به بهانه روز ۱۵ سپتامبر ؛ روز جهانی پاندای سرخ
با پیشرفت‌های علمی و صنعتی، انسان پای از زمین فراتر گذاشت و به کهکشان‌ها و اعماق دریاها و اقیانوس‌ها راه پیدا کرد اما … به جای حفظ و حراست از آن‌ها، هم کهکشان‌ها و هم دریاها و اقیانوس‌ها را با دستاوردهای مدرن خود آلوده کرد و تباهی کشاند. غافل از اینکه نابودی طبیعت و محیط زیست منجر به نابودی خود انسان نیز می‌شود.
روند بی‌رویه رشد حیات بشری از یک سو، دست درازی بیش از حد به منابع طبیعی و افزون‌خواهی انسان‌ها چهره طبیعت کره زمین را رو به نابودی کشانده است.
برخی از پزشکان معتقدند گسترش بسیاری از بیماری‌ها به دلیل از میان رفتن گونه‌ای از موجودات زنده در طبیعت است و هر موجود زنده‌ای که در طبیعت حیات دارد کاربری ویژه‌ای در اکوسیستم طبیعت و حیات انسانی دارد.
در تحقیقات شماری از دانشمندان جهان مشخص شد بین سال های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۹ میلادی فعالیت‌های کشاورزی، معدن کاوی و شهرنشینی موجب ازبین رفتن زیستگاه‌های حیات وحش در مناطقی از زمین با وسعت بیش از کشور هند شده است.
در واقع صرف نظر از مناطقی در قاره آفریقا، دو سوم از حیات وحش زمین تنها در پنج کشور یافت می‌شود، بر اساس این تحقیقات ۹۴ درصد از حیات وحش زمین در ۲۴ کشور متمرکز شده و ۷۰ درصد آن تنها در پنج کشور آمریکا، کانادا، برزیل، استرالیا و روسیه متمرکز است.
طبق گزارش سازمان ملل، حدود یک میلیون گونه جانوری و گیاهی با خطر انقراض مواجه هستند، علاوه بر این، ۴۰ درصد از دوزیستان و مرجان‌ها به همراه ۳۰ درصد از پستانداران دریایی به عنوان گونه‌های در معرض تهدید طبقه‌بندی شده‌اند.
15 سپتامبر روز جهانی پاندای سرخ
روز جهانی پاندا برای آگاه کردن عموم از خطر انقراض این حیوانات توسط سازمان آمریکایی «شبکه پاندای سرخ» ایجاد شد؛ ایجاد این روز در واقع به دلیل تخریب زیستگاه این حیوان است، زیرا گونه‌های آن مانند گونه‌های دیگر در معرض انقراض هستند؛ این حیوان در روز ۲ تا ۳ کیلوگرم برگ بامبو می‌خورد.
پاندای سرخ یا ریز پاندا (نام علمی: Ailurus fulgens) یا گربه درخشان، پستانداری گیاه‌خوار است و مانند خویشاوند دیگر خود خرس پاندا متخصص خوردن گیاه بامبو است. با این حال، همه‌چیزخوار است و می‌تواند تخم مرغ، پرندگان، حشرات و پستانداران کوچک را بخورد. کمی از گربه خانگی بزرگ‌تر و طولش ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر است و وزنش بین ۳ تا ۶ کیلوگرم است. پاندای سرخ بومی هیمالیا، بوتان، جنوب چین، هند، لائوس، نپال و برمه است. همچنین این حیوان نماد خوش‌یمنی فستیوال بین‌المللی «دارجلینگ» است. یک تخمین جمعیت آن‌ها را کمتر از ۲٬۵۰۰ حیوان بالغ می‌داند. کاهش جمعیت این حیوان به خاطره قطعه‌قطعه شدن زیستگاه‌های این جانور است.
پاندای سرخ بازمانده از خانواده‌ای بزرگ
پانداهای سرخ تنها گوشتخواران آسیایی هستند که پاهایشان این حجم متراکم از مو را دارد، اگر به پاهای این پاندای قرمز دقت کنید، متوجه شباهت عجیب آن با پاهای خرس‌های قطبی می‌شوید. (منظور از گوشتخوار راسته گوشتخواران است، به یاد داشته باشید که پانداها نیز از همین راسته هستند اما گوشت مصرف نمی‌کنند.)
پاندای سرخ تنها عضو زنده از خانواده سرخ پاندایان (Ailuridae) است. باقی اعضای این خانواده همگی منقرض شده‌اند. بحث بر سر موقعیت تاکسونومیک (رده‌بندی) پانداهای سرخ تا مدت‌ها بین دانشمندان داغ بود.
در وهله نخست به‌عنوان عضوی از خانواده راکون‌ها شناسایی و توصیف علمی شدند (۱۸۲۵ میلادی) اما مناقشات تا مدت‌ها ادامه داشت. خصوصیات اکولوژیکی، برخی شباهت‌های ظاهری در سر آن‌ها و البته دم راه‌راه‌شان دلایل محکمی برای اثبات این مسئله به شمار می‌رفت. بعدها آنالیزهای ژنتیک (DNA) گروهی از دانشمندان را به این باور رساند که آن‌ها عضوی از خانواده خرس‌ها (Ursidae) هستند.
مطالعات ژنتیکی پاندای سرخ
با این وجود، مطالعات ژنتیکی اخیر همه این فرضیات را رد می‌کند و آن‌ها را عضوی از یک خانواده مستقل به نام سرخ پاندایان معرفی می‌کند. مطالعات فیلوژنتیک مولکولی نشان داده که آن‌ها یک گونه قدیمی از راسته گوشتخواران (Carnivora) است.
بسیاری از دانشمندان بر این عقیده هستند که پانداهای سرخ را می‌بایست به نوعی فسیل زنده قلمداد کرد. آن‌ها در عمل هیچ خویشاوند نزدیکی ندارند و نزدیک‌ترین اجداد فسیلی آن‌ها حدود ۳ الی ۴ میلیون سال قبل روی کره زمین زندگی می‌کرده‌اند.
در آن زمان خویشاوند آن‌ها در آسیا و اروپا بوده‌اند اما همین پناهندگی آن‌ها در کوهستان‌های هیمالیا است که نشان می‌دهد، آن‌ها مراحل تکاملی متعددی را برای بقا و گذر از عصر مشهور یخبندان طی کرده‌اند.
چرا پاندای سرخ اهمیت دارد؟
پاندای سرخ یک بار در سال بچه به دنیا می‌آورد و نوزادان نیز اغلب در فصل تابستان متولد می‌شوند.
متاسفانه مطالعات بر روی پاندای سرخ هنوز به سرانجام نرسیده است و این فسیل‌های زنده آن طور که باید برای ما شناخته‌شده نیستند.
همه این‌ها در حالی است که پانداهای سرخ نیز مانند بسیاری از گونه‌های جانوری منحصربه‌فرد با شتاب به سمت انقراض می‌تازند. در حال حاضر کمتر از ده هزار فرد از پانداهای سرخ در دنیا باقی مانده است و اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) آن‌ها را در رده در معرض خطر جای داده است.
بررسی‌ها و شواهد حاکی از آن است که ۵۰ درصد زیستگاه‌های پانداهای سرخ در نواحی شرقی هیمالیا برای همیشه از دست رفته‌اند.
جمعیت‌های پانداهای سرخ به دو دلیل عمده در معرض مخاطره قرار گرفته‌اند:
- در اختیار نداشتن درختان مناسب برای لانه‌سازی
- از بین رفتن بامبوها در بخش اعظم قلمروشان
و همه این دلایل نیز متاسفانه ریشه در پاک‌سازی جنگل‌ها دارند.
پاندای سرخ کانادا
پانداهای سرخ در سال ۱۹۹۶ به باغ وحش تورنتو منتقل شدند و امسال برای اولین بار یک پاندای سرخ دو توله در این باغ وحش به دنیا آورد که متاسفانه یکی از آن‌ها ضعیف بود و جان سپرد.
