برخی از استان‌ها بیمارانی را که در معرض خطر واکنش‌های سمی به داروی سرطان ۵ – FU هستند، پیش غربالگری می‌کنند، اما کارشناسان می‌گویند آزمایش‌ها آن‌طور كه بايد، پيش نمي‌روند.
سه مرد در یک اتاق نشیمن پشت سه‌پایه ایستاده‌اند و یک عکس بزرگ از مردي دیگر در دست دارند. مرد سمت چپ یک ژاکت تیره بر روی یک پیراهن یقه دار پوشیده است و موهای سیاه کوتاهی دارد. مرد سمت راست بیننده؛ موهای مجعد کوتاه سیاه و خاکستری دارد و پلیور تیره به تن كرده. مرد سمت راست موهای سیاه و مجعدی دارد و یک پیراهن دکمه‌ای آبی کم‌رنگ پوشيده. هر سه مرد حالت چهره‌شان جدي است. مردي كه توي قاب عكس ديده مي‌شود، موهای مجعد خاکستری رنگی دارد، یک بلوز خاکستری بر روی یک پیراهن دکمه‌ای آبی کم‌رنگ پوشيده و لبخند می‌زند.
وقتي «دکتر آنیل کاپور» در ژانویه به سرطان روده بزرگ نوع چهار مبتلا شد، پیش‌بيني‌هاي اوليه پزشكي‌اش مثبت بود و خانواده‌اش امیدوار بودند که اگر آنيل تحت درمان قرار بگيرد، چند سال ديگر زنده مي‌ماند. اما چند هفته بعد، این شهروند ۵۸ ساله برلینگتون، آنتن، مُرد. و علت مرگش به گفته پزشکان، نه بر اثر سرطان، بلکه به خاطر داروی سرطان فلوروراسیل (۵-FU) بود كه قرار بود جانش را نجات دهد ولي او را كشت!
«آکشی کاپور»، پسر آنیل، به Go Public گفت: «راستش اين بي‌رحمانه‌ترين اتفاق ممكن بود. به نظرم زمان هم ما را شكنجه داد.»
داروی سرطان ۵-FU که از دهه ۱۹۷۰ برای درمان بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان روده بزرگ، معده، پستان و سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود، می‌تواند برای برخی از بیماران سمی باشد.
اکنون برخی از استان‌ها برای واريانت‌هاي ژنتیکی – تفاوت در DNA افراد – که می‌تواند منجر به بیماری‌های جدی و حتی مرگ شود، قبل از تزریق داروی سرطان غربالگری می‌کنند.
اما این آزمایش‌ها ممکن است به برخی از بیماران سرطانی و خانواده‌هایشان احساس امنیت کاذب بدهد. آنیل از قبل غربالگری شد و داروهايش را انتخاب كردند. تنها چند روز پس از اولین و تنها نوبت مصرف داروی سرطان، در بيمارستان بستري شد. او توسط داروی سرطاني کشته شد که قرار بود عمرش را افزایش دهد.
برادر «اسکات کاپور» به Go Public گفت: «برادرم اولش احساس تهوع داشت و بعد استفراغ كرد. سپس در عرض ۲۴ ساعت، دهان و گلويش التهاب پیدا کرد. او نمی‌توانست چیزی بخورد یا بنوشد و همچنین اسهال شدیدي داشت.»
سه هفته بعد، در ۲۸ فوریه، آنیل درگذشت. آزمایش‌های بیشتر بعداً نشان داد که او یک واریانت ژنتیکی دارد که پیش از تزریق داروی سرطان در غربالگری متوجه نشده بودند.
بنابراین، از زمان مرگ آنیل، برادرانش مجلات پزشکی را جست‌وجو می‌کنند و با محققان در سراسر کانادا و سراسر جهان صحبت می‌کنند تا دریابند چرا سیستم پزشکی برای اطلاع‌رسانی و محافظت از بیماران تلاش بیشتری نمی‌کند.
از بين استان‌هایی که از نظر واکنش‌های سمی بالقوه از قبل غربالگری می‌کنند، بسیاری از آنها چهار نوع ژنتیکی رایج را بررسی می‌کنند.
به گفته محقق کلینیک مایو، استیون افرز که به مدت چهارده سال در حال مطالعه عوامل ژنتیکی‌اي است که خطر واکنش سمی به داروی سرطان ۵ – FU را افزایش می‌دهند، با اينکه بسیاری از داروهای سرطان می‌توانند سمی باشند، اما چیزی که داروی سرطان ۵ – FU را از بقيه داروها جدا می‌کند این است که بیماری شدید و مرگ تا حد زیادی قابل پیش‌گيري است.
مردی با چشم‌های آبی و موهای کوتاه قهوه‌ای تیره و کت خاکستری تیره به دوربین لبخند می‌زند.
آفر از مطب خود در روچستر، مین گفت: «چیزی که به چشم می‌خورد این است که این بیماران به دلیل درمانشان می‌میرند» آفر می‌گوید كه در حالت ایده‌آل، سیستم‌های پزشکی باید حداقل ۵۰ نوع ژنتیکی را که می‌توانند منجر به واکنش مرگبار در مقابل داروی سرطان ۵ – FU شوند، از قبل غربالگری کنند.
این روش توالی‌یابی کامل ژنوم نامیده می‌شود. این اتفاق در کانادا رخ نمی‌دهد. و به گفته آفر، ممكن است به دلیل هزینه و زیرساخت اضافه باشد.
Go Public با Health Canada تماس گرفت تا در مورد پیش غربالگری و اینکه در مورد خطراتی که برخی از بیماران تحت درمان داروی سرطان ۵ – FU با آن مواجه هستند، چه می‌كند سؤال کند، اما با جواب‌هاي قانع‌كننده‌اي مواجه نشد.
كارشناسان مي‌گویندكه مطالعات به نفع جمعیت سفیدپوست است.
به گفته آفر، مشکل این است که مطالعاتی که برای شناسایی چهار واريانت رایج در پیش غربالگری مورد استفاده قرار می‌گیرند، عمدتاً شامل بیماران سفیدپوست می‌شوند و سایر جمعیت‌ها را آسیب‌پذیرتر می‌کند.
دو مرد که هر دو عینک دارند، با یک زمین بسکتبال، جمعیت و دو بازیکن در پس زمینه به دوربین لبخند می‌زنند.
آفر هشدار می‌دهد که غربالگری پیش از چهار واريانت ژنتیکی ممکن است منجر به جواب‌هاي كاذب شود درست مثل اتفاقي كه براي آنيل افتاد.
خانواده آنيل پس از مرگش، توالی ژنوم کاملی را روی آنیل انجام دادند و متخصصان تأیید کردند که او دارای نوعي واريانت ژنتیکی است که احتمالاً باعث واکنش مرگبار به داروی سرطان ۵ – FU شده است. این واريانت بخشی از فرآیند پیش غربالگری نیست و بر اساس مطالعات پزشکی فعلی نادر است.
آفر گفت: «وقتی شروع به بررسی افرادي مي‌كنيم كه اصل و نسبشان در خارج از اروپاي شمالي و غربي است، کمتر و کمتر می دانیم که کدام یک از واريانت‌هايي كه حاملش هستند، واقعاً آنها را مستعد افزایش خطر سمیت برای داروی سرطان ۵ – FU می‌كند»
این موضوعی است که در سند راهنمای متخصص بهداشت انتاریو که در ماه آوریل منتشر شد، بیان شده است: «فقدان شواهد قوی در مورد انواع مستعد در گروه‌های نژادی / قومی منجر به آزمایش های ژنتیکی شده که عمدتا به نفع یک جمعیت قفقازی است.»
چند بطری داروی مایع روی پیشخوان استیل ضد زنگ و داخل کیسه‌های پلاستیکی شفاف مهر و موم شده قرار دارند و دارای درپوش‌های پلاستیکی قرمز رنگ هستند. روي هريك نوشته شده: فلوروراسیل (داروی سرطان ۵ – FU).
براساس مقاله مجله انکولوژی ۲۰۲۰ از آمریکا: «به ازای هر هزار بیمار تحت درمان با داروی سرطان FU یا کاپسیتابین در ایالات متحده، ده بیمار در اثر مسمومیت ناشی از درمان جان خود را از دست خواهند داد.»
کاپسیتابین شکل قرص است. مطالعه دیگری که داده‌های جمع‌آوری شده از ۱۴ هزار بیمار در سراسر آمریکای شمالی، آسیا و اروپا را بررسی کرد، نشان داد که ۲.۳ درصد از بیماران با واریانت‌های ژنتیکی خاص، در مقایسه با ۰.۱ درصد از بیماران بدون واریانت‌ها، براثر مسمومیت داروی سرطان ۵ – FU جان خود را از دست داده‌اند.
اعداد و ارقام مربوط به داده‌هاي کانادا شفاف نيستند. وب سایت سلامت کانادا بيان كرده که از سال ۱۹۷۵ تاکنون بیش از ۳۳۰ مورد مرگ شامل بیماران مبتلا به مسمومیت با داروی سرطان ۵ – FU گزارش شده است.
از سال ۲۰۱۱ تاکنون ۵۶ واکنش جانبی مرگبار از کاپسیتابین گزارش شده است. مشخص نیست که چه تعداد از این مرگ‌ها به طور خاص به علت داروی سرطان ۵ – FU، ترکیبی از داروها یا وجود واریانت‌های ژنتیکی بوده است.
قوانین پیش از غربالگری
قوانین پیش از غربالگری از استانی به استان دیگر متفاوت است.
اوایل امسال، مركز بهداشت انتاریو به طور معمول پیش‌غربالگری را آغاز کرد. وقتی از مسئولان اين مركز پرسیده شد که چرا بیش از چهار متغیر را پیش نمایش نمی‌دهد، به Go Public گفت: «اطلاعات محدودی در مورد نحوه تعامل سایر متغیرها با داروی سرطان ۵ – FU وجود دارد یا هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست»
این سازمان می‌گوید زمانی که تحقیقات بیشتری انجام شود، توصیه‌های پیش از غربالگری خود را به‌روز خواهد کرد.
براساس آمار سرشماری کانادا که اوایل امسال منتشر شد، ۲۶.۵ درصد از جمعیت این کشور را اقليت قابل مشاهده تشكيل مي‌دهند يعني حدود ۹.۶ میلیون نفر.
مشخص نیست که آیا واریانت ژنتیکی دخیل در مرگ آنیلی در افراد با تبار جنوب آسیا شایع‌تر است یا خیر. این یکی از ناشناخته‌های بسیاری است که افراد را در مورد خطراتی که ممکن است با آن مواجه شوند، دچار تردید می‌کند.
اسکات به Go Public گفت: «من فکر می‌کنم مساله مهم‌تر این است که هیچ‌كس بیماران را مطلع نمی‌كند. بنابراین در حالي که من و شما الان اینجا نشسته‌ایم، افرادی در بیمارستان داروی سرطان ۵ – FU را دریافت می‌کنند که از نژاد اروپای شمالی و غربی نیستند و کاملا آسیب پذیرند.»
کبک از سال ۲۰۱۹ به طور معمول بیماران ۵ – FU را برای چهار واریانت ژنتیکی غربالگری می‌کند. نیوبرانزویک و نوا اسکوشیا هیچ پروتکل فعلی در سطح استان برای پیش غربالگری ژنتیکی ندارند، تصمیم‌گیری در این زمینه به بیمارستان‌ها و متخصصان ژنتیک واگذار می‌شود.
دکتر بروس کارلتون که در این مطالعه همكاری داشته و رئیس بخش و داروساز بالینی بخش کودکان دانشگاه بریتیش کلمبیاست، گفت: «همانطور که ما اطلاعات بیشتری به دست می‌آوریم، باید آماده باشیم تا آزمایش‌های خود را گسترش دهیم یا آن را با جمعیتی که در حال خدمت رسانی بهشان هستیم، مرتبط سازیم.»
او با اشاره به جمعیت‌های بزرگ چین و جنوب آسیا در بريتيش كلمبيا می‌گوید که هدف اين ايالت این است که مطمئن شویم آزمایش‌ها، جمعیت‌هایی را که به خوبی توسط این تحقیق مورد استفاده قرار نگرفته‌اند، نیز شناسايي مي‌كنند.
برخی از حوزه‌های قضایی به Go Public می‌گویند که دستورالعمل‌های پزشکی فعلی را دنبال می‌كنند و اطلاعات کافی برای پیشنهاد گسترش آزمایش‌ها وجود ندارد ولي با توسعه تحقیقات ژنتیکی، واريانت‌هاي بیشتری را آزمایش خواهند کرد.
ورود پادزهر داروی سرطان ۵ – FU به کانادا زمان می‌برد
پادزهر مخصوصي برای واکنش‌های سمی به نام اوریدین تری استات (با نام تجاری Vistogard)وجود دارد که می‌تواند از آمريكا وارد كانادا شود ولي كمي زمان مي‌برد.
خانواده آنیلی می‌گویند که یک روز قبل از مرگ او، درباره پادزهر با آنها صحبت شد ولي ديگر خيلي دير شده بود.
شرکت داروسازی SERB به Go Public می‌گوید که در نظر دارد این پادزهر را در دسترس قرار دهد اما برای تاييد آن هنوز به Health Canada درخواست نداده است.
خانواده او همچنین خواستار نظارت بهتر بر بیماران سرطانی در ۵ – FU هستند، بنابراین در صورت بروز مشکل می‌توان دوزها را تنظیم کرد یا درمان ۵ – FU را به طور کلی متوقف کرد.
اسکات پس از مرگ برادرش، توالی‌یابی کامل ژنوم را انجام داد و متوجه شد که ۵ – FU برای او نیز سمی است. برادر ديگرش سونیل که او هم توالی‌یابی را انجام داده، واريانت ژنتیکی یکسانی ندارد. پسر آنیلی، آکشی، نیز قصد دارد مورد آزمایش قرار گیرد. او گفت: «با اين كار، قلبم پر از خشم و ناراحتي مي‌شود.»
این خانواده می‌گویند که با Go Public تماس گرفتند تا به بیماران سرطانی و خانواده‌هایشان در مورد هر آنچه ممکن است رخ دهد و تشویق جامعه پزشکی برای افشای بهتر خطرات برای جمعیت‌های خاص هشدار دهند.
- عضویت در کانال تلگرام رسانه هدهد کانادا
- اخبار روز کانادا و اخبار مهاجرت کانادا را در رسانه هدهد دنبال کنید
- هم اکنون شما هم عضو هفته نامه رسانه هدهد کانادا شوید
منبع: سی‌بی‌سی
