گزارشگر: فورت مک موری شهر کوچکی در شمال غربی استان آلبرتا است (يا شايد بتوانيم بگوييم بود). فورت مک موری حدود هشتاد هزار نفر جمعیت دارد (یا داشت). بیشتر ساکنین این منطقه از بومیان کانادا بودند تا آنکه در سال 1790 مکتشفی به نام Alexander MacKenzie وارد این منطقه شد و نفت های ماسه ای آن را برای اولین بار کشف کرد. هشتاد سال بعد دو شرکت هادسون بی و نورت وست در این منطقه اقدام به تاسیس شهر جدیدی گرفتند و نام مک موری را بر روی آن نهادند. این نام از William McMurray حقوقدان و سیاستمدار امریکایی وام گرفته شده بود.
در طی سالیان زیاد جمعیت این شهر به آرامی رشد پیدا میکرد تا آنکه از سال 1985 به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت این جمعیت با شتاب بیشتری افزایش یافت. این شهر، شهری آرام و بی دردسر بود. حتی برای شرکت های نفتی بزرگی مانند “شل کانادا” تا به دور از حاشیه و حادثه به کار و کسب خود برسند. اما در ماه می 2016 اتفاقی افتاد که مک موری را در صدر اخبار تمامی خبرگزاری ها و رسانه ها قرار داد. اتفاقی که خوشایند نبود و نیست.
آتش سوزی مک موری و حقایقی در مورد آن:
شروع آتش سوزی در روز نخست ماه می بود. ابتدا آنقدر جدی گرفته نشد و تصور میشد به راحتی مهار و خاموش شود. با افزایش دامنه آن در روز دوم می به مردم شهر اعلام شد که در خانه های خود بمانند.
اما ماجراهای اصلی از روز سوم آغاز شد. جایی که وسعت آتش سوزی و نحوه حرکت بی نظم آن به گونه ای شد که بزرگترین تخلیه انسانی تاریخ کانادا را رقم زد. بنا بر اعلام صلیب سرخ کانادا و گروه های امدادی فراخوان این تخلیه در ساعت 5 بعد از ظهر روز سوم در شهر اعلام شد. این تخلیه انسانی در کانادا بزرگترین و در تاریخ جهان (برای حوادث مشابه) دارای رتبه سوم است.
بیش از 80000 نفر در طی این روز خانه های خود را ترک کرده و به سمت پناه گاههای امن راهنمایی شدند. با این وجود هنوز عده کمی از مردم در خانه های خود ماندند و به توصیه و یا دستور تخلیه اهمیتی ندادند! برای این تخلیه حداقل 1100 نیروی امدادی، 45 هلیکوپتر، 138 عدد ماشین های سنگین و 22 تانکر هوایی استفاده شدند که در نوع خود بی سابقه بوده است.
در سه روز بعد آتش تا بیست درصد خانه ها و ساختمان های شهر را از بین برد. با آنکه قسمت هایی از شهر هنوز سالم است اما “دیوید یوردیگا” یک نماینده پارلمان محلی اعلام کرد که شرایط خطرناک تر از آنست که مردم را به شهر بازگردانند.
به گفته برخی امدادگران آتش به گونه ای حرکت میکرد که انگار آنها را تعقیب میکند! شدت آتش در روزهای پس از آن به سمت شرق نزدیک شده و امکان سرایت آن به مناطقی از استان ساسکاچوان نیز وجود دارد. بسیاری از این نیروها تا به حال چنین اتفاقی را ندیده اند. بر اساس گزارش های هواشناسی نوع این رویداد به گونه ای است که خود به خود شکل جدیدی از طوفان را خلق میکند. چیزی که به گفته آنها طوفان آتش نامیده شده است. فرودگاه محلی شهر به سرعت تخلیه شده و به علت نزدیک شدن آتش دفتر مرکزی عملیات های اورژانسی نیز از آنجا به مکان امن تری جابجا شد.
بر اساس گزارش های رسیده تا پنجمین روز حادثه تنها 85 هزار هکتار در آتش سوخت. شعله ها می سازاندند و بی امان پیش می رفتند. تا جایی که در روز ششم به عدد 100 هزار هکتار و در روز هفتم به 156 هزار هکتار خسارت رسید. اکنون 13 روز از این آتش سوزی مهیب میگذرد و کارشناسان امیدوارند بارش باران بتواند آنرا کنترل یا کندتر کند.
اما آتش چرا و از کجا شروع شد؟
تا این زمان علت این حادثه به طور رسمی اعلام نشده است. اما عنوان میشود که اولین شعله ها در 15 کیلومتری شهر مشاهده شده است. در روزهای ابتدایی حادثه هوای گرم و خشکی به منطقه حادثه دیده رسید که این باعث سرعت و شدت یافتن آتش شد.
کارشناسان چه میگویند؟
برخی اعتقاد دارند که پدیده گرم شدن زمین (Global Warming) یکی از عوامل این حادثه عجیب است. این عده میگویند این شهر و فعالیت های نفتی آن خود یکی از دلایل مهم است. کارشناسان دیگری نیز هستند که اعتقاد دارند هنوز برای اثبات این قضیه زود است و نمیتوان با قطعیت در مورد آن اظهار نظر کرد.
در اینجا میتوانید نتایج یک پژوهش تازه را که در کالیفرنیای امریکا انجام شده را مطالعه کنید. مایکل مان (Michsel Mann) از دانشگاه جورج واشینگتون و سرپرست گروه پژوهشی می‌گوید:
“انسان کنترل زیادی بر نحوه‌ی تاثیر تغییرات آب‌وهوایی روی آتش‌سوزی‌های آینده ندارد. با این حال، ما این توانایی را داریم که روی متغیرهای نیمه‌ی دیگر این معادله تاثیر بگذاریم. متغیرهایی که میزان تاثیر ما را روی چشم‌انداز طبیعت کنترل میکنند. ما می‌توانیم خطرات موجود را با کاهش تشویق مردم به توسعه‌ی مسکن در مناطق مستعد آتش‌سوزی کاهش دهیم و به طور بهتری زمین‌های عمومی را مدیریت کنیم و همچنین در باره‌ی میزان اثربخشی رویکردهای فعلی خود در زمینه‌ی آتش‌نشانی بازاندیشی کنیم.”
در انتهای این پژوهش محققان به این نتیجه گیری رسیده اند که ” عوامل انسانی به مقدار بسیار زیادی در آتش‌سوزی جنگل ها نقش دارند”.
هرچند دیگر کمی دیر شده اما بار دیگر بحث های مربوط به نقش انسان در تغییر آب و هوا و اقلیم جدی شده است. دانشمندان و سیاستمداران کانادا اعتقاد دارند که این آتش سوزی و دیگر آتش سوزی ها را نمیتوان به طور مستقیم به این امر مرتبط کرد اما پذیرفته اند که بدون اثر نیز نبوده است.
کمک ها
در پی این حادثه کشورهای زیادی اعلام آمادگی کردند: ایالات متحده، استرالیا، مکزیک، روسیه و حتی تایوان. اما تا کنون نخست وزیر کانادا از پذیرفتن این کمک ها امتناع کرده و آنرا در حال حاضر غیرضروی میداند. پس از بحرانی شدن این رویداد گروه های امدادی و کنترل آتش از سراسر کانادا به منطقه اعزام شدند. بمب افکن های آبی CL-415 از استان کبک با قرار گرفتن بر روی قلب منطقه در بحران هزاران گالن آب را بر روی آتش خالی کردند. اگر چه این کار از حجم و شدت رشد آتش تا ساعت هایی جلوگیری کرد اما بار دیگر آتش در اطراف زبانه کشید.
اثرات مستقیم:
به علت این حادثه و احتمال ادامه یافتن آن برای هفته ها و حتی ماه های آینده، شرکت های نفتی منطقه تا اطلاع بعدی فعالیت های خود را متوقف کردند. این تصمیم خود شک بزرگی بر بازار نفت منطقه و حتی جهان دارد. اما خبرهای بد برای کانادا چیز دیگری است. بر اثر این اتفاق قیمت گاز طبیعی کانادا به پایین ترین سطح خود رسید.
تخمین خسارت:
آتش سوزی فورت مک موری 2016 با مبلغ خسارت حداقلی 5 میلیارد دلار به عنوان بزرگترین حادثه و زیان اقتصادی تاریخ کانادا شناخته شده است. پیش از این حادثه طوفان یخ استان کبک در 1998 حدود 2 میلیارد دلار و سیل سه سال پیش در همین استان آلبرتا 1.8 میلیارد دلار بالاترین خسارت ها را داشتند. و البته از نظر دور نداریم که همیشه در این حوادث میزان تخمین رسمی خسارت کمی از نصف هم پایین تر است! (خسارت سیل آلبرتا در نهایت و در مجموع حدود 5 میلیارد دلار بود)
جمع بندی
حادثه آتش سوزی شهر فورت مک موری کانادا بدون تردید یکی از غم انگیزترین و تلخ تری حوادث زندگی هر کانادایی و شاید تاریخ باشد. علت هر چه بود، ناتوانی انسان عصر حاضر را با وجود تمام تکنولوژی ها و پیشرفت ها در برابر حوادث طبیعی و نیمه طبیعی مشخص کرد.
فکر میکنم این حقیقت را نمی توان دیگر کتمان کرد که انسان این عصر در تلاش برای پیشرفت و توسعه اقتصادی اش در یک بازه زمانی بسیار کوتاه 50 ساله چنان خسارت و لطمه ای به محیط زیست و طبیعت زده است که میلیون ها سال قبل مادر طبیعت آنرا تجربه نکرده است. تقریبا کشور یا منطقه ای را نمیتوان از این اتفاقات مستثنی دانست. از شرق آسیا گرفته تا خاورمیانه، از اروپای کمونیستی شرق گرفته تا اروپای لیبرال غرب. از امریکای شمالی تا انتهای زبانه جنوبی آن. از قطب شمال تا قطب جنوب.
انسان در بزرگی سیاره زمین خود عنصر کوچکی است و سیاره زمین خود نقطه ای در پهنای یک دنیای شاید بی پایان. سالیان عمر ما در مقابل میلیاردها سال این کهکشان ها و میلیون ها سال سیاره ما شاید یک دم باشد. مانند تولد، بلوغ و مرگ برخی موجودات زنده ای که به زمان ما تنها یک تا دو ساعت زندگی میکنند. اما انسان در همین انگار یکی دو ساعت فرصت خود چنان ضربه و خسارتی به بار آورده است که میلیونها سال زمان برای جبران آن لازم است. شوربختانه انسان درس عبرتی نیز نمیگیرد. شاید برای اندک زمانی سرعت انجام اشتباهات تکراری خود را کم کند اما پس از آن به جبران عقب افتادن خود از قافله پرشتاب سودجویی و خودخواهی همان اندک زمان را هم جبران میکند.
انسان دیگر از نظر تولید علم و تکنولوژی به جایگاهی رسیده که میتواند کم کم عطش عجیب خود را از خون سیاه این سیاره جوان فراموش کرده و آنرا در همان اعماق زمین(جایی که به آن تعلق دارند) به حال خود رها کند. انسان دیگر کودک تازه راه افتاده نیست، او میتواند برای تولید و بازتولید انرژی های مورد نیاز خود بر روی پای خود بایستد و برای خود چاره ای بیاندیشد.
این حادثه در کنار تمامی تلخی های خود، نمایشگر کمک ها و یاری های زیادی بود که بسیاری از کانادایی ها برای همدردی با هموطنان خود در استان آلبرتا نشان دادند. این حادثه خوشبختانه تلفات جانی نداشت (بجز دو مورد حادثه به خاطر تصادف رانندگی) و امدادگران در مدت زمان کوتاه با همکاری گروه های مختلف مردم، از بروز یک حادثه تلخ انسانی جلوگیری کنند.
هُدهُد و تمام فارسی زبانان سرزمین کانادا در کنار سایر مردم این سرزمین برای یاری و کمک حادثه دیدگان آماده اند تا در کنار تاریکی این رویداد شوم، انسانیت نور امیدی باشد برای انسان و طبیعت.
پی نوشت:
- این حادثه و تبعات آن ناخودآگاه مرا به یاد یکی از آثار به یادماندنی Linking Park انداخت. در اینجا میتوانید آنرا ببینید.
- در لحظات آخر ارسال این گزارش به خروجی سایت هُدهُد، نخست وزیر کانادا آقای جاستین ترودو از مناطق آسیب دیده بازدید کرده و با مسئولان و برخی مردم محلی گفتگو کرد.
منابع:
https://en.wikipedia.org/wiki/2016_Fort_McMurray_wildfire
http://www.cbc.ca/news/politics/trudeau-government-responds-fort-mcmurray-wildfires-1.3565723
تصویر انتخاب شده از:
https://www.thestar.com/news/canada/2016/05/05/more-communities-evacuated-as-fort-mcmurray-fire-moves-south.html
