ادبیات حماسی ایران و بازتولید آن در دوران قاجار
ادبیات هر دوره‌ای را باید با توجه به زمینه‌های سیاسی و بستر اجتماعی آن دوره مطالعه و بررسی کرد.
اهمیت این امر دربارۀ ادبیات حماسی عصر قاجار و دورۀ مشروطه دوچندان است. در این دوره، به ویژه در سرایش شعر حماسی، دگرگونی‌هایی بنیادین رخ داده است که حتما باید از لحاظ تاریخی و در ارتباط با تحولات اجتماعی ایران در آن برهه بررسی شود. با وجود اینکه از یک سو، در این دورۀ، گرایش‌های ملّی گرایانه رشد می‌کنند و به اوج می‌رسند. و از دیگرسو، زمینة ملّی، یکی از مهمترین ویژگی‌های نوع ادبی حماسه است لزومت دارد تا سروده میرزا آقاخان کرمانی مطالعه شود.
حماسه‌های پس از شاهنامه زیر سایة سنگین این اثر، کمتر طرف توجّه پژوهشگران قرار گرفته‌اند.
این کم توجّهی، در مورد ادبیات حماسی عصر قاجار و حماسه‌های این دوره، به بی‌توجّهی پهلو می‌زند. در این دوره، تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری رخ داد که در شکل گیری حوادث بعدی تأثیرگذار بود. یکی از تحولات فکری و فرهنگی مهم این زمان، به زایش شیوه و اسلوب خاصی در حماسه سرایی مربوط است. در پایان این دوره، که از لحاظ سبک شناسی سنتی، مقارن با مکتب بازگشت ادبی، و از حیث تحولات اجتماعی، همزمان با رویداد مشروطه است، شاهد ظهورِ گونهای از منظومه های تاریخی هستیم که به پیروی از شاهنامة فردوسی سروده شده‌اند. اما نه تنها تقلید صرف از آن نیستند، بلکه در فرم و محتوا بنایی نو پی افکنده‌اند؛ تا آنجاکه هویت و ملّی گرایی مد نظر سرایندگان آن‌ها، که از نگاه باستان‌گرایانه هم تهی نیست، در دیدگاه، تفاوت‌هایی با شاهنامه دارد.
منظومه نامه باستان سرودۀ میرزا آقاخان کرمانی، متفکر مشروطه خواه، از این دست است.
در عصری که ناسیونالیسم و حکومت قانون، باستانگرایی و تجدّد، و بیداری و روشنفکری، اهمیّت یافته‌اند. به نظر میرسد حماسه‌های مذکور، حاصل تأثیر متقابل کنش اجتماعی و آفرینش ادبی باشند. بنابراین، تحلیل و واکاوی این دسته از آثار و تعیین نسبت آن‌ها با اندیشة ایرانشهری مندرج در شاهنامه از یکسو، و با ناسیونالیسم نوظهور این دوره از دیگرسو، می‌تواند به پرسش‌هایی دربارۀ سابقة تاریخی ملی‌گرایی در ایران پاسخ دهد.
- جایگاه زن در ادبیات فارسی
- تاریخچه‌ی مختصری از پیدایش هزار و یک شب
- فیلم بیوگرافی فروغ شاعری فمینیست که ایران را به آتش کشیده است، ساخته می‌شود
سالارنامه به سبب سروده شدن به نام سالارلشکر عبدالحسین میرزا (از شاهزاده‌های عصر قاجاریه و فرمانفرمای کرمان و سیستان) به این نام خوانده شده است.
میرزا آقاخان، نامه باستان را به سبک و سیاق شاهنامه و در همان وزن و قالب سروده است که به دلیل سخنان انتقادآمیز و گاه تند علیه حاکمیت قاجاریه، به خصوص ناصرالدین شاه، کتاب با سانسور مواجه شده و به متن ملااحمد اضافه می‌شود. ناظم‌الاسلام کرمانی در کتاب تاریخ بیداری ایرانیان، بخش‌های سانسور شده و ابیات حذف شده نامه باستان را آورده است که در این نسخه‌ی منتشر شده توسط مصححان مورد استفاده قرار گرفته است.
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
