدم که اذیتم می‌کرد، تعصبات را …»
توقیف فیلمی که دیده شده
اما توقیف فیلم و جنجال‌ها بر سر آن، بر سر یک صحنه از فیلم است که خشونت آمیز توصیف شده و منتقدان وجود آن را نمی‌پذیرند. به گفته منتقدان در صحنه مورد نظر، فرزند کشی به شنیع‌ترین شکل ممکن به تصویر کشده شده.
ستاره میرمحمد بازیگر نقش «سکینه» که به عنوان دختر بزرگ خانواده در «خانه پدری» درباره سکانس قتل دختر خانواده گفته: قبول دارم که این سکانس بسیار ناراحت کننده است و حتی نمایش آن برای کودکان مناسب نیست اما شما ببینید نمونه آن عینا در فیلم «مغزهای کوچک زنگ زده» کپی شده و بدون هیچ مشکلی هم در سینماها به نمایش درآمد. متأسفانه این سکانس باعث شد «خانه پدری» ۱۰ سال توقیف بماند و برایم عجیب است چنین حساسیتی تنها برای فیلم آقای عیاری ایجاد شد.
وی می گوید: آقای عیاری گفته بودند که خودشان این اتفاق را در یکی از شهرها دیده بودند و فیلم برگرفته از یک اتفاق واقعی ساخته شده است.
متأسفانه در جامعه نیز بارها اخبار چنین خشونت‌هایی علیه زنان به گوشمان رسیده است.
برخی ماجرای توقیف را فراتر از حذف یک صحنه می دانند. چنانچه هوشنگ گلمكانى سردبیر مجله‌ی فیلم گفت: «خانه پدری» علی رغم اصلاحات انجام شده و محدودیت در اختصاص سالن سینما به دستور دادستانی توقیف شد.
دادستانی به این تشخیص رسیده که فیلم باید توقیف شود، بنابراین به وظیفه ذاتی خودش عمل کرده و دستور توقیف فیلم را صادر نموده است.
حالا نوبت وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی است که به وظیفه‌شان عمل کرده و کمی جسارت به خرج داده و پای مجوزی که صادر کرده‌اند بایستند و کوتاه نیایند.
فیلمی که مضمونش با سرنوشتش یکی شده
کیانوش عیاری چند روز پیش از نخستین روز اکران عمومی “خانه پدری” گفت که “فیلم به خاطر یک سوء تفاهم خیلی پیش پاافتاده و عجیب ده سال توقیف بود”. او “سلیقه‌‌های شخصی را که مانند چوب ماراتن از این مدیر به آن مدیر منتقل شده بودند”، عامل توقیف این فیلم دانسته بود.
از پرده پایین کشیدن دوباره فیلم اما نشان می‌دهد که توقیف نزدیک به ده ساله فیلم، چیزی بیشتر از سوءتفاهم است؛ جلوگیری از نمایش رازهای پنهانی در زیرزمین سنت و تعصب.
شاهرخ دولکو، منتقد سینما در توییتر با اشاره به اینکه “ما هرگاه چیزی را نپسندیم، به جای رودررو شدن با آن، آن را می‌کُشیم، دفنش می‌کنیم، پنهانش می‌سازیم و انکارش می‌کنیم”، می‌نویسد:«حیرت‌انگیزست که مضمون و سرنوشت فیلمی تا این اندازه به هم شبیه باشد.»
قضاوت را به مردم واگذار کنید
این اولین باری نیست که توقیف یک فیلم پس از چندین بار اکران در داخل و خارج از ایران جنجال ساز می شود.
پیش از این فیلم رستاخیز که با هزینه گزافی ساخته شده است پس از توقیف پخش در داخل کشور بطور حیرات انگیزی (بدون اطلاع عوامل فیلم) در خارج از کشور با زیرنویس عربی پخش شد و خسارت زیادی به سازندگان آن زد.
فیلم پدری نیز از آن دست فیلمها است که در خارج ایران مورد استقبال زیادی قرار گرفته و نشان داده می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد بنابر این به نظر می‌آید مسئولان ممیزی ارشاد حداقل در رابطه با این فیلم قضاوت را به مردم سپرده و از قضاوت شتابزده و بیش از حد بپرهیزند.
