پیش از این در مقالات پیشین این مجموعه، شما را با ارائه مفاهیم اساسی در مقوله جامعه شناسی مهاجرت و بعضاً روانشناسی مهاجر آشنا نمودیم که در تحلیل نهایی‌مشکلات، مهّم و کلیدی است. در این مقاله به ادامه موضوع تحلیل رفتار می پردازیم.
مهاجرت و خانواده:
دربخش های گذشته بر اهمیت تصمیم فرد و خانوده برای مهاجرت اشاره شد. باید تاکید کنیم که این تصمیم فرآیند پیچیده ای است و تغییرات بنیادی را در روابط خانواده ایجاد می کند. این تغییرات مستلزم آمادگی و آگاهی کافی می باشد و بدون شک تاثیرات شگرفی برخانواده دارد. تاثیر این تغییرات به اندازه ای است که می تواند منجر به آسیب های جدی بر روابط خانواده شود. چنانچه اعضای خانواده به نقش خود در فرآیند مهاجرت توجه نکرده و در اجرای فرآیند مهاجرت مشارکت کافی نداشته باشند اثرات مخربی را بر ساختار خانواده خواهد داشت. از هم پاشیدگی خانواده از مهمترین اثرات این بی تصمیمی می باشد.
جابجایی نقش ها در اثر مهاجرت می تواند بر تصمیمات مهم خانواده از جمله تصمیم در خصوص نحوه تربیت فرزندان و انتخاب الگوی مناسب تربیتی، سرمایه گذاری به منظور تامین نیازهای خانواده، ادامه تحصیل اعضای خانواده، اشتغال اعضاء و مشارکت در تامین مالی، اثرات غیر قابل انکاری گذاشته و لزوم برنامه ریزی هدفمند را اجتناب ناپذیر نماید. در یک بررسی مبتنی بر مشاهده میدانی و مصاحبه با مهاجرین می توان نگرانی ها و تنش های ایجاد شده در اثر مهاجرت را در خانواده ها مشاهده کرد. در ادامه به چند عامل اثر گذار می پردازیم :
اشتغال :
مهاجرت با هدف بهبودی شرایط کار و اشتغال انجام می شود، به مفهوم دیگر یکی از عوامل موثر در امر مهاجرت بهبود وضعیت اشتغال و کسب درآمد بر اساس اصل شایستگی و مهارت است. آمادگی مهاجر برای جذب در بازار کار جامعه مقصد یک روی سکه است و روی دیگر این سکه آمادگی جامعه مقصد است که بسیاری از پارامترهای آن از اختیارات فرد مهاجر خارج است. به نظر می رسد که فرد مهاجر باید شرایط سختی را تجربه کند تا به آمادگی کافی برای جذب در بازار کار جامعه مقصد برسد و این مستلزم برنامه ریزی و سرمایه گذاری دولت های جوامع مهاجر پذیر می باشد. هر چه فرد مهاجر مهارتهای لازم برای شروع یک فعالیت اقتصادی را در جامعه مقصد در خود ایجاد کند، باز با مشکلات عدیده ای برای جذب مواجه می باشد. از جمله این مشکلات طولانی بودن زمان لازم برای یادگیری مهارتها مورد نیاز بازار کار جامعه مقصد می باشد. مهاجرین در بسیاری از مواقع باید تغییرات بنیادی در آموخته های خود ایجاد کنند و در برخی موارد حتی باید رشته فعالیت خود را تغییر دهند و این موضوع تنش های زیادی را در روابط خانوادگی ایجاد می کند.
تغییر نیازهای بازار کار به تخصص های روز آمد و لزوم کسب مهارتهای لازم برای این بازار کار متغیر، یکی از دل مشغولی های مهاجرین بوده و فقط در صورت حمایت و برنامه ریزی دولتها می توان اثرات آن را کاهش داد، چرا که رقابت شدید در بازار کار و سرمایه خود به عنوان عامل بازدارنده ای در امر مهاجرت عمل می کند.
نقش فعالتر زنان در فعالیت های اجتماعی در جوامع غربی که مقصد اصلی مهاجرین می باشد. اشتغال آنها و لزوم بازنگری در روابط زناشویی و نقش مردان و زنان در محیط خانواده همه از عوامل آسیب زایی حکایت دارد که عدم شناخت و توجه به آن مهاجرین را دچار مشکلات فراوانی می کند.
تربیت فرزندان :
تربیت فرزندان و آماده نمودن آنها برای ورود به زندگی اجتماعی یکی دیگر از عوامل تشویقی مهاجرت است. بی شک از هر فرد مهاجری سوال کنید که چرا مهاجرت می کنید، بخشی از پاسخ وی اشاره به آینده نگری برای فرزندان می باشد. اکثر مهاجرین از خدمات موجود در جامعه مبداء برای رشد و پیشرفت فرزندان خود گلایه دارند و معتقدند که در جامعه مقصد شرایط برای رشد و پیشرفت فرزندانشان مهیا است و در مقایسه جامعه خود و جامعه مقصد بر امکانات بهتر جامعه مقصد تاکید دارند. این اعتقاد زمانی نقش مثبت خود را ایفا می کند که شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مقصد را نیز پذیرا باشیم. چنانچه خانواده نتواند تفاوتهای فرهنگی و اجتماعی را هضم کرده و آن را جذب کند، کم کم به حاشیه رانده شده و در حصار خرده فرهنگ هایی قرار می گیرد که شاید تامین کننده تمامی نیازهای وی نباشد و اینجاست که نیازهای جدید و به دنبال آن کمبودهای جدید بروز کرده و فرزندان مهاجرین را دچار دوگانگی فرهنگی می کند.
استقلال فرزندان از سنین تعریف شده درقوانین عرفی و قضایی جامعه مقصد موجبات نگرانی مهاجرین را فراهم می آورد، بخصوص مهاجرینی که از جامعه مردسالار آمده اند در جامعه ای که اختیارات بیشتری به فرزندان داده و آزادی های آنها را در قانون تضمین کرده است، برای مردان و زنان مهاجر کمتر قابل قبول است چرا که انها خود را موظف به تامین آینده فرزندان خود می دانند و قوانین حمایتی دولتها را در تعارض با وظایف تربیتی خود می بینند.
گسترش سریع روابط فرزندان در جامعه مقصد به دلیل آمادگی آنها در موضوع فرهنگ پذیری و جامعه پذیری، آموزش سریع زبان های خارجی و استفاده از آن در ارتباطات اجتماعی موجب ایجاد شکاف بین آنها و والدین شده و بر نگرانی آنها می افزاید.
انتظارات از جامعه مقصد :
انتظارات مهاجر از جامعه مقصد یکی از عوامل اثرگذار بر میزان ماندگاری وی در جامعه مقصد می باشد. به نظر نگارنده و بر اساس تحقیقات میدانی انجام شده، در بسیاری از موارد بین واقعیات جامعه و انتظارات فرد مهاجر تفاوت زیادی وجود دارد و این موضوع در صورت عدم مدیریت این دو، مشکلاتی را برای مهاجر ایجاد می کند. از نتایج این ناهماهنگی بازگشت مهاجر به جامعه مبداء و یا جابجایی در مناطق مختلف جامعه مقصد می باشد.
(ادامه دارد)
منابع :
• تعارضات زناشویی پس از مهاجرت و موانع اجتماعی رفتار کمک خواهی از دیدگاه زنان مهاجر ایرانی ساکن استرالیا ( اعظم نقوی دکتری روانشناسی اجتماعی ، دانشگاه موناش استرالبا )
Marital Conflicts and Social Obstacles of Help-Seeking Behavior from the Point of View of Iranian Immigrant Women Living in Australia
• وبلاگها و دلنوشته های مهاجرین
• ویکی پدیا دانشنامه آزاد
