افشای طرح های محرمانه نظامی آمریکا توسط مقامات این کشور، زنگ خطر جدیدی برای کشورهای عضو اتحاد اطلاعاتی «فایو آیز» به صدا درآورده است. «مارک کارنی»، نخست‌وزیر کانادا، هشدار داد که اعضای این اتحاد باید بیش از گذشته به فکر منافع ملی خود باشند.
افشای ناخواسته اطلاعات محرمانه جنگی از سوی مقامات ارشد ایالات متحده بار دیگر اعتماد بین اعضای اتحاد اطلاعاتی «فایو آیز» را تحت‌الشعاع قرار داده است. این اتحاد که شامل کشورهای کانادا، استرالیا، نیوزیلند، بریتانیا و آمریکا است، بر پایه تبادل اطلاعات امنیتی سطح بالا استوار شده. اما حالا با انتشار خبر حضور اشتباهی یک روزنامه‌نگار در گروه گفت‌وگوی مربوط به عملیات هوایی علیه شورشیان یمن، اعتبار آن زیر سوال رفته است.
در پی افشای طرح های نظامی آمریکا، «مارک کارنی»، نخست‌وزیر کانادا، روز سه‌شنبه ۲۵ مارس ۲۰۲۵ در جریان یک نشست خبری گفت: «ما باید بیش از گذشته به فکر منافع خودمان باشیم. این یک موضوع بسیار جدی است و همه باید از آن درس بگیرند. مهم است که ببینیم مقامات چطور به این اشتباهات واکنش نشان می‌دهند و چگونه آن‌ها را اصلاح می‌کنند.»
کارنی که اخیراً انتخابات زودهنگام را اعلام کرده، در ادامه تأکید کرد: «وظیفه من این است که برای بدترین سناریوها برنامه‌ریزی کنم، تهدیدات جدید جهانی را بشناسم و از امنیت کشور محافظت کنم.»
تأثیر افشای طرح های نظامی آمریکا بر اتحاد فایو آیز و روابط امنیتی کانادا
به گفته کارشناسان، افشای طرح های نظامی آمریکا می‌تواند تنش‌هایی را در میان اعضای اتحاد فایو آیز ایجاد کند. در حالی که این اتحاد همواره بر اساس اعتماد و تبادل اطلاعات محرمانه شکل گرفته، بروز چنین اشتباهاتی می‌تواند پرسش‌هایی جدی درباره میزان تعهد دولت آمریکا به حفاظت از اطلاعات حساس مطرح کند.
از سوی دیگر، روابط بین کانادا و ایالات متحده که همواره نزدیک و مبتنی بر همکاری‌های اقتصادی و نظامی بوده، اکنون در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار گرفته است. در چنین شرایطی، اظهارات کارنی مبنی بر لزوم تقویت تصمیم‌گیری‌های مستقل دفاعی و افزایش توان داخلی، نشان‌دهنده تغییر رویکرد کانادا در سیاست‌های امنیتی خود است.
واکنش بریتانیا به بحران امنیتی اخیر
در بریتانیا نیز این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. «لوک پولارد»، وزیر نیروهای مسلح بریتانیا، در پاسخ به سوالات اعضای کمیته دفاعی مجلس عوام اعلام کرد: «هیچ‌یک از نیروهای نظامی بریتانیا در نتیجه این حادثه در معرض خطر قرار نگرفته‌اند.» او تأکید کرد که پروتکل‌های امنیت عملیاتی بریتانیا همچنان فعال و موثر هستند.
به علاوه، سخنگوی نخست‌وزیر بریتانیا، «کیر استارمر»، با اشاره به مشارکت گسترده این کشور در عملیات‌های مشترک نظامی با آمریکا، گفت: «با وجود افشای طرح های نظامی آمریکا، بریتانیا همچنان تمایل به اشتراک اطلاعات با ایالات متحده دارد.»
این در حالی است که از انتقاد مستقیم از مقامات ارشد آمریکایی از جمله معاون رئیس‌جمهور «جی‌دی ونس» و وزیر دفاع «پیت هگست» خودداری شد.
سکوت رسمی نیوزیلند درباره امنیت تبادل اطلاعات با آمریکا
دولت نیوزیلند نیز در واکنش به حادثه افشای اطلاعات جنگی آمریکا، سکوت اختیار کرد. دفتر نخست‌وزیر «کریستوفر لاکسن» و وزیر دفاع «جودیت کالینز» در پاسخ به سوال «گاردین» اعلام کردند که این موضوع «مربوط به دولت ایالات متحده» است.
با این حال، «اندرو لیتل»، وزیر سابق اطلاعات و امنیت، گفت: «در پشت درهای بسته، این اتفاق به‌عنوان زنگ خطری در بحث اشتراک‌گذاری اطلاعات تلقی می‌شود. اما چنین رخدادی به تنهایی پایان همکاری نخواهد بود.» وی افزود: «روابط امنیتی ما با آمریکا از دولت‌ها و رهبران سیاسی فراتر می‌رود. هرچند برخی اقدامات دولت ترامپ جای تردید دارد، اما هدف اصلی، مدیریت بلندمدت این روابط است.»
نقد کارشناسان بر عملکرد دولت ترامپ
«رابرت پاتمن»، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اوتاگو در نیوزیلند، این افشاگری را «بی‌سابقه» و نشانه «بی‌احتیاطی جدی» دانست. او گفت: «این اتفاق نشان می‌دهد که دونالد ترامپ افراد را بر پایه وفاداری سیاسی و نه بر اساس شایستگی انتخاب می‌کند. نتیجه‌اش چنین بحرانی بود که دیر یا زود باید انتظارش را می‌داشتیم.»
به گفته پاتمن، مسئله مهم‌تر برای کشورهای عضو فایو آیز، نحوه مواجهه با تغییر بنیادین دولت ترامپ در نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین است. از جمله اقداماتی مانند طرح ادعاهای ارضی علیه دموکراسی‌های غربی یا حمایت از «ولادیمیر پوتین» در جریان مذاکرات مربوط به جنگ اوکراین.
او تأکید کرد: «ما باید در زمینه‌هایی که منافع مشترک داریم با آمریکا همکاری کنیم. اما دولت کنونی ایالات متحده گاهی در تضاد مستقیم با منافع ملی ما قرار دارد.»
موضع استرالیا در برابر افشای اطلاعات جنگی آمریکا
در این میان، وزارت خارجه استرالیا اعلام کرد که حادثه افشای اطلاعات جنگی آمریکا در حوزه مسئولیت دولت این کشور است. این نهاد تأکید کرد: «استرالیا و آمریکا به‌طور منظم درباره اجرای استانداردهای مورد توافق برای حفاظت از اطلاعات طبقه‌بندی‌شده، تعامل دارند.»
به این ترتیب، در حالی که اعتماد به دولت ایالات متحده در مدیریت اطلاعات امنیتی دچار چالش شده، اعضای اتحاد فایو آیز همچنان به دنبال حفظ پیوندهای امنیتی هستند، هرچند با احتیاط و بررسی مجدد سازوکارهای اشتراک اطلاعات.
نگاهی به آینده همکاری‌های اطلاعاتی در جهان پرتنش
افشای طرح های نظامی آمریکا که به‌طور تصادفی برای یک روزنامه‌نگار ارسال شد، نه تنها اعتبار اتحاد فایو آیز را خدشه‌دار کرده، بلکه سؤالات اساسی درباره آینده همکاری‌های اطلاعاتی در نظام جهانی مطرح کرده است.
با تغییرات سیاسی در واشنگتن و افزایش شکاف‌های داخلی در آمریکا، کشورهای متحد، به‌ویژه کانادا، به سمت بازتعریف روابط امنیتی و افزایش استقلال در تصمیم‌گیری‌های دفاعی گام برداشته‌اند. با تکرار حوادث مشابه، آینده اتحادهای اطلاعاتی مانند فایو آیز بستگی زیادی به نحوه اصلاح اشتباهات و بازسازی اعتماد بین‌المللی دارد.
منبع: دگاردین
