زینب یوسف زاده – در حوزه توسعه پایدار مثالی جالبی وجود دارد که به دیدگاه گاوچران و فضانورد مشهور شده است. گاوچران و فضانوردی را تصور کنید که درباره زندگی خود برای یکدیگر صحبت میکنند. گاوچران دائما مشغول افزایش گله گاوهایش است. او مراتعی را که به او به ارث رسیده است تمام می کند و به مرتع بعدی میرود. به نظر او جهان نامحدود است و بعد از مرتع کنونی مرتع دیگری وجود دارد. او صرفا با توجه به بهره اقتصادی و خلق پول بیشتر برنامه ریزی میکند. او نگران ضایعاتش نیست و دائم در حال نقل مکان برای مصرف منابع در مکانهای جدید است. در حالیکه فضانورد دارای زندگی به غایت محدودی است. هر آنچه اعم از مواد یا تجهیزات در اختیار او قرار دارد، همه در سفینه فضاییش است، منابع غذاییش محدود است، هر چه را که نخواهد در سفینه اش خواهد ماند و امکان دور ریختنی وجود ندارد. هر کدام از امکاناتش بدون توجه به قیمتشان ارزشمندند. همه چیز باید با دقت و یک دید همه جانبه مدیریت شود.
طرز نگاه فضانورد و گاوچران به جهان اطراف خود، به نوعی بازتاب طرز تلقی متفاوت ما از جهان پیرامونمان است. آنچه که تا کنون و به خصوص بعد از انقلاب صنعتی به ما القا شده بود، دیدگاهی از نوع نگاه گاوچران بود: این جهان نامحدود، میراث من (انسان) است. حیوانات، گیاهان و کل زمین. من تصمیم می گیرم که چگونه از آنها بهره بگیریم. ارزش تمام چیزها را با ارزش پولی که ساخته ام، می سنجم. هر چه را نخواهم رها می کنم و سراغ بقیه خزانه ام میروم. طرز تلقی که جهان را یک سیستم باز در نظر میگیرد که به منبعی لایزال متصل است. دائم به آن مواد اولیه وارد میشود و ضایعاتی که از آن بیرون میریزد بدون هیچ تبعاتی نابود میگردد.
همزمان با مخابره عکسهایی از فضا که زمین را مانند گوی کوچک آبی رنگی از بیرون نشان میداد، توجه به این نظریه که زمین ما یک کره کوچک در لایتناهی کائنات است که به هیچ کجای دیگری وصل نیست، توسعه یافت. در واقع زمین ما بیش از آنکه شبیه مراتع گاوچران وسیع باشد، شبیه سفینه فضانورد، کوچک، محدود و بسته است. هر چیز که برای حیات ما لازم است درون آن است و هر چه که نمی خواهیم همانجا میماند.
به نظر میرسد آنچه فضانورد از محیط پیرامون خودش گزارش می دهد با توجه به دیدگاهی که یافته است باید مبنی بر درک پیوند حیاتی خود با تمام اجزای سفینه (به عنوان یک سیستم به هم پیوسته)، حساس بودن به حفظ تعادل در جهت بقا، ارزشمندی کاربردی اجزا در ادامه حیات به جای تعیین ارزش آنها با کالای واسطه ای به نام پول و اولویت بندی بر اساس محدودیت باشد. همه از یک انضباط دقیق در مصرف منابع و تابعیتی از سر تواضع با آنچه برای او ادامه حیات ممکن میکند، خبر میدهد.
این روزها رسانه های جهان پر از اخبار و تصاویر وحشتناکی است که فعالیتهای اقتصادی نامحدود انسانی مسئول آنها معرفی میشود. آلودگی وسیع خاک، آب و هوا. نابودی حیات وحش و پوشش گیاهی. نابودی منابع طبیعی، جنگلها، رودخانه ها، دریاچه ها. و پیامدهای اجتماعی آن که به صورت فقر و قحطی، مهاجرت، جنگها، نسل کشیها، تبعیضها و ترورها بروز میکند.
دانشمندان و گروه های متعددی بر روی این موضوع کار میکنند و هر روز از اینکه روند شتابناکی که بشر نام پیشرفت اقتصادی بر روی آن میگذارد، جهان را به سمت چه پرتگاه هلاکت باری میبرد، اطلاعات بیشتری منتشر میکنند. این شواهد به ما نشان میدهد که چگونه جنگ و قحطی در یک کشور در شکل دیگری دامنگیر کشورهای توسعه یافته میشود و توسعه اقتصادی در یک منطقه چگونه در زنجیره معنی داری به شکل هزینه در همان منطقه یا جای دیگری از جهان نمود پیدا میکند. شرکتهایی هستند که با هزینه های گزاف در سودای ساخت فضاپیماهایی هستند که بخشی از انسانها را با آن از زمین فراری بدهند و در فضا، در محیط کنترل شدهای حیاتشان را حفظ کنند. در حالیکه شاید تنها کاری که نیاز است که بشر به انجام برساند تغییر نگاهش به جهان است.
در واقع توسعه پایدار رویه اقتصادی رایج در جهان را مخاطب قرار داده است و با هشدار دادن علائمی که خطر بزرگی از کمبود، قحطی و نابودی را به دنبال دارد، سعی میکند سیستمهای سیاسی و اقتصادی جهان را نسبت به ضرورت به تغییر دیدگاه و روششان آگاه کند. توسعه پایدار سبکی از زیستن است که در آن به جای در افتادن با جهان و در نهایت فرار از آن، پیچیدگی آن پذیرفته میشود، به جای تعیین قوانین برای آن، قوانینش شناسایی میشود و در نهایت در جهت حفظ بقا بر روی تنها نقطه شناخته شده، قابل حیات و در دسترس جهان که طی یک روند تکاملی میلیاردها ساله برای زندگی مهیا شده، انضباط خاصی رعایت میشود.
از آنجا که این تغییر نیاز به ارادهای جهانی دارد، سالهاست که کشورهای جهان تلاش میکنند که به توافقی برای هدف گذاری در خصوص توسعه پایدار برسند. بر همین اساس در اجلاس توسعه پایدار سازمان ملل متحد ،در سپتامبر2015 ، در نیویورک، 193 عضو مجمع عمومی این سازمان، بطور رسمی “دستور کار سال 2030”[1] برای توسعه پایدار را به همراه مجموعه ای از اهداف جهانی تحت عنوان اهداف توسعه پایدار[2] برای 15 سال آتی تعیین و تصویب نمودند.
این اهداف هفده گانه عبارتند از:
- پایان دادن به فقر
- پایان دادن به گرسنگی
- زندگی سالم و ارتقا رفاه
- آموزش با کیفیت
- برابری جنسیتی
- تأمین آب سالم و فاضلاب
- دسترسی به انرژی پاک و مقرون به صرفه
- اشتغال شرافتمندانه و رشد اقتصادی
- صنعت، نوآوری و زیربنا
- کاهش نابرابریها
- شهرها و جوامع پایدار
- الگوی تولید و مصرف مسئولانه
- اقدام جهت مبارزه با تغییرات افلیم
- توجه مسئولانه به حیات زیر آبها
- توجه مسئولانه به حیات روی زمین
- صلح و عدالت
- مشارکت و همکاری جهت تحقق اهداف
این عناوین سرلوحه کار همه اعضای سازمان ملل برای مشارکت در این برنامه جهانیست. همچنین در تاریخ 4 نوامبر 2016 یک پنل عمومی از طرف سازمان ملل در ساختمان OACI واقع در بلوار بوراسا در مونترال برگزار شد تا ضمن گزارش دریاره روند اجرای این سند، راههای همکاری کانادا در اجرای آن نیز مورد بحث قرار گیرد.
در ادامه مباحث مربوط به توسعه پایدار درباره هر کدام از این اهداف به طور جداگانه صحبت خواهیم کرد.
منابع:
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Spaceship_Earth
https://thelinknewspaper.ca/article/public-panel-on-united-nations-sustainable-development-goals-held-in-montre
https://www.khabaronline.ir/news/461480/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-2030-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%A8-%DA%A9%D8%B1%D8%AF
[1] Agenda 2030
>[2] The Sustainable Development Goals (SDGs)
