در سال‌های اخیر، مشکلات متعدد ایرانیان مقیم کانادا و درخواست‌های مکرر آنها برای خدمات کنسولی منجر به بحث‌های گسترده‌ای درباره بازگشایی کنسولگری ایران در کانادا شده است.
با این حال، هیچ‌یک از این بحث‌ها به نتیجه نرسیده و تنها به شکل وعده و وعید باقی مانده‌اند. اخیراً نیز خبری در فضای مجازی منتشر شد که از بازگشایی بخش کنسولگری ایران در کانادا خبر می‌داد. اما پس از بررسی‌های دقیق، مشخص شد که این خبر صحت ندارد. در عوض، به عنوان راه‌حلی برای این مسئله، طرحی به نام «کنسول دیجیتال» معرفی شده است. این طرح قرار بود خدمات کنسولی را به‌صورت آنلاین و از راه دور ارائه دهد. اما آیا این طرح واقعاً توانسته نیازهای ایرانیان مقیم کانادا را برآورده کند؟
هزینه اقامت دائم در کانادا ۱۲ درصد افزایش می‌یابد
-
مقدمه: وضعیت کنسولگری ایران در کانادا
با توجه به بسته شدن سفارت ایران در کانادا در سال ۲۰۱۲، ایرانیان مقیم این کشور با مشکلاتی در دسترسی به خدمات کنسولی مواجه شده‌اند. این مشکلات شامل صدور و تمدید گذرنامه، تأیید اسناد، و انجام امور وکالت‌نامه‌ها بوده است. در پاسخ به این مشکلات، وزارت امور خارجه ایران سامانه‌ای به نام «مدیریت یکپارچه خدمات کنسولی» یا همان «میخک» را معرفی کرد. این سامانه قرار بود خدمات کنسولی را به صورت دیجیتال و از راه دور ارائه دهد. همچنین مشکلات ناشی از بسته شدن کنسولگری ایران در کانادا را جبران کند. اما آیا این سامانه توانسته به هدف خود برسد؟ و آیا راه‌حل دیجیتالی معرفی شده توانسته مشکلات کنسولی ایرانیان را حل کند؟
-
سامانه میخک: راه‌حلی برای مشکلات کنسولی؟
سامانه میخک (مدیریت یکپارچه خدمات کنسولی) به منظور روان‌سازی خدمات کنسولی برای ایرانیان مقیم خارج از کشور راه‌اندازی شده است. این سامانه خدمات متنوعی از جمله صدور و تجدید گذرنامه، درخواست مهر خروج مشمولین، تأیید مدارک تحصیلی، صدور وکالت‌نامه‌ها، و درخواست گواهی عدم سوء پیشینه را ارائه می‌دهد.
خدمات اصلی سامانه میخک:
- صدور و تجدید گذرنامه: کاربران می‌توانند با بارگذاری مدارک مورد نیاز در سامانه، درخواست صدور یا تمدید گذرنامه خود را ثبت کنند.
- صدور وکالت‌نامه: متقاضیان می‌توانند با انتخاب نوع وکالت‌نامه مورد نظر و ثبت درخواست، به راحتی از این خدمت بهره‌مند شوند.
- تأیید مدارک تحصیلی: این امکان به کاربران اجازه می‌دهد مدارک تحصیلی خود را برای تأیید به سامانه بارگذاری کنند.
چالش‌های طرح «کنسول دیجیتال»
با وجود اهداف اولیه طرح «کنسول دیجیتال» برای بهبود خدمات کنسولی، این طرح با چالش‌ها و مشکلات متعددی مواجه شده است که باعث نارضایتی بسیاری از کاربران شده است.
روند پیچیده و چندمرحله‌ای کنسول دیجیتال
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات طرح «کنسول دیجیتال»، پیچیدگی و چندمرحله‌ای بودن روند درخواست‌ها است. به‌عنوان مثال، برای درخواست صدور یا تمدید گذرنامه، کاربران باید پس از ثبت مدارک خود در سامانه میخک، کد رهگیری را از طریق واتس‌اپ ارسال کنند. این در شرایطی است که بارها کارشناسان امنیتی و حتی مقامات ایران نیز از نا امن بودن واتس‌اپ اطلاع داده‌اند. این مراحل پیچیده و گاهی گیج‌کننده باعث شده تا برخی از کاربران، به‌ویژه افراد مسن، در استفاده از سامانه با مشکلات جدی مواجه شوند.
نیاز به همکاری با بستگان در ایران
یکی از دیگر مشکلات بزرگ طرح «کنسول دیجیتال»، نیاز به همکاری با بستگان در ایران برای انجام پرداخت‌ها و سایر امور بانکی است. بسیاری از ایرانیان مقیم کانادا به بستگان خود در ایران دسترسی ندارند. همچنین این امر باعث شده تا این افراد با چالش‌های جدی مواجه شوند. به‌عنوان مثال، بستگان شما باید تمامی خطرات را به جان بخرند. همچنین در ایران به بازار آزاد بروند و مبلغ یورو را از دلال‌ها یا صرافی‌ها بصورت نقدی تهیه کنند و به بانک ملی در شعبه داخل وزارت امور خارجه مراجعه کنند. این فرآیند نه تنها خطرناک و پیچیده است، بلکه برای بسیاری از کاربران مقیم کانادا غیرممکن است.
ارسال پاسپورت از ایرلند به کانادا
یکی از دیگر مشکلات کنسول دیجیتال، ارسال پاسپورت‌ها از طریق پست بین‌المللی از ایرلند به کانادا است. این روند نه تنها زمان‌بر است، بلکه ممکن است باعث تأخیر در دریافت پاسپورت‌ها شود. همچنین، سابقاً نیز چندین مورد مشاهده شده است که مرزبانی کانادا پاسپورت‌ها را توقیف کرده است که این امر نیز مشکلاتی برای کاربران ایجاد کرده است.
عدم تطابق با نیازهای جامعه ایرانیان کانادا
کنسول دیجیتال به‌طور کلی با نیازها و امکانات ایرانیان مقیم کانادا تطابق ندارد. بسیاری از کاربران، به‌ویژه افراد مسن، در استفاده از سامانه میخک و ارسال مدارک به واتس‌اپ دچار مشکل می‌شوند. همچنین، مشکلات فنی و نیاز به دانش فنی بالا برای استفاده از سامانه، چالش‌های دیگری را برای کاربران به وجود آورده است.
نتیجه‌گیری: از رویا تا واقعیت
طرح «کنسول دیجیتال» با وجود اهداف اولیه‌اش برای بهبود خدمات کنسولی، به دلیل پیچیدگی‌ها و مشکلات اجرایی، نتوانسته نیازهای جامعه ایرانیان کانادا را به طور کامل برآورده کند. مشکلاتی مانند روند پیچیده و چندمرحله‌ای، نیاز به همکاری با بستگان در ایران، ارسال پاسپورت از ایرلند به کانادا، و عدم تطابق با نیازهای جامعه ایرانیان کانادا، همگی باعث شده تا این طرح در عمل موفق نباشد.
بنابراین، جامعه ایرانیان کانادا باید به دنبال روش‌های بهتر و کارآمدتر برای رفع نیازهای خود در حوزه خدمات کنسولی باشند. برخی اوقات خبرهایی که منتشر می‌شود به ظاهر صحیح است اما صرفاً جنبه تبلیغاتی دارد. در مورد اشاره شده، ابتدا خبر بازگشایی بخش کنسولی ایران در کانادا منتشر شد. در حالی که میز خدمت دفتر اتاوا در ساختمان وزارت امور خارجه از سال‌ها پیش نیز فعال بوده است. همچنین پاسپورت‌های صادره از سفارت ایران در دوبلین به درخواست ستاد اتاوا در وزارت امور خارجه ایران واقع در تهران انجام خواهد شد.
پیشنهاد می‌شود که وزارت امور خارجه ایران با بررسی مشکلات موجود، اقدام به بهبود و اصلاح این طرح کند تا بتواند خدمات کنسولی را به شکلی کارآمدتر و موثرتر به ایرانیان مقیم کانادا ارائه دهد. همچنین، تلاش برای بازگشایی مجدد کنسولگری ایران در کانادا می‌تواند گام موثری در جهت رفع این مشکلات و پاسخگویی به نیازهای کنسولی ایرانیان مقیم این کشور باشد.
