بر اساس تقویم مناسبتی ایران، روز نهم شهریور روز یوزپلنگ ایرانی است. یوزپلنگ آسیایی (ایرانی) با وجود اینکه در حال حاضر نماد حیات وحش ایران است یکی از گونه‌های حیوانی در شرف انقراض جهان نیز هست.
در دنیا کلا چهار نوع یوزپلنگ وجود دارد که تمامی آن‌ها به غیر از یوز ایرانی در کشورهای مختلفی به حد کفایت وجود دارند. یوزهای آسیایی (ایرانی) نیز سالیان گذشته در سایر قاره‌های ازجمله آفریقا بوده‌اند اما حدود ۳۰ تا ۷۰ هزار سال پیش به‌سمت شرق و آسیا مهاجرت کردند. اکنون یوزهای آسیایی در کشورهای آسیایی و آفریقایی، منقرض شده‌اند و آخرین نمونه‌های آن فقط در ایران هستند.
پیشینه روز یوزپلنگ ایرانی
نهم شهریور سال ۱۳۷۳ یک یوزپلنگ ماده و سه توله‌اش در اثر تشنگی برای نوشیدن آب به یکی از نخلستانهای بافق یزد رفتند اما در اثر هجوم مردم ناآگاه محلی یوزپلنگ مادر به شدت زخمی و دو توله‌اش کشته می‌شوند.
توله سوم نیز که بعدها ماریتا نام گرفت به پارک پردیسان تهران انتقال پیدا کرد و پس از نه سال تنهایی و نبود جفت تلف شد.
این اتفاق اگرچه موجب تلخ کامی همه ایرانیان شد اما انگیزه‌ای شد تا روز این اتفاق با نامگذاری روز یوزپلنگ ایرانی نه تنها متخصصان بلکه عموم را نسبت به وضعیت یوزپلنگ ایرانی حساس کند . بر همین اساس در سال ۱۳۸۶ روز نهم شهریور بنام روز یوزپلنگ ایرانی نامگذاری شد.
زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی
زیستگاه اصلی یوزپلنگ ایرانی مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی کویر مرکزی ایران مخصوصا استان‌های یزد، سمنان، اصفهان، کرمان و خراسان و کلا سرزمین‌های باز و علفزارهایی واقع در مناطق استپی، بیابانی و نیمه‌بیابانی است.
عوامل نابودی یوزپلنگ ایرانی
آمارها نشان می‌دهد در سه دهه اخیر حداقل ۵۱ راس یوزپلنگ در اثر تصادف، حمله سگ‌های گله و انسان تلف شده‌اند و فقط تعداد معدودی یوزپلنگ متولد شده‌اند.
پیروز نقطه عطف احیای یوزپلنگ ایرانی
اگرچه تاکنون تلاش‌های زیادی برای احیای یوزپلنگ ایرانی انجام شده اما پیروز از تولد تا مرگ چنان مورد توجه عموم ایرانیان بود که چند روز ترند فضای مجازی شد.
در ۱۱ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ یوزپلنگ ماده‌ای بنام ایران سه توله به دنیا آورد. یکی از توله یوزها در هنگام تولد و یکی دیگرشان مدت کوتاهی پس از تولد تلف شدند و توله سوم که زنده ماند و موجب پیروزی تیم محافظت کننده از این مادر و فرزندانش شد، پیروز نام گرفت. مادر پیروز، ایران بود. یوزپلنگ ماده سه ساله‌ای که اواسط فروردین سال ۱۳۹۹ از پارک پردیسان تهران به پایگاه پشتیبان پارک ملی توران واقع در شاهرود منتقل شد.
پدرش «فیروز» نیز در سال ۱۳۹۱ در منطقه توران شناسایی و سال ۱۴۰۰ و سن حدود ۱۱ و نیم سالگی در پارک توران شاهرود برای جفت گیری با ایران زنده‌گیری شد و در نهایت هشتم بهمن ۱۴۰۰ ایران از فیروز باردار شد. تلف شدن دو توله از سه توله ایران و پس زدن توله سوم از سمت مادر موجب شد پیروز را از مادر جدا کرده و به صورت جداگانه مورد حفاظت قرار دهند.
کم کم انتشار عکس‌های پیروز این یوزپلنگ ایرانی موجب محبوبیت او شد و رسانه‌ها روند بزرگ شدن و رسیدگی به او را دائم رصد می‌کردند. با توجه به اینکه پیروز با شیر مادر تغذیه نشده بود از سلامتی کامل نیز برخوردار نبود به همین دلیل هر از گاهی اخبار بیماری او منتشر می‌شد و در نهایت در نهم اسفند ۱۴۰۱ به‌علت نارسایی کلیوی و مشکلات گوارشی و علی‌رغم تمام تلاش‌ها تلف و بصورت تاکسیدرمی در موزه حیات وحش تهران منتقل شد.
بعد از تلف شدن پیروز مسئولین محیط زیست ایران به این نتیجه رسیدند که حفاظت از حیات وحش باید در محیط طبیعی آن‌ها باشد و جدا کردن آن‌ها از محیط رندگی‌شان می‌تواند تاثیرات جبران ناپذیر روی آن‌ها بگذارد.
راهکارهای حفظ یوزپلنگ ایرانی
- سوای کامیابی و شکست در پروژه تکثیر، برای دور کردن این گونه ارزشمند از پرتگاه انقراض لازم است اقداماتی صورت گیرد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- تامین بودجه کافی برای حفظ و نگهداری یوزپلنگ‌ها
- فنس کشی در جاده‌های مورد تردد یوزپلنگ‌ها
- تکثیر آزمایشگاهی و تهیه نطفه‌های قوی
با استفاده از نوعی ربات، دانشمندان موفق به ارتباط برقرار کردن با ماهی‌ها و زنبورهای عسل شدند
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
